Öz
Geleneksel el sanatları yaşamsal ihtiyaçlarından doğan ve buna bağlı olarak uzun yıllar sürdürülen faaliyetlerdir. Keçecilik sanatı da ihtiyaçlardan doğmuş ve işlevselliği nedeniyle tarihsel süreçte varlığını devam ettirmiş günümüze kadar gelmiş kadim sanatlardandır. Keçe yünün sıcak ve nemli bir ortamda sabun ve su yardımıyla basınç uygulanarak oluşturulan atkısız ve çözgüsüz ilk tekstil ürünlerindendir.
Orta Asya’da yaşadıkları coğrafyanın şartları Türk topluluklarını hareketli yaşama zorlamıştır. Yaşamlarını devam ettirmelerindeki en önemli faktör hayvancılıktır. Böyle bir yaşam tarzında barınma, beslenme ve giyinme gibi yaşamsal ihtiyaçları yetiştirdikleri hayvanlardan sağlamışlardır. Orta Asya’dan Anadolu topraklarına göçle bu kültürü de beraberlerinde getirmişler ve yeni yurtlarında da yeni yaşam biçimleri içinde kullanmışlardır. Özellikle Anadolu Selçuklu Devleti, Anadolu Beylikleri ve Osmanlı Devleti dönemlerinde etkileri yaklaşık yedi asır devam eden Ahilik kurumu içinde kurallarını oluşturarak diğer geleneksel el sanatları gibi işlevsel olarak devam etmiştir. Keçecilik, Anadolu dışında, Anadolu ve çevresinde yaşayan Türklerin dünya kültürüne armağan ettiği el sanatıdır. Ahmet Tokdemir Ağrı Doğubayazıt’ta, geleneksel keçe üretimini yapmış yaşayan son keçe ustalarındandır.
Bu çalışmada keçe ustası Ahmet Tokdemir’in geçmişten aldığı geleneksel bilgiyi günümüzde üretimini sürdürmese de yaşadığı dönemdeki keçe üretimi çevresinde oluşan birikim ve tecrübelerini, geleneğe ait birikimlerini tespit ve değerlendirmesi yapılacaktır. Bu amaçla yazılı ve sanal kaynaklar taranacak, saha çalışmasıyla inceleme detaylandırılacaktır. Bu çalışma yöredeki geleneksel keçecilik alanındaki birikimlerin tespit ve değerlendirilmesi açısından önemlidir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alpaslan, İ. (1998). Cumhuriyetin 75. Yılında Ağrı. Ankara: Yücel Ofset.
- Balaban, A. (2006). İskit, Hun ve Göktürklerde Sosyal ve Ekonomik Hayat. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Begiç, H. N. (2014). Gelenekteki Değişim ve Keçeçilik Sanatı. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora tezi.
- Begiç, H. N. (2017). Türk Keçeçilik Sanatı. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. Ankara: Etkileşim Basın Yayın
- Belli, O., Konyar, E. (2003). Doğu Anadolu Bölgesi'nde Erken Demir Çağı Kale ve Nekropolleri. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. İstanbul.
- Ceylan, A. (2004). Doğubayazıt'ın Eskiçağ Tarihi'ne Bir Bakış, Güneşin Doğduğu Yer: Doğubayazıt Sempozyumu, (ed. Oktay Belli), 42-50, İstanbul.
- Cosmo, N. D. (2002). “Hun İmparatorluğu'nun Kuruluşu ve Yükselişi” H. C. Güzel,K. Çiçek ve S. Koca (Ed.). Türkler Ansiklopedisi. (c. 1. s.709-719. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Durmuş, İ. (2008). İskitler (Sakalar). Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları. Ankara: Genelkurmay Basımevi.
- Eberhard, D.W. (1996). Çin’in Şimal Komşuları, (Çev: Nimet Uluğtuğ), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
- Erden, A. (1999). Anadolu Giysileri. Kültür Bakanlığı Yayınları. Ankara: Dumat Ofset.
- Ergenekon Başar, C. (1999). Tepme Keçelerin Tarihi Gelişimi Renk Desen Teknik ve Kullanım Özellikleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Evliya Çelebi. (2013). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi. 1.Cilt. (Haz.: S. A. Kahraman ve Y. Dağlı) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Gömeç, S. (1997). Uygur Türkleri Tarihi ve Kültürü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınevi.
- Gürçay, H. (1967). “Keçe ve Keçecilik” Türk Etnografya Dergisi. Milli Eğitim Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Kaya, F. (2002). Türkiye'de Yeri Değiştirilen Şehirlere Bir Örnek: Doğubayazıt. Atatürk Üniversitesi Doğu Coğrafya Dergisi. cilt 7. sayı 7. say.69-88.
- Koca, S. (1990). Türk Kültürünün Temelleri. I. İstanbul: Damla Yayınevi.
- Köksal, M.F. (2011). Ahi Evran ve Ahilik. (Yayın No:5). Kırşehir: Kırşehir Valiliği.
- Mellaart J. (2003). Çatalhöyük Anadolu’da Bir Neolitik Kent. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 PROF. DR. H. FERİHA AKPINARLI ARMAĞAN SAYISI |
