The Importance of the Banking Sector for the Development of Foreign Trade: The Case of Turkey

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 572 - 600, 28.05.2022

Amal Alhattı Ali Konak

https://doi.org/10.25295/fsecon.1087667

Öz

Foreign trade transactions face geographical distance between exporter and importer, as well as some problems arising from a lack of confidence in trade and different laws and regulations from one country to another. Banks and bank guarantees in the banking system play an extremely important role in solving such problems. It is possible to say that the banking sector has an important share in the increase in international commercial activities over time. The banking sector plays an extremely important role, especially in ensuring a regularity in payments related to commercial activities and creating an environment of trust regarding payments between exporter and importer parties. In this study, Various analyzes were made using econometric methods using the data obtained from the TCMB and TUIK and Within the framework of these analyzes, it is aimed to reveal the effects of loans on foreign trade and the effects of developments in foreign trade on loans. As a result of the analyzes made in this study, from exports to total loans, at the 5% significance level; From imports to total loans, a 10% significance level of causality has been determined. A causality could not be determined from total loans to exports and imports. Therefore, it is seen that an increase in foreign trade volume affects total loans. Regression analysis was carried out to determine the direction in which foreign trade affects total loans. According to the regression analysis, the increase in exports reduces total loans. Thanks to exports, money is inflow into the country, which leads to a decrease in total credit demand. In the regression analysis, it is seen that an increase in imports increases total loans. However, since the coefficient is insignificant, it is possible to say that there is no significant relationship between the two variables.

Anahtar Kelimeler

Foreign Trade,, Turkish Banking sector,, Bank Credits,, Risk,, Bank Guarante,

Dış Ticaretin Gelişimi Açısından Bankacılık Sektörünün Önemi: Türkiye Örneği

Öz

Dış ticaret işlemleri, ihracatçı ve ithalatçı arasındaki coğrafi mesafenin yanı sıra ticarette hissedilen güven eksikliği ve bir ülkeden diğerine farklı yasa ve düzenlemelerden kaynaklanan bazı sorunlarla karşı karşıyadır. Bu tür sorunların çözüme kavuşturulmasında bankalar ve bankacılık sistemi içerisinde yer alan banka garantileri son derece önemli bir rol oynamaktadır. Uluslararası ticari faaliyetlerin zaman içerisinde artış göstermesinde bankacılık sektörünün önemli bir payının bulunduğunu söylemek mümkündür. Özellikle ticari faaliyetlere ilişkin ödemelerde bir düzenliliğin sağlanması ve ihracatçı ve ithalatçı taraflar arasında ödemelere ilişkin güven ortamının oluşturulmasında bankacılık sektörü son derece önemli görevler üstenmektedir. Bu çalışmada, TCMB ve TUİK'den temin edilen veriler kullanılarak ekonometrik yöntemlerle çeşitli analizler yapılmış ve bu analizler çerçevesinde kredilerin, dış ticaret üzerindeki ve dış ticaretteki gelişmelerin de krediler üzerindeki etkileri ortaya konulması amaçlanmıştır. Yapılan analizler neticesinde, ihracattan toplam kredilere doğru %5 anlamlılık seviyesinde; ithalattan toplam kredilere doğru ise %10 anlamlılık düzeyinde bir nedensellik tespit edilmiştir. Toplam kredilerden ihracata ve ithalata doğru ise bir nedensellik tespit edilememiştir. Dolayısıyla, dış ticaret hacmindeki bir artışın toplam kredileri etkilediği görülmektedir. Dış ticaretin toplam kredileri hangi yönde etkilediğinin tespiti için regresyon analizi yapılmıştır. Regresyon analizine göre, ihracattaki artış toplam kredileri azaltmaktadır. İhracat sayesinde ülkeye para girişi olmakta ve bu da toplam kredi talebinde bir azalmaya yol açmaktadır. Yapılan regresyon analizinde, ithalattaki bir artışın ise toplam kredileri arttırdığı görülmektedir. Ancak katsayı anlamsız çıktığı için iki değişken arasında anlamlı bir ilişkinin bulunmadığını söylemek mümkündür. Bu çalışmanın dış ticaretin gelişimi açısından bankaların öneminin ortaya konulmasına ilişkin önemli bilgileri içerdiği ve diğer çalışmalardan farklılık arz ettiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dış ticaret,, Türk Bankacılık Sektörü,, Banka Kredileri,, Risk,, Banka Garantileri,

Kaynakça

• Akal, M., Birgili, E. ve Durmuşkaya, S. (2012). İMKB30, IMKB100, dolar ve avro futures piyasalarının etkinliğinin testi. Business and Economics Research Journal, 3(4), 1-20.
• Akar, G. ve Özcan, M. (2020). MIST Ülkelerinde İthalat, İhracat Ve Ekonomik Büyüme: Toda Yamamoto Nedensellik Analizi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 47-59.
• Aktaş, C. (2007). Otomobil İhracatı Ve İthalatı Fiyat Endeksi Verilerinin Farklı Varyanslılığının İncelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 149-162.
• Aktaş, N., Adıgüzel, M. (2017). Türkiye’nin Dış Ticaret Sistemi ve Sorunları. İstanbul Ticaret Üniversitesi. Dış Ticaret Enstitüsü. Tartışma Metinleri. WPS NO/65/2017-01.
• Al Kılıç, Ş. (2010). Uluslararası Ticarette Vesaik Mukabili Ödeme Yöntemi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14 (2), 1-44.
• Albayrak, A. (2014). Otokorelasyon Durumunda En Küçük Kareler Tekniğinin Alternatifi Otoregresyon Teknikleri ve Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 1-20.
• Alp, E. A. (2008). Türkiye’de Reel Ücretlerin TAR Modeli İle Analizi ve Birim Kök Sınaması. Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni.
• Askar, G. (2018). Dış Ticaret Ödeme Yöntemleri Ve Türkiye’deki Kullanımı, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü, Working Paper Series, WPS NO/145 /2018-01
• Bal, O. (2012). Döviz Kuru, Mevduat Faiz Oranı, Enflasyon Ve Devlet İç Borçlanma Senetleri İlişkisi:1994-2008. Akademik Bakış Dergisi, 31, 1-20.
• Balcı, H., Işıklı, İ. ve Kurban, M. (2012). Regresyon Analizi Kullanılarak Kısa Dönem Yük Tahmini. ELECO '2012 Elektrik - Elektronik ve Bilgisayar Mühendisliği Sempozyumu, 796-801.
• Barut, İ. ve Gülcan, S. (2019). Mikro İşletmelerde Vergisel Teşvikler, Giresun Ulusal Vergi Sempozyumu İçinde (43-47). E-ISBN: 978-605-4239-83-2, Giresun.
• Büyükuysal, M. Ç. (2014). Farklı örneklem genişliklerinde normal dağılım testlerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). T.C. Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak
• Çalışkan, E ve Eren T. (2016). Bankaların Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemiyle Değerlendirilmesi Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(2), 85-107.
• Çelik, T. T. ve Taş, O. (2007). Etkin Piyasa Hipotezi ve Gelişmekte Olan Hisse Senedi Piyasaları. İTÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 11-22.
• Dilek, S. (2016). Oyun Teorisi Eşliğinde Sanayi Ekonomisi (Endüstriyel Ekonomi), Ankara: Seçkin
• Dickey, D. ve Fuller, W. A. (1979). Distribution Of The Estimators For Autoregressive Time Series With A Unit Root. Journal of the American Statistical Association, 74, 427-431.
• Elmacı, O., Sevim, Ş. ve Keklik, G. (2014). Bankaların Sürdürülebilir Rekabet Gücünün Ölçümlenmesine Yönelik Amprik Bir Çalışma (Kredi Riski Yönetimi Etkinlik Analizi), Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, XIV. Uluslararası Ekonometri Yöneylem Araştırması ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 555-576.
• Enders, W. (1995). Applied Econometric Time Series. First Edition, New Jersey: Wiley
• Güçlüoğlu, Ü. M. (2017). Türkiye istihdam analizi ve bazı makroekonomik değişkenlerin istihdam üzerindeki etkisi. Uzmanlık Tez, T.C. Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Işık, Ö. ve Belke, M. (2017). Likidite Riskinin Belirleyicileri: Borsa İstanbul’a Kote Mevduat Bankalarından Kanıtlar, Ekonomi, Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 2(2): 113-126.
• Johnston, S. ve Dinardo, J. (1997). Econometric Methods. Fourth Edit, New York: McGraw-Hill International Edi,
• Karaca, O. (2003). Türkiye’de Enflasyon Büyüme İlişkisi: Zaman Serisi Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4(2), 247-255.
• Karabulut, C. (2019). Türkiye’de 2000 Yılı Sonrası E-Ticaretin Gelişimi. Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 3(5), 192-207.
• Karaoğlu, A. (2019). Türkiye’de dış borçlanmanın ve bürokratik kalitenin ekonomik büyüme ve enflasyon üzerindeki etkileri: ekonometrik bir analiz. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonomi Finans Anabilim Dalı, Yayımlanmamış, Aydın.
• Kavcıoğlu, Ş. (2014). Ticari Bankacılıkta Kredi Riskinin Ve Kredi Riski Ölçüm Modellerinin Değerlendirilmesi, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 3 (5) , 11-19
• Kayatürk, İ. (2015). Türkiye’de Dış Ticaretin Finansmanı ve Bankaların Rolü. Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonomi Anabilim Dalı, Gaziantep.
• Kınacı, İ. ve Genç, A. (2002). Hataları Değişen Varyanslı ve Otokorelasyonlu Lineer Olmayan Regresyonda Parametre Tahmini. S.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi, 20, 55-68.
• Mahmudov, A. (2019). Uluslararası Ticaret ve Finansmanda bankaların Rolü. Lisans Bitirme Tezi, Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi Türk Dünyası İktisat Fakültesi İşletme, Bakü.
• Melemen, M. (2012). Uygulamalı Uluslararası Ticaret İşlemleri. İstanbul: Türkmen Yayınevi
• Park, J. Y. ve Phillips, P. C. (1989). Statistical İnference İn Regressions With İntegrated Processes: Part 2. Econometric Theory. 5(1), 95-131.
• Perron, P. ve Ng, S. (1996). Useful Modifications To Some Unit Root Tests With Dependent Errors And Their Local Asymptotic Properties. Review of Economic Studies, 63, 435-463.
• Phillips, P. C. B. ve Perron, P. (1988). Testing For A Unit Root İn Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Sevüktekin, M. ve Çınar, M. (2017). Ekonometrik zaman serileri analizi. Bursa: Dora Yayınevi
• Sevüktekin, M. ve Nargeleçekenler, M. (2007). Ekonometrik zaman serileri analizi: EViews uygulamalı. Ankara: Nobel Yayınevi
• Sims, C. (1980). Macroeconomics And Reality. Econometrica, 45(1), 1-48.
• Sims, C. A., Stock, J. H. ve Watson, M. W. (1990). Inference İn Linear Time Series Models With Some Unit Roots. Econometrica. 58(1), 113-144.
• Şirvan, N. ve Sezgin Alp Ö. (2017). Türev Piyasa Araçlarının Türk Bankacılık Sektöründe Riske Olan Etkileri. Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 130-157.
• Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical İnference İn Vector Autoregressions With Possibly İntegrated Process. Journal of Econometrics, (66), 225-250.
• Tulgar, D. (2018). Türkiye’de Uluslararası Bankacılık ve Dış Ticaret. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma İktisadı Anabilim Dalı, Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ.
• Turan, Z. ve Kaya, N. (2014). Yabancı Sermayeli Bankaların Örgütlenme Şekilleri ve Ev Sahibi Ülkede Oluşturabilecekleri Avantajlar İle Dezavantajlar. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 39-49.
• Uçar, M. ve Varlık, U. (2017). Dış Ticarette Ödeme Şekilleri ve Vesaik Mukabili İşlemlerde Operasyonel Riskler. Uluslararası Ticaret ve Ekonomi Araştırmaları dergisi, 1(1), 1-6.
• Uğurlu, S. (2020). Türkiye’de Bankacılık Sektörü Kredilerinin Dış Ticaret Üzerindeki Etkisi, A. Barut ve M. R. Görgün (Ed.), Uluslararası Ticaret ve Finans içinde (113-127). Ankara: Detay,
• Ümit, A. Ö. (2011). Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Zaman Serileri Analizi İle Değerlendirilmesi: 1992-2010 Dönemi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 135-148.
• Ünal, A. (2014). Türk Hukukunda Yabancı Bankalarında Durumu İle Bankaların Kuruluş. Faaliyet ve Sona Ermesi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Yamak, R. ve Köseoğlu, M. (2006). Uygulamalı istatistik ve ekonometri. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Yazıcı, M. (2020), Finansal Piyasalarda Risk ve Risk Yönetimi, Finansal Piyasalar ve Kurumlar içinde (s.189-212), Bursa: Ekin
• Yetiz, F. (2016). Bankacılık Doğuşu ve Türk Bankacılık Sistemi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 107-117.
• Yıldırım, S., Ertuğrul, H. M. ve Soytaş, U. (2015). Türkiye’de Aylık İstihdam Serisinin Durağanlığı: Geleneksel, Yapısal Kırılmalı Ve Mevsimsel Birim Kök Test Uygulamaları. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4), 91-102.
• Yıldırım, B. (2010). Yapısal kırılma durumunda birim kök testleri ve gelir yakınsaması analizi: Avrupa Birliği’ne üye ve aday ülkeler için. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Anabilim Dalı, İstanbul.