TÜRKMENİSTAN SAHASINDA OLUP ANADOLU SAHASINDA OLMAYAN NASREDDİN HOCA FIKRALARININ MİZAH TEORİLERİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 141 - 174, 25.04.2019

Mustafa Usta

Öz

Büyük bir
kültürel birikimle anılan Nasreddin Hoca, tarihsel hayatı ile ilgili
tartışmalarla beraber bir fıkra tipi olarak, Türk fıkra tiplerinin en
meşhurudur. Mizah, yergi, hikmet gibi temel özellikleriyle belli bir
karakteristiğe sahip olan Nasreddin Hoca fıkraları, hem coğrafî yaygınlık, hem
de sayıca fazlalığı bakımından Türk ve dünya fıkra edebiyatında emsalsiz bir
konuma sahiptir. Bu yaygınlığa ulaştığı yerlerden biri de Türkmenistan’dır.

Biz bu
çalışmamızda Nasreddin Hoca’nın Türkmenistan edebiyatındaki yerini araştırdık
ve mevcut fıkralarını tespit edip Anadolu sahasında anlatılmayan kırk iki (42)
fıkrayı mizah teorileri açısından inceleyerek bu fıkraların tamamını ekler
bölümünde yer verdik.

Anahtar Kelimeler

Nasreddin Hoca, Türkmenistan, Mizah Teorileri, Fıkra

Kaynakça

• ALPTEKİN, A. B., 2011, Doğu Türklerinin Nasreddin Hocası Mitolojik Bir Kahraman mıdır, Bilig, (Sayı: 59), ss. 21-30BATUR, Z., 2012, Nasreddin Hoca Fıkralarında Değer Yargılar ve Eğitim, Turkish Studies, (Volume 7/3), Ankara ss. 583-596BERKELİYEV, K., 1980, Türkmen Halk Dörediciliği Boyunça Görkezici, Aşkabat: Ilım NeşriyatıBORATAP, P. N., 2006, Nasreddin Hoca, (4. Baskı), Kırmızı Yayınları, İstanbulCABBAROV, T., 1990, “Nasreddin Hoca Dünyanın Oğlu”, I. Milletlerarası Nasreddin Hoca Sempozyumu Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, ss. 69-75CAVANAUGH, R., 2002, “An Analysis Of The Relationship Between” Humor Styles And Perceived, Unpublished Doctoral Dissertation, Quality Of Life Among University Faculty, UMI Dissertation Information ServiceDUMAN, M., 2008, Nasreddin Hoca ve 1555 Fıkrası, Heyamola Yayınları, İstanbulERŞAHIN, İ., 2005, Halk Kültürü ve Edebiyat Sözlüğü, Ötüken Yayınları, AnkaraGÖRKEM, İ., 2012, Nasreddin Hoca Olgusunun Algılanması ve Anlamlandırılması Üzerine, Türkbilig, (Sayı: 23), ss. 83-106GÜLER, Ç. - UFUK GÜLER, B., 2000, Mizah, Gülme ve Gülme Bilimi. Yazıt Yayınları, AnkaraHALMUHAMMEDOV, Ş., 1977, Türkmen Halk Yumorının ve Satirasınıŋ Özboluşlılıgı, İlim Neşriyat, AşkabatKALENDEROĞLU, İ., 2016, Türkmen Şorta Sözleri ve Nasreddin Hoca (Ependi), Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, ss. 672-678MORREAL, J., 1997, Gülmeyi Ciddiye Almak, Çev.: Kubilay Arsever-Şenar Soyar, İris Yayınları, İstanbulMURADOĞLU, M., 1996, Nasreddin Hoca Dünyayı Geziyor, Milli Folklor, (sayı: 31-32) Ankara, ss. 21-23RAHMANKULOV, F., 1997, Türkmen Mizahı ve Nasreddin Hoca, Uluslararası N. Hoca Bilgi Şöleni Sempozyumu Bildirileri, Atatürk Kültür Merkesi Yayınları, s.: 203-209, AnkaraRAHMANKULOV, F., 1998, Türkmenistan’da N. Hoca Fıkraları, Ege Üniversitesi /Doktora Tezi, İzmirSAKAOĞLU S. - ALPTEKİN A. B., 2009, Nasreddin Hoca, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, AnkaraSUSA, A., 2002, Humor Type, Orgnizational Climate And Outcomes; The Shortest Distance Between An Organizations Environment And The BottomLine is Laughter, Unpublished Doctoral Dissertation, University of Nebraska, UMI Dissertation Information ServiceTDK, 26.09.2006, Tip Maddesi, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5ac4e2fe98cc58.94307318, 01.04.2018TÜRKMEN, F., 1999, Nasreddin Hoca Latifelerinin Şerhi (Burhaniye Tercümesi), Akademi Kitapevi, İzmirTÜRKMEN, F., 2009, Türkmenistan’da Mizah Tipleri, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 2, ss. 191-196, İzmirYAĞMUR, O., 2009, Hoca Nasreddin ve Türkmenistanlı Mammetveli Kemine’nin Fıkra Alakalıkları, 21. Yüzyılı N. Hoca ile Anlamak Uluslararası Sempozyumu, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları ss. 909-912, AnkaraYARDIMCI, İ., 2010, Mizah Kavramı ve Sanattaki Yeri, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3/2, ss. 1-41, UşakYILDIRIM, D., 1992, Türk Dünyası El Kitabı, (3. Cilt /Fıkra) Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, AnkaraYILDIRIM, D., 1999, Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları, Akçağ Yayınlar, Ankara