RÜYALAR BİLİNÇLİ DENEYİMLER MİDİR? KARTEZYEN RÜYA ŞÜPHECİLİĞİNE BİR ELEŞTİRİ

Yıl 2023, Sayı: 35, 345 - 361, 20.05.2023

Feyza Ceyhan Çoştu

https://doi.org/10.53844/flsf.1246938

Öz

Descartes’ın rüya şüpheciliği, uyku ve uyanıklık halinin nasıl ayırt edileceği üzerine gelişmiştir. Descartes, ‘Şu an rüyada olmadığımı nereden bilebilirim?’ sorusu ile rüyayı, epistemik şüphesinin merkezine oturtmaktadır. Descartes sonrası Kartezyen rüya şüpheciliğini de belirleyen bu problem, epistemik şüpheden ontolojik şüpheye de evrilmiş ve rüya konusu hem epistemolojinin hem ontolojinin konusu haline gelmiştir. Bu aşamada odaklanılan husus, “Rüyalarımızın bilinçli deneyimler midir?” sorusudur.
Bu makale Descartes'ın rüya şüpheciliğinden daha ziyade, "Rüyalarımız bilinçli deneyimler midir?" sorusu çerçevesinde çağdaş filozoflar Malcolm ve Dennett'in Kartezyen rüya şüpheciliğine yönelik eleştirilerine odaklanmaktadır. Rüyaların felsefi bir analizle nasıl çözüleceğinin örneklerini sunan bu iki filozofun, Kartezyen Rüya şüpheciliğine alternatif geliştirdikleri rüya anlayışı ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rüya, Descartes, Kartezyen Rüya Şüpheciliği, Malcolm, Dennett

ARE DREAMS CONSCIOUS EXPERIENCES? A CRITICISM OF CARTESIAN DREAM SKEPTICISM

Öz

Descartes' dream skepticism developed on how to distinguish between sleep and wakefulness. Descartes put the dream at the center of his epistemic doubt with the question "How is it possible to ascertain that I am not dreaming right now?" This problem, which also determines the Cartesian dream skepticism after Descartes, has also evolved from epistemic doubt to ontological doubt. Thus, the subject of dreams has become the subject of both epistemology and ontology. The focus at this stage is on the question, "Are our dreams conscious experiences?"
This paper focuses on the criticisms of contemporary philosophers Malcolm and Dennett on Cartesian dream skepticism within the framework of the question "Are our dreams conscious experiences?" rather than Descartes' dream skepticism. The understanding of dreams, which these two philosophers developed as an alternative to Cartesian dream skepticism, which provides examples of how dreams can be resolved with a philosophical analysis, is discussed.

Anahtar Kelimeler

Dream, Cartesian Dream Skepticism, Descartes, Malcolm, Dennett

Kaynakça

• Ağırman, Ferhat. “Descartes’in Şüpheci Hipotezleri”, Felsefe Dünyası, 67, (2018): 55-65.
• Bedir, Fatma Nur. Rüya, İnanç ve Davranış, Ankara: Eski Yeni Yayınları, 2022.
• Ceyhan Çoştu, Feyza. “Rüyalara Etik Yaklaşım: Rüyalarımda Ahlaksız Olabilir miyim?”, Felsefe Dünyası, 75, (2022): 195-213
• Ceyhan Çoştu, Feyza. Rüya ve Felsefe, Ankara: Eski Yeni Yayınları, 2021.
• Dennett, Daniel C. “Are Dreams Experiences?”, The Philosophical Review, 85/2 (1976): 51-171.
• Descartes, René. Felsefenin İlkeleri, çeviren. M. Karasan, İstanbul: MEB Yayınları, 1967.
• Descartes, René. Metot Üzerine Konuşma, çeviren. M. Karasan, Ankara: MEB Yayınları, 1997.
• Descartes, René. Meditasyonlar -Gassendi’nin Meditasyonlar’a İtirazı ve Descartes’in Bu İtirazlara Yanıtı-, çeviren. İ. Birkan, Ankara: BilgeSu Yayıncılık, 2018.
• Hobbes, Thomas. Leviathan, çeviren. S. Lim, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2007.
• Klein, Peter. “Skepticizm”, Stanford Encyclopedia of Philosophy Archive, 2015. Erişim Tarihi: Mart 10, 2021. https://plato.stanford.edu/archives/sum2015/entries/skepticism/
• Koç, Çağlar. “Sınır-Fenomen Olarak Rüyasız Uyku”, Felsefe Arkivi, 53, (2020): 25-34.
• Locke, John. İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme, çeviren. V. Hacıkadiroğlu, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2013.
• Malcolm, Norman. “Dreaming and Skepticism”, The Philosophical Review, 65/1, (1956): 14-37
• Malcolm, Norman. Dreaming, London: Routledge & Kegan Paul, 1959.
• Matthews, Gareth B. (1981). “On Being Immoral in a Dream”, Philosophy, 56/215, (1981): 47-54.
• Öztanrıkulu Özel, Nurten. “Descartes Neden Gerçek Bir Skeptik Değildir?”, Beytülhikme An International Journal of Philosophy 9/2, (2019): 419-436.
• Springett, Ben. “Philosophy of Dreaming”, The Internet Encyclopedia of Philosophy, 2021. Erişim Tarihi: Şubat 17, 2021. https://iep.utm.edu/dreaming/
• Windt, Jennifer M. & Thomas Metzinger. (2007). “The philosophy of dreaming and self-consciousness: What happens to the experiential subject during the dream state?” içinde: D. Barrett & P. McNamara (Ed.), The New Science of Dreaming: Vol. 3. Cultural and Theoretical Perspectives, London: Praeger Publishers, 2007: (193-247).
• Windt, Jennifer M. Dreaming: A Conceptual Framework for Philosophy of Mind and Empirical Research, Massachusetts: The MIT Press, 2015.
• Windt, Jennifer M. "Dreams and Dreaming", The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), 2020. Erişim tarihi: Şubat 17, 2021. https://plato.stanford.edu/archives/sum2020/entries/dreams-dreaming/
• Windt, Jennifer M. “How deep is the rift between conscious states in sleep and wakefulness? Spontaneous experience over the sleep–wake cycle”. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 376 /1817, 2021. Erişim Tarihi, Şubat 21, 2021. https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstb.2019.0696