FOOD EPICS IN THE MINSTREL TRADITION: A THEMATIC AND FUNCTIONAL APPROACH

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 724 - 744, 31.08.2024

Haktan Kaplan

https://doi.org/10.55666/folklor.1498500

Öz

Throughout history, Turks have established states in many different geographies and have dealt with different belief systems. For this reason, there are cultures influenced by Turkish culture, as well as many different elements from other cultures have entered Turkish culture. Food and beverage culture is also one of the areas where mutual interaction is frequently experienced. Living together with different societies in different geographies has enriched the culinary culture. This richness has been reflected in the literature of the Turks as well as in all areas of life, and as a result, many literary products dealing with Turkish culinary culture have emerged in both oral and written sources.
Meal epics, which have a very important place in the minstrel tradition, are one of the literary products of the Turks that deal with their food and beverage culture in a humorous way. Examples of meal epics written or voiced by minstrelry have been found in Anatolia since the XIV. century. The first examples of these poems, which are called Sımâtiye, belong to Kaygusuz Abdal. In these poems, soups, vegetable dishes, kebabs, meatballs, pastries, donuts, rice, pickles, desserts, salads, fruits, etc. are generally discussed. In the meal epics written in the following centuries, the subject expanded a little more and drinks and enjoyable products were also included in the scope of meal epics. In this study, meal epics written by minstrelry in the Anatolian field will be examined. The sample of the study will consist of meal epics expressed by minstrelry who lived in the 20th century. The reason why only the meal epics produced in the 20th century were included in the study is that the dishes in the meal epics sung in the relevant century are similar to today’s dishes. In addition, the fact that the names of the dishes in the epics of the specified century are the same as the names of today’s have revealed the need to limit the study to the relevant century. In the study, first of all, Turkish food culture was emphasized from a historical point of view and examples of Turkish dishes mentioned in written sources were given. Afterwards, the food epics written in the 20th century were examined in terms of form, subject and function, and the food epics were classified according to the modern Turkish culinary culture based on the food epics that formed the sample of the study.

Anahtar Kelimeler

minstrelsy, minstrel tradition, meal epic, epic

ÂŞIKLIK GELENEĞİNDE YEMEK DESTANLARI: TEMATİK VE İŞLEVSEL BİR YAKLAŞIM

Öz

Türkler tarih boyunca çok farklı coğrafyalarda devletler kurmuş ve değişik inanç sistemleriyle muhatap olmuşlardır. Bu sebeple Türk kültüründen etkilenen kültürler olduğu gibi diğer kültürlerden de Türk kültürüne pek çok farklı unsur girmiştir. Yeme-içme kültürü de karşılıklı etkileşimin sık yaşandığı alanlardan birisidir. Farklı coğrafyalarda farklı toplumlarla iç içe yaşamak, mutfak kültürünün zenginleşmesini sağlamıştır. Bu zenginlik hayatın her alanında olduğu gibi Türklerin edebiyatlarına da yansımış ve bunun sonucunda gerek sözlü kaynaklarda gerekse yazılı kaynaklarda Türk mutfak kültürünü ele alan pek çok edebi ürün ortaya çıkmıştır.
Âşıklık geleneğinde oldukça önemli bir yer tutan yemek destanları, Türklerin yeme-içme kültürlerini mizahi bir şekilde ele alan edebi ürünlerinden biridir. Âşıklarca kaleme alınan veya dile getirilen yemek destanlarının ilk örneklerine Anadolu sahasında XIV. yüzyılda rastlanmaktadır. Sımâtiye olarak adlandırılan bu şiirlerin ilk örnekleri Kaygusuz Abdal’a aittir. Bu manzumelerde genellikle çorbalar, sebze yemekleri, kebaplar, köfteler, börekler, çörekler, pilavlar, turşular, tatlılar, salatalar, meyveler vb. yiyecekler konu edinilmiştir. Sonraki yüzyıllarda kaleme alınan yemek destanlarında ise konu biraz daha genişleyerek içecekler ve keyif verici ürünler de yemek destanlarının kapsamına girmiştir. Bu çalışmada Anadolu sahasında âşıklar tarafından kaleme alınmış yemek destanları incelenecektir. Çalışmanın örneklemini 20. yüzyılda yaşamış âşıkların dile getirdiği yemek destanları oluşturacaktır. Çalışmaya sadece 20. yüzyılda üretilen yemek destanlarının alınmasının sebebi, ilgili yüzyılda söylenen yemek destanlarındaki yemekler ile günümüz yemeklerinin benzerlik göstermesidir. Ayrıca belirtilen yüzyıldaki destanlarda geçen yemek isimleri ile günümüzdeki isimlerin aynı olması çalışmanın ilgili yüzyılla sınırlandırılması gereğini ortaya çıkarmıştır. Çalışmada öncelikle tarihî açıdan Türk yemek kültürü üzerinde durulmuş ve yazılı kaynaklarda geçen Türk yemeklerinden örnekler verilmiştir. Sonrasında 20. yüzyılda kaleme alınmış yemek destanları şekil, konu, işlev açısından incelenmiş ve çalışmanın örneklemini oluşturan yemek destanlarından hareketle modern Türk mutfak kültürüne göre yemek destanları tasnif edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

âşık, âşıklık geleneği, yemek destanı, destan

Kaynakça

• Referans1 Referans1 Referans1