İş-Aile Çatışlması ve Kadın Yaşamı Üzerine Etkileri

Yıl 2008, Cilt: 16 Sayı: 63, 188 - 194, 18.09.2014

Nevin Hotun Şahin

Öz

Kad›n›n çal›flma hayat›na girmesiyle birlikte ev ve ailede sahip oldu¤u rollere ifl ile ilgili yeni roller eklenmifl, kad›n artan
rolleri nedeniyle sorumluluklar›n› yerine getirmede uyum sorunlar› yaflamaya bafllam›flt›r. Roller aras›ndaki dengenin
sa¤lanamamas› sonucunda geliflen bu durum “rol çat›flmas›” olarak tan›mlanmaktad›r. ‹fl ve ailenin gerektirdi¤i her iki
alanda da rol beklentilerinin çok fazla olmas›, ayr›ca bu beklentileri karfl›lamada destek ve kaynaklar›n yetersiz kalmas›
sonucunda ifl-aile dengesi bozulmakta ve çat›flma yaflanmaktad›r. ‹fl-aile dengesinin bozuldu¤u durumlarda kiflisel,
ailevi/iliflkisel ve ifl alan›nda s›k›nt›lar yaflanmaktad›r. Bu s›k›nt›lar kad›n yaflam›n› bireysel, ailesel ve toplumsal alanda
olumsuz etkilemektedir. Kad›n mesle¤i olarak görülen hemflirelikte de özellikle evli olan hemflirelerin, ifle ve aileye ait rolleri
yerine getirirken, çok fazla stres yaflad›klar› belirtilmektedir.
‹fl-aile çat›flmas›n›n dengelenmesinde kad›n›n kendi denge modelini oluflturmas› ve kaynak ve destekleri etkili bir flekilde
kullanmas›n› ö¤renmesi gerekmektedir. Bunlar kiflinin bilgi, yetenek, e¤itim, beceri, kiflisel yap› ve iletiflimi, ailesel olarak efl
deste¤i, ailenin geliri, sosyal çevre ve arkadafl deste¤i, iflyerinde ise kurumsal destek, yönetici deste¤i, maafl ve sosyal haklar
ve hükümetlerin izleyece¤i baz› sosyal politikalarla kad›n çal›flana destek sa¤lanmas›d›r.
Anahtar Kelimeler: Hemflire, rol çat›flmas›, ifl-aile çat›flmas›, çal›flan kad›n, ifl yaflam›.

Anahtar Kelimeler

Hemşire, rol çatışması, iş-aile çatışması, çalışan kadın, iş yaşamı

Kaynakça

• Aycan, Z., Eskin, M. (2005). Relative contributions of child- care, spousal support, and organizational support in reducing work-family conflict for men and women: The case of Tur- key. Sex Roles, 53 (7/8): 453-471.
• Aycan, Z., Eskin, M., Yavuz, S. (2007). Hayat Dengesi İş, Aile ve Hayatı Dengeleme Sanatı. 1. baskı, Sistem Yayıncı- lık, İstanbul.
• Aytek, B. (2007). İş yerindeki kronik stres kaynakları. http://www.habercisin.com/articles.php?art_id=661&start=1 (03.02.2008).
• Balaban, J. (2000). Temel eğitimde öğretmenlerin stres kay- nakları ve başa çıkma teknikleri. Pamukkale Üniversitesi-De- nizli PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, sayı:7, http://egitimder- g i . p a m u k k a l e . e d u . t r / m a k a l e / s a y % C 4 % B 1 7 / 2 8 - T E - MEL%20E%C4%9E%C4%B0T%C4%B0MDE%20%C3%96% C4%9ERETMENLER%C4%B0N%20STRES%20KAYNAK- LAR%C4%B0%20VE%20BA%C5%9EA%20%C3%87IK- MA.pdf (03.02.2008).
• Balcıoğlu, İ. (2005). Stres kavramı ve tarihsel gelişimi. Me- dikal açıdan stres ve çareleri. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi, 1. basım, İstanbul, 47 (9-12).
• Brough, P., Kelling, A. (2002). Woman, work and well-be- ing: The influence of work-family-work conflict. New Zea- land Journal of Psychology, http://psycnet.apa.org/?fa=ma- in.doiLanding&uid=2002-17786-004 (03.02.2008).
• Çelebi, N. (2003). Sanayileşme ve kadın işgücü. İstihdam, Kadın İşgücü ve Yeni İş Kanunu Sempozyumu. www.tisk.org.tr/yayinlar.asp?sbj=ic&id=1097 (03.02.2008).
• Çilli, A. S., Kaya, N., Bodur, S., Özkan, İ., Kucur, R. (2004). Ev kadınlarında ve çalışan evli kadınlarda psikolojik belirtilerin karşılaştırılması. Genel Tıp Dergisi, 14(1): 1-5, http://www.geneltip.com/ShowIssueContent.aspx?Con- tId=17&hl=pelvis%20destek%20yapıları% (12.12.2007).
• DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü) (2003). 2000 Genel Nüfus Sayımı. Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri. Devlet İs- tatistik Enstitüsü Matbaası, Ankara.
• Esatoğlu, A. E., Ağırbaş, İ., Akbulut, Y., Çelik, Y. (2002). Hastanelerde rol çatışması ve rol belirsizliği: Sağlık Bakanlı- ğı Hastaneleri’nde bir uygulama. 5. Ulusal Sağlık Kuruluşla- rı ve Hastane Yönetimi Sempozyum Kitabı, Eskişehir, w w w . s a b e m . s a g l i k . g o v . t r / A k a d e m i k _ M e t i n l e r / g o - to.aspx?id=1342 (12.12.2007).
• Esin, N., Öztürk, N. (2005). Çalışma yaşamı ve kadın sağ- lığı. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Temmuz-Ağustos- Eylül, 38-42.
• Gönüllü, M., İçli, G. (2001). Çalışma yaşamında kadınlar: Ai- le ve iş ilişkileri. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1): 81- 1 0 0 , w w w . c u m h u r i y e t . e d u . t r / e d e r g i / m a k a l e / 4 0 . p d f (03.02.2008).
• Grzywacz, J. G., Frone, M. R., Brewer, C. S., Kovner, C. T. (2006). Quantifying work-family conflict among registe- red nurses. Research in Nursing and Health, 29: 414-426. Gülbayrak, C., Açık, Y. (2004). Elazığ il merkezinde bulu- nan kamu kuruluşlarında çalışan kadınların iş-aile yaşamından kaynaklanan rol çatışması ve etkileyen faktörler: II. bölüm. IX. Halk Sağlığı Kongresi, Ankara.
• Hotun Şahin, N. (1998). Bir Kilometre Taşı: Menopoz. İ.Ü.F.N.H.Y.O. Mezunları Derneği Yayınları, Yüce A.Ş., İs- tanbul, 112.
• İş Kanunu (1971). www.isguvenligi.net/mevzuat/1475_sayi- li_is_kanunu_tuzuk_ve_yonetmelikler/1475.pdf (17.03.2008)
• İş ve Aile Yaşamını Dengelemek Üzerine Tavsiyeler (2001). http://www.insankaynaklari.com/ikdotnet/icerikdetay.aspx?Ka- yitNo=275 (12.12.2007). Karabıyık, S.,
• http://74.125.77.132/search?q=cache:97dcJ317mE0J:www.hack- hell.com/archive/index.php/f-42-ASP-/-PHP-/-JSP-/-HTML-/f- 1 5 6 - H i k a y e l e r / f - 1 7 4 - G u v e n L i k - a%C3%A7%C4%B1kLar%C4%B1-//f-42-ASP-/-PHP-/-JSP-/in- dex.php/t-17172.html+archive+index+php+17172+site:hack- hell.com&hl=tr&ct=clnk&cd=1&gl=tr (03.02.08).
• Karahan, A., Bener, Ö. (2005). Bolu Sosyal Sigortalar Kuru- mu Hastanesi’nde çalışan evli hemşirelerin ev ortamında ya- şadıkları sorunlar. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştır- ma Dergisi, 2(8): 113-120.
• Menemenli, F. (2006). İş yaşamı kadın için, erkeklere oran- la biraz daha fazla özveri gerektiriyor. www.tisk.org.tr/isve- ren_sayfa.asp?yazi_id=1353&id=72 (12.12.2007).
• Müftüoğlu, O. (2007). Çalışan kadın sendromu. http://maka- le.turkcebilgi.com/kose-yazisi-121488-prof-dr-osman-muftuoglu- calisan-kadin-sendromu.html Hürriyet (06.08.2007) (04.10.07). Özen Kapız, S. (2002). İş-aile yaşamı dengesi ve dengeye yönelik yeni bir yaklaşım: Sınır teorisi. Dokuz Eylül Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3).
• Özen, S., Uzun, T. (2005). İşyerinde çalışanın yaşadığı çatış- manın azaltılmasında örgütün ve ailenin rolü: Polis memurla- rına yönelik bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3).
• Şahin, H. (2005). Örgütsel stres. www.maden.org.tr/resim- ler/ekler/b7e926154c1274e_ek.pdf (03.02.08).
• Tarihsel Süreçte Kadın İşgücü (2007). http://www.genbi- lim.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1774 (11.12.2007).
• Temmuz 2004 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 25522 Çalış- ma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik (2004). http://www.isgu- venligi.net/mevzuat/1475_sayili_is_kanunu_tuzuk_ve_yonetme- likler/1475.pdf (17.03.2008).
• TİSK (Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Yayınla- rı) (2002). Çağdaş İş Merkezlerinde Kadın İşgücünün Konu- mu: Bursa Örneği, Yayın No: 219, http://www.tisk.org.tr/ya- yinlar.asp?sbj=ic&id=108 (04.10.07).
• TNSA (Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması) (2003). h t t p : / / w w w . h i p s . h a c e t t e p e . e d u . t r / t n s a 2 0 0 3 / i n d e x . h t m (17.03.2008).
• TUİK (T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu) (2008). Hanehalkı iş gücü araştırması 2008 Temmuz dönemi sonuç- ları. T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bül- teni, Sayı:165, www.tuik.gov.tr (29.10.2008).