ON POPPER'S CRITICISM OF PLATO'S NATURALIST SOCIETY MODEL

Yıl 2024, Sayı: 39, 253 - 277, 16.12.2024

Nihal Petek Boyacı

https://doi.org/10.53844/flsf.1507864

Öz

The desire for a good or a happy life involves putting a stop to the decline in society or directing it towards something better. Plato’s attempt to address the issues and moral decline in Athens required him to develop a different understanding of existence and knowledge than that of the Sophists. His basic criticism of the Sophists lies in the fact that concepts and words have no essence, which forms the basis of his critique. Thus, Plato tries to establish his ideal polis with an understanding known as metaphysical essentialism. Popper's main criticism is that this metaphysical essentialism forms the basis of society, and such a society has utopian characteristics. With the return to nature, change stops, leading to a totalitarian regime. Even though they were at different times in terms of century, Popper's criticism of Plato is noteworthy. However, what Plato tries to do is to re-establish moral values, aiming to create a better society. Popper believes that the path to a better society can be achieved without metaphysical essentialism.
In this article, the reasons why Plato turned to essentialism, Popper’s criticism, and the need for internal essentialism, as suggested by Nussbaum, even if (metaphysical) essentialism is not necessary for a better society.

Anahtar Kelimeler

Essentialism, utopian social engineering, nature, human, truth, relativity, value.

POPPER’IN PLATON’UN NATURALİST TOPLUM MODELİ ELEŞTİRİSİ ÜZERİNE

Öz

İyi veya mutlu bir yaşama sahip olma arzusu toplumdaki kötüye gidişata dur demeyi veya onu daha iyi olana yönlendirmeyi içerir. Platon’un Atina’daki sorunlar ve ahlaki çöküşe dur demesi, onun Sofistlerden farklı bir varlık ve bilgi anlayışı ortaya koymasını gerektirmiştir. Sofistlere yaptığı temel eleştiri, kavramların ve kelimelerin bir özlerinin olmayışı onun eleştirisinin temelini oluşturur. Dolayısıyla Platon metafizik özcülük denilen bir anlayışla ideal polisini kurmaya çalışır. Popper’ın temel eleştirisi bu metafizik özcülüğün toplumun temelinde yer alması ve böylesi bir toplumun ütopyacı nitelikler taşımasıdır. Doğaya dönüş ile birlikte değişim durur. Totaliter bir yönetime gidiş gerçekleşir. Yüzyıl açısından farklı zamanlarda da olsalar, Popper’ın Platon’a yaptığı eleştiri dikkate değerdir. Ancak Platon, yeniden ahlaki değerleri tesis etmeye çalışması daha iyi bir toplum oluşturmayı amaçlar. Popper, daha iyi topluma gidişin ise metafizik özcülük olmaksızın gerçekleştirilebileceğini düşünür.
Bu makalede Platon’un ne amaçla özcülüğe döndüğü, Popper’ın eleştirisi ve daha iyi bir toplum için (metafizik) özcülük olmasa da Nussbaum’un öne sürdüğü biçimde içsel özcülüğe ihtiyaç olduğu ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Özcülük, ütopyacı toplum mühendisliği, doğa, insan, hakikat, görecelik, değer.

Kaynakça

• A. E. Taylor, Plato: The Man and His Work, London: Methuen, 1926.
• Ahmet Cevizci, İlkçağ Felsefesi Tarihi, Bursa: Asa yay., 2006.
• Andre Bonnard, Antik Yunan Uygarlığı I, çeviren Kerem Kurtgözü, İstanbul: Evrensel Basım Yayın, 2004.
• Aristotle, Aristotle’s Politica, ed. W.D. Ross, Oxford: Clarendon Press, 1957.
• Diogenes Laertius, Lives of Eminent Philosophers, çeviren R.D. Hicks, Cambridge: Harvard University Press. 1972.
• Gürol Irzık, “Popper’s Piecemeal Engineering: What Is Good for Science Is not Always Good For Society”, The British Journal for the Philosophy of Science, Vol 36, No.1, Oxford University Press on behalf of The British Society for the Philosophy of Science, 1985, ss. 1-10.
• Hatice Nur Beyaz Erkızan, Aristoteles’ten Nussbaum’a, Bursa: Sentez yay. 2012.
• Janet Coleman, A History of Political Thought, Oxford: Blackwell Publ., 2000.
• Jeremy Shearmur, The Political Thought of Karl Popper, London: Routledge, 1996, 124.
• Judith Butler, Ne Menem Bir Dünya Bu?, çeviren Burcu Tümkaya, İstanbul: Metis Yay. 2024.
• Josiah Ober, Political Dissent in Democratic Athens: Intellectual Critics of Popular Rule, Princeton: Princeton University Press, 1998.
• Karl Popper, Açık Toplum ve Düşmanları, Cilt I Platon, çeviren Mete Tunçay, Ankara: Liberte yay., 2008.
• Karl R. Popper, “Bilgi ve Bilgisizlik Hakkında”, Daha İyi Bir Dünya Arayışı, çeviren İlknur Aka, İstanbul: Yapı Kredi Yay., 2005, 43-56.
• Karl R. Popper, “Hayat Problem Çözmektir”, Hayat Problem Çözmektir, çeviren Ali Nalbant, İstanbul: Yapı Kredi yay., 2006, 203-210.
• Karl R. Popper, “The Poverty of Historicism I, A Criticism of Historicist Methods”, Economica, New Series, Vol 11 No:42, Wiley-Blacakwell on behalf of The London School of Economics and Political Science and The Suntory and Toyota International Centres for Economics and Related Disciplines, 1944, 86-103.
• Karl R. Popper, Bitmeyen Arayış Bir Entelektüelin Yaşam Öyküsü, çeviren Mustafa Acar, İstanbul: Plato Film Yay., 2006.
• Kojin Karatani, İzonomi ve Felsefenin Kökenleri, çeviren Ahmet Nüvit Bingöl, İstanbul: Metis Yay., 2019.
• Leo Strauss, Politika Felsefesi Nedir?, çeviren Solmaz Zelyüt Hünler, İstanbul: Paradigma yayınları, 2000.
• Lisa Kallet, “The Athenian Economy”, The Cambridge Companion to the Age of Pericles, ed. By L. J. Samons, Cambridge: Cambridge University Press, 2007, 70-95.
• Martha C. Nussbaum, “Human Functioning and Social Justice: In Defense of Aristotelian Essentalism”, Political Theory (20), 1992, 202-246.
• Martha C. Nussbaum, Yapabilirlikler Yaratmak, İstanbul: İletişim yay, 2018.
• Nihal Petek Boyacı, “Platon’da Bilgi-İktidar İlişkisi”, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2013.
• Melissa Lane, “Plato, Popper Strauss, and Utopianism: Open Secrets?”, History of Philosophical Quartely, Vol. 16, No.2, University of Illionois Press on behalf of North American Philosophical Publ., Lane, 1999, 119 – 142.
• Plato, “Protagoras”, Laches, Protagoras, Euthydemos, Meno. çeviren W. R. M. Lamb, England: Harvard University Press (Loeb Classical Library), 1924, 85-257.
• Plato, Laws Books 1-6, çeviren R. G. Bury, England: Harvard University Press (Loeb Classical Library), 1926.
• Plato, “Theaetetus”, Theaetetus, Sophist, çeviren H. N. Fowler, England: Harvard University Press (Loeb Classical Library), 1921, 1-256.
• S. Charusheela, “Social Analysis and The Capabilities Approach: A Limit to Martha Nussbaum's Universalist Ethics” Cambrdige Journalof Economics, 2008, 1-18.
• Terry Buckley, Aspects of Greek History 750-323 BC-A Sourced Based Approach, London: Routledge, 1996.
• The Texts of Early Greek Philosophy Part II, çeviren Daniel W. Graham, Cambridge: Cambridge University Press, 2010.
• Vildan İyigüngör, “Karl Popper ve Jürgen Habermas’ın Üç Dünya Teorileri Üzerine Bir Değerlendirme”, Marmara İletişim Dergisi, 2015, 49-59.