Öz
Toplumların gelenek ve göreneklerini, el sanatlarını ve yaşam tarzlarını yeni kuşaklara aktarması milletlerin kültürünün devamlılığını sağlama amacı taşımaktadır. Kültür aktarımının araçlarından biri olan geleneksel el sanatlarının yaşatılması günümüzde birçok kurum ve kuruluş tarafından bir görev olarak görülmektedir. Anadolu’nun birçok şehrinde geleneksel el sanatlarını yaşatmaya yönelik projeler yürütülmektedir. Bu projelerden biri olan Haliliye Belediyesi Geleneksel El Sanatları Merkezi Şanlıurfa’nın turizmine ve tanıtımına değer katmaktadır. Mezopotamya ve Anadolu medeniyetlerine ev sahipliği yapan Şanlıurfa binlerce yıllık tarihi geçmişi olan bir kenttir. Dünyanın ilk tapınağı olan Göbeklitepe bu şehrin önemini artırmakta ve turizm potansiyelini geliştirmektedir. Şanlıurfa’nın kadim tarihinde yaşamış medeniyetlerin bıraktığı izler sadece maddi eserlerle sınırlı değildir. Somut olmayan kültürel miras yönünden de zengin olan kentte geleneksel el sanatları yaşatılmaya çalışılmaktadır. Şanlıurfa kadim geçmişi ile birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olması nedeniyle el sanatları yönüyle zengin bir geçmişe sahiptir. Bu zenginliğin temsilcileri olan ustalar tarihin her döneminde mesleklerini icra etmek ve çırak eğitmek suretiyle geleneksel el sanatlarının günümüze kadar ulaşmasını sağlamışlardır. Geleneksel el sanatlarının temsilcilerinin azaldığı, bazı el sanatlarının unutulmaya yüz tuttuğu günümüzde söz konusu mesleklerin yaşatılması için bazı çalışmalar yürütülmektedir. Bu çalışmalardan biri olan Haliliye Belediyesi Geleneksel El Sanatları Merkezi, geleneksel el sanatlarının yaşatılması ve geleceğe aktarılması için çaba göstermektedir. Haliliye Belediyesi himayesinde çalışmaların devam ettirildiği merkez sayesinde geleneksel el sanatları konusunda duyarlılık oluşturulması amaçlanmaktadır. Bu konuda girişimlerde bulunan Haliliye Belediyesi, 2005 yılında Şanlıurfa İli Kültür Eğitim Sanat ve Araştırma Vakfı tarafından kurulan Geleneksel El Sanatları Merkezi’ni 01.06.2019 tarihinde devralmıştır. Geleneksel el sanatları alanında faaliyetlerine devam eden merkezde ahşap oymacılığı, bakırcılık, cülhacılık ve tespihçilik dallarında çalışmalar yürütülmektedir. Haliliye Belediyesi Geleneksel El Sanatları Merkezinde üretilen eserler Haliliye Belediyesi tarafından Şanlıurfa’nın tanıtımında kullanılmaktadır. Geleneksel El Sanatları Merkezinde üretimin yanı sıra kursiyerlere eğitimler verilmekte ve böylece söz konusu el sanatlarının gelecek kuşaklara aktarılması amaçlanmaktadır. GESEM, yerel ve ulusal basında ilgi görmekte ve Şanlıurfa’nın tanıtımı yönüyle bir değer taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler
El sanatları Ahşap Oymacılığı Bakırcılık Cülhacılık Tespihçilik.
Kaynakça
- AKPINARLI, F. (1996). Şanlıurfa Cülha Dokumacılığı. Şanlıurfa: Şanlıurfa İli Kültür Eğitim Sanat ve Araştırma Vakfı Yayınları.
- ELALTUNTAŞ, Ö. F. (2014). Parmak Uçlarındaki Kültürel Hazine: Tespih. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 4, Cilt: 4, Sayı: 7, Bahar 2014.
- GÜRSOY, D. (2006). Tespih, Parmak Uçlarındaki Huzur. İstanbul: Oğlak Yayınları.
- KILIÇ KARATAY, S. (2017). Şanlıurfa Cülhacılığı ve Günümüzdeki Durumu. ulakbilge, 2017, Cilt 5, Sayı 17, Volume 5, Issue 17, 1781- 1794. DOI: 10.7816.
- KILIÇ KARATAY, S. (2018). Aksaray Ahşap İşçiliği ve Oyma Sanatı. Journal Of Awarennes, Cilt: 3, Sayı: Özel 2018. E-ISSN: 2149-6544.
- KÜRKÇÜOĞLU, A. C., (2002), Şanlıurfa Uygarlığın Doğduğu Şehir, Heyet, Kitap Bölümü Şanlıurfa El Sanatları, Şurkav Yayınları.
- NUHOĞLU, M.-M. (1995). Türk-İslam Kültüründe Tesbih ve Tesbih Sanatı. Ankara: İlköz Matbaacılık.
- OĞUZ, M. Ö. (2013). Terim Olarak Somut Olmayan Kültürel Miras, Milli Folklor, Yıl 25, Sayı: 100.
- ÖZEL, M. (1993). Geleneksel Türk El Sanatları. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- TEKİN K. H. (2014). Türk- İslam Sanatında Tesbih Üzerine Notlar. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/10 Fall 2014, p. 1009-1018, Ankara.
- TEKİN, H., 2015. Eski Anadolu Madenciliği, Arkeolojik Verilerin Işığı Altında Başlangıcından Demir Çağı’na kadar. Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
- WİNSTON, K., (2008). Bead One, Pray Too: A Guide to Making and Using Prayer Beads, New York: Church Publishing, Inc.
- YALÇIN, Ü., 2000. Anfange der Metalwerwendung in Anatolien, Anatolien Metal I. Der Anschnitt 13, Bochum.
- YILDIRIM. M. (2021). Geleneğin Ustalarına (Ağaç İşçiliği ve Ahşap Oymacılığı) Samsun’dan Bir Yaşayan İnsan Hazinesi Önerisi: Yüksel Korkmaz. Uluslararası Sempozyum ve Sergi Anadolu’nun Geleneksel El Sanatları Buluşması “Sanatçı ve Zanaatkâr Buluşması, Bildiriler Kitabı, (148- 160). İktisadi Kalkınma ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü Yayınları, 2021.
- YÜCEL, E. (1977). Osmanlı Ağaç İşçiliği. Kültür ve Sanat Dergisi, İstanbul.
- Genel Ağ Kaynakları:
- https://www.haberturk.com/sanliurfa-haberleri/90905368-tespih-koleksiyonculari-sanliurfada-bulustu (Erişim Tarihi: 07.09.2023)
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121206-1.htm (Erişim Tarihi: 01.12.2023)
- https://www.trthaber.com/haber/kultur-sanat/tespih-meraklilarini-bulusturan-han-gumruk-403645.html (Erişim Tarihi: 08.09.2023)
- https://www.trthaber.com/haber/kultur-sanat/unutulmaya-yuz-tutmus-culhacilik-icin-cografi-isaret-belgesi-alindi-621090.html (Erişim Tarihi: 01.09.2023)
- Sözlü Görüşmeler:
- BEYAZDİŞ Gökhan (Tarih: 04.09.2023)
- ELMAS Hanifi (Tarih: 03.09.2023)
- ÇOBAN İbrahim Halil (Tarih: 02.09.2023)
- KIZILARI İsmail (Tarih: 02.09.2023)
- KARADAŞ Mehmet (Tarih: 03.09.2023)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kültürel çalışmalar (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 25 Aralık 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 |