Kent Ortamının Türkü Üretimine Etkileri Bağlamında Bir Kent Ozanının Eserlerinin Analizi

Yıl 2024, , 104 - 123, 30.04.2024

Serenat İstanbullu , Özgür Çelik

https://doi.org/10.55666/folklor.1418442

Öz

Türk Halk kültürü, köklerini kırsal yaşamdan almakla birlikte kentlerle etkileşimin artması ve yaşanan göçler sebebiyle günümüzde kent ortamında da yaşanmakta ve üretilmektedir. Şehirlerde halk kültürünü yansıtan ürünler arasında el sanatları, yemek kültürü, geleneksel giyim, törenler ve dansların yanında halk müziği de örneklendirilebilir. Türk halk müziğinin önemli temsilcileri olan kırsalda yaşayan yerel icracılar çeşitli nedenlerle kente göç etmiş ve bu yeni icra ortamlarında kendilerini ifade etmeye başlamışlardır. Kent ortamında icra yapan bu icracılar hem kırsalın müzik geleneğini taşıyıp yaşatırlarken hem de şehir ortamının çok yönlülüğü içerisinde üretimlerine devam etmişlerdir. Türk halk müziğinin canlı bir parçası olan yerel saz sanatçıları, âşıklar, halk ozanları ve icracılar kent ortamında da kendi üretim şekilleri ile zengin bir müzik ve edebiyat mirası oluşturmuşlardır.
Halk ozanlarına ait türküler, kendilerine has yöresel tavır, dil ve üslûpla, sade ve güçlü anlatımlarıyla Türk halk müziğinin önemli beslenme kaynaklarından biridir. Yöresel ve ulusal kültüre yönelik birçok değeri türkülerinde dile getiren ozanlar, mekânlar arası olduğu kadar zamanlar arası iletişimi ve aktarımı da sağlamaktadırlar. Halk ozanları genellikle yaşadıkları çevreden aldıkları konular yanında doğa, aşk, toplumsal adalet gibi evrensel temaları işlerler. Geleneksel olarak söz eşliğinde söyledikleri türkülerle hikâyelerini ve duygularını dinleyicilere ulaştırırlar. Ancak kent kültürüyle birlikte bu ozanlar, şehir yaşamının getirdiği değişimleri de kendi perspektifleri ile türkülerine yansıtmışlardır.
Bu çalışmada; küçük yaşlarda doğduğu topraklardan ayrılarak turistik bir yerleşim yerinde şehir yaşamını sürdüren ‘Kayıp Ozan’ mahlaslı Dursun Ali Kebabçı’nın hayatı, ozan kimliğinin oluşumu, süreci ve şehir yaşamında uzun yıllardır üretmekte olduğu türkülerinin içerik analizi tekniğiyle konuları ve müzikal unsurlarının incelemesi yapılmıştır. İncelemede Kayıp Ozan’ın eserlerinde yer alan sözel ve müzikal özellikler tablolaştırılarak ortaya konulmuş; halk müziğinin temel nitelikleri ile ne ölçüde örtüştüğü sorgulanmış, ozanın etkilendiği kentsel ve kırsal unsurların müziğine olan etkileri üzerine değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırma, şehirleşme ve halk müziği perspektifinde ele alınan bir konu olması ve Kayıp Ozan’ın eserlerinin tanıtılarak müzikal analizinin yapıldığı ilk araştırma olması bakımından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Halk Müziği, Kent Folkloru, Halk Ozanı, Türkü, Halk Kültürü

Kaynakça

• Bu bölüme kaynakça eklenmesi zorunludur.