THE POSSIBILITY OF A NEW ONTOLOGY: MEILLASSOUX’S UNUSUAL ABSOLUTE

Yıl 2025, Sayı: 41, 33 - 64, 15.09.2025

Maya Mandalinci

https://doi.org/10.53844/flsf.1729691

Öz

“The 21st century needs a new paradigm free from anthropocentrism!” – A statement many of us would readily and perhaps too readily agree with. Yet, such a claim requires a challenging ontological transformation. In this study, I will address the core ontological problem on the way toward such a transformation, namely, the possibility of overcoming anthropocentrism. This task seems to require more than just a naive realist starting point, i.e. presupposing a reality independent from human understanding, which will be further clarified through Quentin Meillassoux’s critique of correlationism, namely the idea that being is necessarily bound to thought. Through this critique, Meillassoux attempts to construct a new form of Absolute from within the very deabsolutization of thought. He employs a double-negation to push beyond the limits of correlation from within: Claiming that the opposite of the correlationist thesis is not impossible; and thus, arriving at his central claim of the necessity of contingency. Based on this modal argument, I will interrogate the radical novelty of Meillassoux’s system, and more fundamentally, the meaning of “the new” itself. To do so, I will begin with an old debate – the doctrine of creatio ex nihilo (creation from nothing) and then focus on Meillassoux’s break with this tradition through his own idea of ex nihilo emergence. My aim is to read the concept of a new ontology through this radical rupture: In light of emerging out of nothing, that is, emerging without reason from the possibilities of the Hyper-chaotic time, and the unusual Absolute that this brings forth.

Anahtar Kelimeler

Correlationalism , new , creatio ex nihilo , emergence , thing-in-itself

YENİ BİR ONTOLOJİNİN İMKÂNI: MEILLASSOUX’NUN SIRADIŞI MUTLAĞI

Öz

“21. yüzyılın insan-merkezcilikten uzak yeni bir paradigmaya ihtiyacı var!” Birçoğumuzun bir çırpıda onaylayacağı bu söylem, arka planda asli bir ontolojik dönüşüm gerektirir. Bu incelemede, böylesi bir dönüşüme giden yoldaki temel ontolojik düğümü; yani insan-merkezciliği aşma imkânını ele alacağım. Bu uğurda naif realist bir ön kabulden (insandan bağımsız bir gerçek vardır) fazlasına ihtiyaç duyulduğu, Meillassoux’nun korelasyonculuk (varlığın düşünceyle bir-aradalığı) eleştirisi üzerinden ortaya konacaktır. Meillassoux, bu eleştiri vasıtasıyla, mutlaksızlaştırılmış düşüncenin içinden yeni bir mutlaklık inşa etmeyi dener ve korelasyonun sınırlarını içeriden dışarıya aşacak, çifte olumsuzluk temelli bir hamleye başvurur: Korelasyoncu tezin aksinin imkânsız olmayışı – veya olumsallığın zorunluluğu. Bu modal çerçeveden hareketle, ben de onun sistemindeki radikal yeniliği ve temelde de yeni bir ontolojinin anlamını sorgulayacağım. Araştırmama son derece eski bir tartışmadan, yani hiçten yaratım (creatio ex nihilo) öğretisinden başlayarak sonrasında Meillassoux’nun hiçten beliriş (ex nihilo zuhur) fikriyle gelen kopuşa odaklanacağım. Amacım, yeni bir ontoloji fikrini, imlediği kopuş ve devrimci nitelik bakımından, ex nihilo zuhur –yani Hiperkaotik Zaman’ın olanaklarından sebepsizce belirme– ve bunun yol açtığı sıradışı mutlaklık fikriyle beraber okumak.

Anahtar Kelimeler

Korelasyonculuk , yeni , creatio ex nihilo , zuhur , kendinde-şey

Kaynakça

• Anderson, Gary A. “Creatio ex nihilo and the Bible.” İçinde Creation ex nihilo: Origins, Development, Contemporary Challenges. Editörler Gary A. Anderson ve Markus Bockmuehl, 15-35. Notre Dame, Indiana: University of Notre Dame Press, 2018.
• Augustinus. İtiraflar. Çeviren Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Kabalcı, 2010.
• Barad, Karen. “Posthumanist Performativity: Toward an Understanding of How Matter Comes to Matter.” Signs 28, no. 3, Gender and Science: New Issues (Spring 2003): 801-831.
• Bennett, Jane. Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. Durham: Duke University Press, 2010.
• Brassier, Ray. Nihil Unbound: Enlightenment and Extinction. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2007.
• Combes, Muriel. Simondon ve Bireyötesi Felsefesi. Çev. Nehir Evin. İzmir: Livera, 2024.
• DeLanda, Manuel. “Assemblages and Human History.” İçinde Assemblage Theory, 9–50. Edinburgh University Press, 2016.
• Gazzâli. Filozofların Tutarsızlığı. Çeviren Bekir Sadaki. İstanbul: Ahsen Yayınları, 2002.
• Gorgias. “On Nonbeing or On Nature (D26)”. İçinde Early Greek Philosophy VIII, Sophists I. Editörler & Çevirmenler Andre Laks & Glenn W. Most. Cambridge: Harvard University Press, 2016.
• Haraway, Donna. Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene. Durham: Duke University Press. 2016. Harman, Graham. “Autonomous Objects.” New Formations 71 (2011): 125-30.
• ____________________. “Meillassoux’s Virtual Future.” Continent 1, no. 2 (2011): 13-33.
• ____________________. Nesne Yönelimli Ontoloji: Her Şeyin Bir Teorisi. Çeviren Oğuz Karayemiş. İstanbul: Tellekt, 2020.
• ____________________. Quentin Meillassoux: Philosophy in the Making. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2011.
• Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman. Çeviren Kaan H. Ökten. İstanbul: Alfa, 2021.
• Kant, I. Arı Usun Eleştirisi. Çeviren Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınları, 1993.
• Keeble, Brian. Her İnsan bir Sanatçıdır: Geleneksel Sanat Felsefesi Okumaları. Çeviren Tahir Uluç. İstanbul: İnsan Yayınları, 2016.
• Kierkegaard, Soren. “Tanrı’ya Karşı Daima Kabahatli Olduğumuz Düşüncesinde Yatan Ahlaken Yükseltici Unsur.” İçinde Ya/Ya da. Çeviren Nur Beier, 957-973. İstanbul: Alfa, 2020.
• Laks, André. The Concept of Presocratic Philosophy: Its Origin, Development, and Significance. Çeviren Glenn W. Most. Princeton: Princeton University Press, 2018.
• _____________. Boşluk ve Nefret: Eskiçağda Olumsuzluğun Tarihçesi İçin Saptamalar. Çeviren Hakan Yücefer. İstanbul: Akademim, 2024.
• Latour, Bruno. “‘What’s the Story?’ Organizing as a Mode of Existence.” İçinde Organization and Organizing: Materiality, Agency and Discourse. Editörler Robichaud D. ve Cooren F., 37-51. New York: Routledge, 2013.
• Meillassoux, Quentin. Sonluluğun Sonrası: Olumsallığın Zorunluluğu Üzerine Deneme. Çeviren Kağan Kahveci. İstanbul: İş Kültür Yayınları, 2020.
• ________________________. Spekülatif Materyalizm: Varlık, Zaman, Adalet, Din, Bilim. Derleyen ve çeviren Kağan Kahveci. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2022.
• Nasr, Seyyed Hossei. “Traditional Art as Fountain of Knowledge and Grace.” İçinde Knowledge and the Sacred, 221-42. NY: State University of New York Press, 1989.
• Platon. Timaios. Çeviren Özgüç Orhan. İstanbul: Fol, 2022.
• Sünter, Emre. “Mikroyosunların Yaşam Dünyası: Problemlerin İcadı ve Sanatsal Keşifler.” Moment Dergi 11, no. 2 (2024): 241-263. https://doi.org/10.17572/mj2024.2.241-263
• Wiltsche, Harald A. “Science, Realism and Correlationism. A Phenomenological Critique of Meillassoux’ Argument from Ancestrality.” European Journal of Philosophy 25, no. 3 (2016): 808–32. https://doi.org/10.1111/ejop.12159.
• Zizek, Slavoj. Hiçten Az: Hegel ve Diyalektik Materyalizmin Gölgesinde. Çeviren Erkan Ünal. İstanbul: Encore Yayınları, 2015.
• İnternet Kaynakları
• Barad, Karen. “Madde Hisseder, Konuşur, Acı Çeker, Arzular, Özler ve Anımsar: Karen Barad ile Röportaj.” Terrabayt, 28 Temmuz 2020. Erişim Tarihi: 20.05.2025. https://terrabayt.com/dusunce/madde-hisseder-konusur-aci-ceker-arzular-ozler-ve-animsar-karen-barad-ile-roportaj-1/
• Meillassoux, Quentin. Robin Mackay ve Florian Hecker. “Spekülatif Nağmeler: Quentin Meillassoux ve Florian Hecker Hiperkaos Söyleşiyor.” Terrabayt. 20 Ağustos 2022. Erişim Tarihi: 26.05.2025. https://terrabayt.com/dusunce/spekulatif-nagmeler-quentin-meillassoux-ve-florian-hecker-hiperkaos-soylesiyor/