AHMET YESEVİ, HAKİM ATA VE YUNUS EMRE’DE AHİRET TASARIMI

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 116 - 141, 28.04.2021

Derya Ersöz

Öz

İnsanın dünyadaki yaşamından hemen sonra, başka bir âlemde, sonsuza değin yaşayacağı inancı tüm dünyada yaygındır. İslamî gelenekte bahsi geçen sonraki yaşam, âhiret hayatı olarak adlandırılmakta ve insanın öldükten sonra hesaba çekileceğine, iyiliklerinin ağır basması durumunda cennete, kötülüklerinin ağır basması durumunda ise cehenneme gideceğine inanılmaktadır. Ancak âhiret hayatının ertelenmiş, sonraki bir zaman diliminde yaşanacak olduğunun kabul edilmesi, dünya hayatı ile olan bağlarının gevşetilmesi ve insana kendi eliyle yaptığının dışında bir ortam hazırlanıyor olması bu inanışın birçok araştırmacı tarafından sorgulanan yönleri olmuştur. Bu durum aynı zamanda Tanrı tasarımını da şekillendirmektedir.
Ahmet Yesevi, Hakim Ata ve Yunus Emre şiirlerinde de bunun izlerini görmek mümkündür. Özellikle Ahmet Yesevi ve Yunus Emre’nin yaygın inanıştaki cennet ve cehennem tasarımını reddetmeye varan sözleri, bu kavramların gerçek boyutlarının araştırmasını gerekli kılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Yesevi, Yunus Emre, Hakim Ata, ahiret, cennet, cehennem

Kaynakça

• BEYDİLİ, C. (2004). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük. Ankara: Yurt Kitap-Yayın.
• ERGİN, M. (2008). Dede Korkut Kitabı-1. Ankara: TDK Yayınları.
• ERGUN, P. (2017). Türk Kültüründe Ağaç Kültü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• GÖLPINARLI, A., BORATAV P. N. (2010). Pir Sultan Abdal. İstanbul: Derin Yayınları.
• GÜNDÜZ, Ş. (1998). Din ve İnanç Sözlüğü. Ankara: Vadi Yayınları.
• HANÇERLİOĞLU, O. (2010). Dünya İnançları Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• HARMAN, Ö. F. (1993). Cehennem. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 7: 225.
• ISFAHANİ, R. E. (2015). Müfredat (Çev. Güneş, A.; Yolcu, M.). İstanbul: Yarın Yayıncılık.
• JUNG, C. G. (1998). Psikoloji ve Din (Çev. Karabey, R.). İstanbul: Okyanus Yayınları.
• KARA, Ö. (2002). Kur’an’da Metafizik Bir Âlem Cennet. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• ERTÜRK, M. (1997). Havz-ı Kevser. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 16: 546-549.
• ÖZ, M. (2013). Zakkum. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 44: 108.
• ÖZERVARLI, M. S. (1996). Firdevs. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 13: 123-124.
• SEVER, M. (2018). Bakırgan Kitabı. Ankara: Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları.
• ŞAHİN, M. S. (1993). Cennet. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 7: 374-376.
• TATÇI, M. (2014). Dîvân-ı İlâhiyât. İstanbul: H Yayınları.
• TOPALOĞLU, B. (1988). Âhiret. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 1: 543-548.
• TOPALOĞLU, B. (1993a). Cehennem. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 7: 227-233.
• TOPALOĞLU, B. (1993b). Cennet. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 7: 376–386.
• TOPALOĞLU, B. (1998). Hûri. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 18: 387-390.
• ÜZÜM, İ. (2000), İlliyyîn. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 22: 123-124.
• YAVUZ, Y. Ş. (1988). ’Adn. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 1: 390-391.
• YAVUZ, Y. Ş. (2013). Zebâni. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. 44: 164.
• YILDIRIM, D. (1999). Türk Edebiyatında Bektaşî Fıkraları. Ankara: Akçağ Yayınları