SEFALETE ÖVGÜ: ASKETİK AHLÂK VE DEKADANS

Yıl 2024, Sayı: 37, 171 - 194, 07.05.2024

Umut Erdoğan

https://doi.org/10.53844/flsf.1398765

Öz

Çilecilik olarak da tanımlanabilecek olan asketizm, Protestan Hıristiyan ahlâkı çerçevesindeki anlamıyla dünyevi zevklerden kaçınmaya dayanan bir yaşama biçimi olarak özellikle Batı Avrupa’daki Hıristiyan ahlâkının temel bir unsurudur. Bireyin yaşamdaki varlığını daha büyük bir varlık seviyesine bağımlı kılarak hayatını düzenleme yoluna gittiği asketik yaşam ahlâkında birey, yüksek manevi kazanımlar için gündelik yaşamın hazlarını inkâr etmektedir. Kalvinizmle birlikte Avrupa’nın modernleşme sürecinde ağırlığı daha da artan asketizm, inananlarını iç dünyacı bir asketizme sıkıştırarak varlıklarının yegane amacını logos-merkezci biçimde kurulmuş Batı metafiziği doğrultusunda aslında Tanrı’ya bağımlı kılmaktadır. İnancın mistik bir konuma geçerek dünyanın gerçekleri içinde özgürleşme ihtimali kalmayan, zayıf, güçsüz ve yalnız hisseden insan için görev bilinciyle kurtuluşa yönelmek dışında bir seçenek kalmamaktadır. Nietzsche’nin nihai olarak nihilizmle sonlanacağını öne sürdüğü bu durum, düşünürün dekadans olarak tanımladığı olguyla da doğrudan bağlantılıdır. Nietzsche’deki dekadans olgusu, bir çürüme olarak Avrupa’nın yaşadığı kültürel krizin asketik Hıristiyan kökenlerine gönderme yapmaktadır. Nietzsche’ye göre Avrupa’nın dini eğilimi, kendi sonunu getirmektedir. Bu makalede de, yerleşik Batı düşünce geleneğinin teolojik dayanaklarından biri olan asketizm ve asketik Hıristiyanlığın, Nietzsche’deki dekadans olgusu bağlamında bir değerlendirmesi yapılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Nietzsche, dekadans, asketizm, Hıristiyanlık, Batı metafiziği

PRAISE OF MISERY: ASCETIC MORALITY AND DECADENCE

Öz

Asceticism has always been a fundamental element of Protestant Christian morality, especially in Western Europe. Asceticism as a way of living based on avoiding worldly pleasures within the framework of Christian morality. In the ascetic life ethic, where the individual chooses to organize his life by making his existence dependent on a higher level of existence, the individual denies the pleasures of daily life for higher spiritual gains. Asceticism, which gained more importance in the modernization process of Europe with Calvinism, forces its believers into an inner-worldly asceticism and makes them dependent on God as the sole purpose of their existence, in line with the logos-centric Western metaphysics. For the person who has no possibility of liberating himself within the realities of the world by adopting a mystical position of faith, and who feels weak, powerless and alone, there is no other option other than turning towards salvation with a sense of duty. This situation, which Nietzsche claimed would ultimately end in nihilism, is directly linked to the phenomenon defined by the thinker as decadence. The phenomenon of decadence in Nietzsche refers to the ascetic Christian roots of the cultural crisis experienced by Europe as a decay. According to Nietzsche, Europe's religious tendency is facing its own end. In this article, it is aimed to make an evaluation of asceticism as a one of the theological bases of the established Western thought tradition, in the context of the phenomenon of decadence in Nietzsche.

Anahtar Kelimeler

Nietzsche, decadence, asceticism, Christianity, Western metaphysics

Kaynakça

• Berneimer, Charles. 2002. Decadent Subjects: The Idea of Decadence in Art, Literature, Philosophy, and Culture of the Fin de Siècle in Europe. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
• Blumenberg, Hans. 1999. The Legitimacy of the Modern Age. Çev. Robert M. Wallace. Baskerville: MIT Press.
• Calinescu, Matei. 1987. Five Faces of Modernity: Modernism, Avant-Garde, Decadence, Kitsch, Postmodernism. Durham: Duke Univeristy Press.
• Calvin, John. 2006. Institutes of the Christian Religion. Kentucky: Westminster John Knox Press.
• Canlis, Julie. 1963. “The Inner Dynamics of Calvinism: Why Calvin’s Theology Fostered a Spirituality of Participation Over Imitation.” Calvinism and the Making of the European Mind içinde , 27-42. Leiden: Brill.
• Constable, Liz, Matthew Potolsky, and Dennis Denisoff. 1999. “Introduction.” Perennial Decay: On the Aesthetics and Politics of Decadence içinde, 1-34. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Cooper, Tim. 2021. “Calvinism Among Seventeenth-Century English Puritans.” The Oxford Handbook of Calvin and Calvinism içinde, 440-456. New York: Oxford University Press.
• de Benoist, Alain. 2004. On Being a Pagan. Çev. Jon Graham. Atlanta: Ultra.
• de Man, Paul. 1979. Allegories of Reading: Figural Language in Rousseau, Nietzsche, Rilke, and Proust. New Haven: Yale University Press.
• Dugin, Alexander. 2014. Martin Heidegger: The Philosophy of Another Beginning. Çev: Nina Kouprianova. Arlington: Radix/Washington Summit Publishers.
• Dugin, Alexander. 2019. Political Platonism: The Philosophy of Politics. Çev. Michael Millerman and Ciaran O'Conaill. Londra: Arktos Media.
• Flood, Gavin. 2004. The Ascetic Self: Subjectivity, Memory and Tradition. New York: Cambridge University Press.
• Gribben, Crawford. 2019. “Calvinism, Conversion, and the Science of the Self.” Cultures of Calvinism in Early Modern Europe içinde, 37-56. New York: Oxford University Press.
• Grillaert, Nel. 2008. What God-Seekers Found in Nietzsche: The Reception of Nietzsche's Übermensch by the Philosophers of the Russian Religious Renaissance. Amsterdam: Rodopi.
• Haymes, Brian. 1988. The Concept of the Knowledge of God. Londra: Macmillan.
• Kasemann, Ernst. 1990. Commentary on Romans. Çev. Geoffrey W. Bromiley. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company.
• Kopelson, Heather M. 2014. Faithful Bodies: Performing Religion and Race in the Puritan Atlantic. New York: New York University Press.
• Land, Richard. 2009. “Congruent Election: Understanding Salvation from an “Eternal Now” Perspective. “Whosoever Will: A Biblical-Theological Critique of Five-Point Calvinism” içinde 47-58. Tennessee: B&H Publishing Group.
• Lynn, Andrew. 2023. Saving the Protestant Ethic: Creative Class Evangelicalism and the Crisis of Work. New York: Oxford University Press.
• Mazlish, Bruce. 1976. The Revolutionary Ascetic: Evolution of a Political Type. New York: McGraw-Hill Book Company.
• Miller, J. H. 1979. “The Critic as a Host.” Deconstruction and Criticism içinde, 217-254. New York: The Seabury Press.
• Nietzsche, Friedrich W. 1995. Deccal: Hristiyanlığa Lanet. Çev. Oruç Aruoba. İstanbul: Hil Yayınları.
• Nietzsche, Friedrich W. 2010a. Güç İstenci. Çev. Nilüfer Epçeli. İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, Friedrich W. 2010b. Wagner Olayı: Bir Müzisyen Sorunu - Nietzsche Wagner'e Karşı Bir Ruhbilimcinin Yazıları. Çev. M. O. Toklu. İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, Friedrich W. 2011. Ecce Homo: Kişi Nasıl Kendisi Olur. Çev. Can Alkor. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nietzsche, Friedrich W. 2013. Ahlakın Soykütüğü Üstüne: Bir Kavga Yazısı. Çev. Ahmet İnam. İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, Friedrich W. 2014. Tan Kızıllığı: Ahlaksal Önyargılar Üzerine Düşünceler. Çev. Hüseyin Salihoğlu and Ümit Özdağ. Ankara: İmge Kitabevi.
• Nietzsche, Friedrich W. 2015a. İyinin ve Kötünün Ötesinde: Bir Gelecek Felsefesini Açış. Çev. Ahmet İnam. İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, Friedrich W. 2015b. Tarihin Yaşam İçin Yararı ve Sakıncası. Çev. Mustafa Tüzel. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nietzsche, Friedrich W. 2016. Böyle Söyledi Zerdüşt. Çev. Mustafa Tüzel. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pitkin, Barbara. 2021. “John Calvin's Vision of Reform, Historical Thinking, and the Modern World.” The Oxford Handbook of Calvin and Calvinism içinde, 158-186. Oxford: Oxford University Press.
• Poggi, Gianfranco. 1983. Calvinism and the Capitalist Spirit: Max Weber's Protestant Ethic. Londra: Macmillan Press.
• Porterfield, Amanda. 1992. Female Piety in Puritan New England: The Emergence of Religious Humanism. New York: Oxford University Press.
• Stone, Jonathan. 2019. Decadence and Modernism in European and Russian Literature and Culture: Aesthetics and Anxiety in the 1890s. Cham: Palgrave Macmillan.
• Talbert, Charles H. 2002. Romans. Georgia: Smyth&Helwys.
• Todd, Margo. 1987. Christian Humanism and the Puritan Social Order. Cambridge: Cambridge University Press.
• van den Brink, Gijsbert. 1963. “Calvinism and the European Mind: Pitfalls and Prospects in Contemporary Research.” Calvinism and the Making of the European Mind içinde, 213-230. Leiden, Hollanda: Brill.
• Weir, David. 1995. Decadence and the Making of Modernism. Massachusetts: University of Massachusetts Press.
• Witherington, Ben. 2005. The Problem with Evangelical Theology: Testing the Exegetical Foundations of Calvinism, Dispensationalism, and Wesleyanism. Texas: Baylor University Press.