MARTIN HEIDEGGER VE VARLIĞIN ANLAMINA DAİR SORU

Yıl 2023, , 1485 - 1491, 27.12.2023

Haluk Doğan

https://doi.org/10.55666/folklor.1228385

Öz

Martin Heidegger 1889—1976 yılları arasında yaşamış bulunan bir Alman Filozoftur. Filozofun temel eseri Varlık ve Zaman (Sein und Zeit)’dır. Heidegger’in temel eseri olan bu çalışma, 1927 yılında yayımlanmıştır. Varlık ve Zaman, yayımlandığı yıldan itibaren sarsıcı etkisiyle varlık felsefesi tartışmalarının odağını oluşturmuştur. Alman düşünürün diğer çalışmaları, Varlık ve Zaman‘ın doğal açılımları gibidir. Zira onun yegâne meselesi varlığın anlamı meselesidir: Tek tek varolanlar anlamında varlıkların değil genel olarak ‘Varlığın’ anlamı meselesi. Heidegger’in unutuluş tarihi olarak niteliği batı felsefe geleneğini aşmak, ancak varlığın anlamı sorusunu sormakla mümkündür.
Martin Heidegger’e göre Varlık, Platon’la başlayan Eski Yunan düşüncesinde bir ‘töz’ (substance) niteliğiyle zamandan bağımsızlaştırılarak, yüceleştirilmiş, tanrısallaştırılmış ve transandantalleştirilmiştir. Önce Aristoteles, daha sonra Hristiyan felsefesi, farklı kavram ve dolayımlarla da olsa, tözleştirme geleneğini devam ettirmiştir. Martin Heidegger, bu geleneği “Batı metafiziği” olarak tanımlar. Heidegger, varlığın anlamı meselesini düşünürken Platon’la başlayan ve Batı metafiziği adını verdiği geleneğini eleştirir. Çünkü bu gelenek, varlığı parçalara bölmüş, kompartımanlara ayırmış ve atomize hale getirmiştir. Descartes’le birlikte başlayan kartezyen düalizm, varlığı özne ve nesle ikiliği içinde anlamaya çalışmıştır. Bu haliyle Batı metafiziğinin en somut biçimini oluşturmuştur. Alman düşünür, kendisini bu gelenekten de, bu geleneğin sonucu olan düşünme tarzlarından da; ‘ideler-gölgeler’ yahut ‘fenomenler-numenler’ benzeri düalizmlerden de sakındırmak ister. Varlığı ezelilik-ebedilik formunda değil; tam aksine, özü zamansallık (temporality) olacak şekilde ve mezkûr düalizmlerden farklı tarzda kavramanın doğrultusunda yol almak ister. Varlığa dair yeni bir soru, varlığı ilişkin bakışımızı da değiştirecektir. Bu sorgulama varlığın anlamını, kendisine ait olan ve kendisinin kullanımında felsefeyle özdeşleştirilen bir hermenötik fundamental fenomenolojik ontoloji yönteminin var kıldığı tarzdadır.
Bu makalede, Martin Heidegger’in varlığın anlamına dair temel soruları ele alınacaktır. Varlığa dair yeni bir yöntem olan hermenötik fundamental fenomenolojik ontoloji yöntem açıklığa kavuşturulmaya çalışılacaktır. Bu bağlamda, düşünürün Batı metafiziğine dair eleştirileri gözler önüne serilecektir. Heidegger’in batı metafiziğinin son formu olan özne-nesne düalizmini aşmak için ortaya koyduğu dasein analizi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Martin Heidegger, Varlık, Batı, Metafizik, Ontoloji

Kaynakça

• AYDOĞAN, A. (2008). Heidegger. İstanbul: Say Yayınları.
• BEISTEGUI, Miguel De (2002). Heidegger and the Political. London: Routledge Press.
• DOĞAN, H. (2017). Martin Heidegger’in Siyaset Felsefesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir Katip Çalebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• FRIED, Gregory (2000). Heidegger’s Polemos From Being to Politics. London: Yale Üniversity Press.
• HEIDEGGER, Martin (2003)., Metafizik Nedir? (çev. M. Ş. İpşiroğlu-S. K. Yetkin). İstanbul: Kaknüs Yayıncılık.
• HEIDEGGER, Martin (2008). Varlık ve Zaman, (çev. Kaan H. Ökten), İstanbul: Agora Kitap.
• HEIDEGGER, Martin (2009). Düşünmek Ne Demektir? (çev. Rıdvan Şentürk). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• HEIDEGGER, Martin (2013). Hümanizm Üzerine (çev. Yusuf Örnek). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• HEIDEGGER, Martin (1998). Tekniğe İlişkin Soruşturma (çev. Doğan Özlem). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• HEIDEGGER, Martin (1977). The Question Concerning Technology and Other Essays, (trans. William Lovitt). New York: Garland Press.
• HEIDEGGER, Martin (2001). Being And Time, (Trans. John Macquarrie and Edward Robinson). Oxford: Blackwell Press.
• HUHNERFELD, Paul (1994). Heidegger Bir Filozof Bir Alman (Çev.: Doğan Özlem). Ankara: Gündoğan Yayınları.
• INWOOD, Micheal (1999). Heidegger Dictionary,. Oxford: Blackwell Press.
• KRELL, David Farrell (1993). Martin Heidegger, Basic Writings from Being and Time (1927) to The Task of Thinking (1964). San Francisco: Harper Press.
• MATTHIAS, Mahlmann (2003). “Heidegger’s Political Philosophy And The Theory Of The Liberal State”, Law and Critique, Sayı 14.
• ÖKTEN, Kaan H. (2004). Heidegger Kitabı. İstanbul: Agora Kitap.
• ÖZLEM, Doğan (1998). “Giriş: Heidegger ve Teknik”, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• SAFRANSKI, Rüdiger (2008). Bir Alman Üstat Heidegger (Çev.: Ali Nalbant). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• STASSEN, Manfred (2003). Heidegger, Philosophical and Political Writings. New York: The Continuum Int. Press.
• STEINER, George (2003). Heidegger (Çev.: Süleyman Sahra). Ankara: Hece Yayınları.
• THOMSON, Ian D. (2012). Heidegger Ontoteoloji Teknoloji ve Eğitim Politikaları (çev.: Hüsamettin Arslan). İstanbul: Paradigma Yayınları.