PRAYER RUG WEAVINGS WITH THE TREE OF LIFE MOTIF FOUND IN ANTALYA KALEİÇİ

Yıl 2023, , 148 - 161, 30.04.2023

Mehmet Ali Eroğlu , Tahmine Akyüz

https://doi.org/10.55666/folklor.1231051

Öz

Due to its historical and touristic structure, Antalya/Kaleiçi hosts many carpet-rug shops. Hand-woven fabrics come to stores from all over Turkey. Some of the weaving samples collected in these stores are archived and some are sold. Some weaving samples are aged with various aging methods and sold at higher prices.
In this study, as a result of the field research conducted in the Antalya/Kaleiçi region between 2014-2019; weaving samples archived by collectors and carpet-rug store owners in this region were examined and the samples in the archive of Hicret Carpet-Kilim store were cataloged. By source persons; It was reported that these cataloged products were sold for high prices over time. All of these sales are made abroad. It was reported that countries such as England, America and Canada are particularly interested in small-size weaving samples.
It is important that hand-woven and prayer rug samples, the production and use of which have decreased today, are cataloged and transferred to future generations. The archiving and then selling of our values clearly indicates cultural erosion. Today, while technological developments make our life easier, on the other hand, it causes the loss of our weaving culture, whose production has decreased. Woven prayer rugs, which were previously found in the dowry of every girl in Anatolia and woven by herself, are no longer made today, and instead of hand-woven prayer rugs, fabricated and synthetic materials are used. For all these reasons, it is extremely important to catalog these prayer rug weavings, which are in the archive of the Antalya/Kaleiçi Hicret Carpet-Kilim store but are thought to be sold at any time and can go abroad.
In the field research; Especially in Turkish culture and art, prayer rug weavings with the tree of life motifs, which are widely used and encountered in many areas, have been examined. As a result of the investigations, 35 kilim prayer rugs were found and seven of them woven rugs with the tree of life motifs were included in the research. From the information obtained from the source, it has been determined that rug prayer rugs are between a minimum of 25 years and a maximum of 80 years. Its dimensions vary between 70-99 cm in width and 116-134 cm in length. Prayer rugs were brought from many different regions and archived. Three of the seven prayer rugs were found to be from Denizli, two from Konya, one from Uşak and one from the Manisa region. In general, synthetic dyes were used, only one of which is understood to have natural dye.

Anahtar Kelimeler

Tree of life, Seccade, Weaving, Namazlağ, Kaleiçi

ANTALYA KALEİÇİNDE BULUNAN HAYAT AĞACI MOTİFLİ SECCADE DOKUMALARI

Öz

Antalya/Kaleiçi, tarihi ve turistik yapısı itibariyle birçok halı-kilim mağazasına ev sahipliği yapmaktadır. Mağazalara Türkiye’nin dört bir tarafından el dokumaları gelmektedir. Bu mağazalarda toplanan dokuma örneklerinin bir kısmı arşivlenmekte bir kısmı da satılmaktadır. Bazı dokuma örnekleri çeşitli eskitme metotları ile eskitilerek daha yüksek fiyatlara satılmaktadırlar.
Bu çalışmada 2014-2019 tarihleri arasında Antalya/Kaleiçi bölgesinde yapılan alan araştırması sonucu; bu bölgede bulunan koleksiyonerler ve halı-kilim mağaza sahiplerinin arşivlediği dokuma örnekleri incelenerek, Hicret Halı-Kilim mağazası arşivinde bulunan örnekler kataloglanmıştır. Kaynak kişilerce; kataloglanan bu ürünlerin zamanla yüksek fiyat karşılığında satıldığı bilgisi aktarılmıştır. Bu satışların tamamı yurtdışına yapılmaktadır. Özellikle İngiltere, Amerika, Kanada gibi ülkelerin küçük ebatlı dokuma örneklerine ilgisinin fazla olduğu bilgisi aktarılmıştır.
Üretimi ve kullanımı günümüzde azalmış olan el dokuması ve seccade örneklerinin kataloglanarak gelecek kuşaklara aktarılması önem arz etmektedir. Bize ait olan değerlerin önce arşivlenip daha sonra satışa sunulması kültürel erozyonun apaçık göstergesidir. Günümüzde teknolojik gelişmeler bir yandan hayatımızı kolaylaştırırken diğer yandan üretimi azalmış olan dokuma kültürümüzün de kaybolmasına sebep olmaktadır. Önceleri Anadolu’da her geç kızın çeyizinde bulunan ve bizzat kendisinin de dokuduğu dokuma seccadeler günümüzde artık yapılmamakta, el dokuması seccadelerin yerine fabrikasyon ve sentetik malzemeler ile üretilmiş seccadeler kullanılmaktadır. Tüm bu sebeplerden dolayı Antalya/Kaleiçi Hicret Halı-Kilim mağazası arşivinde bulunan fakat her an satılarak yurtdışına çıkabileceği düşünülen bu seccade dokumalarının kataloglanması son derece önemlidir.
Yapılan alan araştırmasında; özellikle Türk kültür ve sanatında birçok alanda karşımıza çıkan ve kullanımı oldukça yaygın olan hayat ağacı motifli seccade dokumaları incelenmiştir. İncelemeler sonucunda 35 adet kilim seccade bulunmuş bunlardan yedi adet hayat ağacı motifli dokuma kilim seccade araştırmaya dahil edilmiştir. Kaynak kişiden alınan bilgilerden kilim seccadelerin yaklaşık en az 25 yıl ile en fazla 80 yıl arasında oldukları tespit edilmiştir. Boyutları ende 70-99 cm, boyda ise 116-134 cm arasında değişmektedir. Seccadeler birçok farklı bölgeden getirilerek arşivlenmiştir. Yedi adet seccadeden üç adedi Denizli, iki adedi Konya, bir adedi Uşak ve bir adedi de Manisa yöresine ait dokumalar olduğu saptanmıştır. Genel olarak sentetik boya kullanılmıştır, sadece bir adedinde doğal boya kullanılmış olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hayat Ağacı, Seccade, Dokuma, Namazlağ, Kaleiçi, Tree of life, Weaving

Kaynakça

• ARSLAN, S. (2014). “Türk Kültüründe Ağaç Kültü ve Hayat Ağacı”. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, C. 1, S.1, 59-71. https://doi.org/10.20860/ijoses.27650
• ASLANAPA, O. (2005). Türk Halı Sanatı’nın Bin Yılı. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• BEGİÇ, H. N. (2015). “Konya Müzelerinde Bulunan Keçe Ürün Örnekleri”. İdil Dergisi, 4, 15, 155-180.
• ASLANAPA, O. (2014). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• BOZKURT, N. (2009). “Seccade”. TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 0, S. 36, Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/seccade
• ERBEK, M. (2002). Çatalhöyük’ten Günümüze Anadolu Motifleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayını, Motifler Yayınevi.
• EROĞLU, M. A. (2013). “Antalya ve Civarı Cicim Seccadeleri (Namazlağ)”. Akdeniz Sanat,C. 6, S. 12, 252-267, Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/275472
• EROĞLU, M.A. ve AKYÜZ, T. (2019)Antalya Kaleiçi Hicret Halı-Kilim Mağazasında Bulunan Seccade Dokumaları. Fotoğraf Çekimi, Antalya.
• EROĞLU, M.A. ve AKYÜZ, T. (2020)Antalya Kaleiçi Hicret Halı-Kilim Mağazasındaki Seccade Dokumalarında Bulunan Hayat Ağacı Motifleri. Dijital Çizim, Antalya.
• ETİKAN, S. (2007). “Seccade Halılarda Kullanılan Bazı Motifler ve Bu Motiflerin İslam Sanatında Yeri”. ICANAS 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi. (Hzl.: Z. Dilek vd.), 545-563. Erişim Adresi: https://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/ETİKAN-Sema-SECCADE-HALILARDA-KULLANILAN-BAZI-MOTİFLER-VE-BU-MOTİFLERİN-İSLAM-SANATINDA-YERİ.pdf
• OYMAN, N. R. (2019). “Bazı Anadolu Kilim Motiflerinin Sembolik Çözümlenmesi”. Arış Halı Dokuma İşleme ve Sanat Dergisi, C.0, S. 14, 4-22, Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/742582
• Sözlü Kaynaklar
• KK-1: Mustafa CANLI, Aksaray1983, İlkokul Mezunu, Halı-Kilim Onarımcısı (Zanaatkar)-Koleksiyoner. (Görüşme: 01.11.2019)