A "DIFFERENT" VIEW OF THE IDEA-NATURE RELATIONSHIP IN PLATO

Yıl 2024, Sayı: 38, 39 - 66, 20.09.2024

Mehmet Eren Gedikli

https://doi.org/10.53844/flsf.1511192

Öz

Plato is often referred to as a philosopher who neglected the empirical sciences, who was an obstacle to the progress of the empirical sciences in Ancient Greece and afterwards, who did not value any knowledge or scientific opinion beyond the purely formal and theoretical structure of the mathematical sciences, who thought that only doctrinal knowledge could be deduced from sensible reality, who thought that at best one could not go beyond developing the most plausible or possible mythos about nature. In this context, the article aims to question the now well-known image of Plato as an "other-worldly philosopher" who sees nature as a mere illusion, an appearance, and who therefore recommends sailing away from sensible things towards the "safe zone" of pure reason and contemplation and experiencing ideas as a "separate" and "transcendent" reality. This is because the Platonic "narrative" is largely the result of a certain interpretation of Plato. In this direction, the article aims to paint the idea-nature relationship in Plato in a different way by focusing on the interpretations of commentators such as Nettleship, Burnet, Natorp, Lutoslawski, who emphasize Plato's "scientist" aspect, on passages such as "The Analogy of the Divided Line" and "The Classification of Science" in the "State" dialogue, and thus to show that Plato is a philosopher who encourages scientific thought rather than hindering scientific development.

Anahtar Kelimeler

Plato, Divided Line Analogy, Idea, Nature, Science

PLATON’DA İDEA-DOĞA İLİŞKİSİNE “FARKLI” BİR BAKIŞ

Öz

Platon, sık sık deneysel bilimleri ihmal eden, Antik Yunan’da ve sonrasında empirik bilimlerin ilerlemesinin önünde engel oluşturan, matematiksel bilimlerin salt formal ve kuramsal yapısının dışında herhangi bir bilgiye ya da bilimsel görüşe değer vermeyen, duyulur gerçeklikten yalnızca doksa düzeyinde bilgiler çıkarılabileceğini düşünen, en iyi ihtimalle doğa hakkında akla en yatkın ya da olası bir mitos geliştirmenin ötesine geçilemeyeceğini düşünen bir filozof olarak anılır. Makale bu bağlamda artık meşhûrât haline gelmiş, doğayı salt bir yanılsamadan, görünüşten ibaret gören ve bu sebeple duyulur şeylerden uzaklaşarak saf aklın, tefekkürün “emin sularına” doğru yelken açarak “ayrı” ve “aşkın” bir gerçeklik olarak ideaları temaşa etmeyi salık veren bir “öte-dünyacı filozof Platon” imajını sorgulatmayı hedef edinmiştir. Çünkü ifade edilen Platon “anlatısı” büyük oranda Platon’un belirli bir biçimde yorumlanmasının neticesi olarak ortaya çıkmaktadır. Bu doğrultuda makale, Platon'un “bilimci” yönünü vurgulayan Nettleship, Burnet, Natorp, Lutoslawski gibi yorumcuların Devlet diyalogunun "Bölünmüş Çizgi Analojisi" ve "Bilim Sınıflaması" gibi pasajları üzerine yorumlarına odaklanarak Platon'da idea-doğa ilişkisini farklı bir biçimde resmetmeyi ve böylece Platon'un bilimsel gelişmeyi engelleyen değil, tersine bilimsel düşünceyi teşvik eden bir filozof olduğunu göstermeyi hedefliyor.

Anahtar Kelimeler

Platon, Bölünmüş Çizgi Analojisi, İdea, Doğa, Bilim

Kaynakça

• Arslan, Ahmet, Aristoteles Cilt:3, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2006.
• Arslan, Ahmet, İlkçağ Felsefe Tarihi Sofistlerden Platon’a Cilt:2, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2006.
• Burnet, John, Greek Philosophy Part I Thales to Plato, London: Macmillan and Co, 1928.
• Burnet, John, Platonism, Berkeley: University of California Press, 1928.
• Cevizci, Ahmet, Platon (Fikir Mimarları Dızisi-30 Yaz. & Yay. Haz. Ahmet Cevizci), İstanbul: Say Yayınları, 2014.
• Cevizci, Ahmet, Platon’un Bilgi Kuramı ve Bu Kuramda Duyusal Varlıkların Yeri, Ankara: Yayınlanmamış Doktora Tezi, 1992.
• Collingwood, R.G., Doğa Tasarımı (çev. Kurtuluş Dinçer), Ankara: İmge Kitabevi, 1999.
• Copleston, F., Platon, Felsefe Tarihi Yunanistan ve Roma Cilt:1 Bölüm:B (çev. Aziz Yardımlı), İstanbul: İdea Yayınevi, 2013
• Guthrie, William Keith Chambers, Yunan Felsefesi Tarihi IV Platon Hayatı ve Diyalogları: Erken Dönem (çev. Ahmet Ergenç), İstanbul: Kabalcı Yay., 2021.
• Lange, F., Albert, Materyalizmin Tarihi ve Günümüzdeki Anlamının Eleştirisi I-II (çev. Prof. Dr. Ahmet Arslan), İstanbul: Sentez Yayıncılık, 2016.
• Lloyd, G. E. R., Eski Yunan’da Bilim Thales’ten Hristiyanlığın Doğuşuna (çev. Fatih Özeş), İstanbul: Say Yayınları, 2022.
• Lutoslawski Wincenty, The Origin and Growth of Plato’s Logic, London: Longmans, Green, And Co., 1897.
• Natorp, Paul, Plato’s Theory of Ideas An Introduction to Idealism (Ed. & Trans. Vasilis Politis), Germany: Academia Verlag; Sankt Augustin 2004.
• Nettleship, Richard Lewis, Lectures on the Republic of Plato, London: Oxford University Press, 1922.
• Platon, Phaidon Ruh Üzerine, (çev. Nazile Kalaycı), İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2012.
• Platon, Timaios, (çev. Furkan Akdemir), İstanbul: Say Yayınları, 2015.
• Platon, Toplu Diyaloglar I, Ankara: Eos Yayınevi, 2007.
• Ross, Sir William David, Plato’s Theory of Ideas, London: Oxford University Press, 1951.
• Salğar, Ercan, “Platon ve Doğa Bilimleri”, Tabula Rasa Felsefe & Teoloji Dergisi (Yıl: 2023, Sayı: 41). Erişim Tarihi: 12.08.2024
• Taylor, A. E., Plato The Man and His Work, London: Methuen & Co. Ltd. 1955.