The Role of Parliamentary Audit Committees as a Medium of Political Oversight: The Case of Istanbul District Municipalities

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 18 - 37, 28.01.2024

Kamil Özaslan , Abdurrahman Muhammet Banazılı

https://doi.org/10.25295/fsecon.1358240

Öz

Municipalities, which are part of the superstructure called the state, can be audited by a number of mechanisms in various aspects, such as whether they carry out their activities in accordance with the duties and powers given to them by law, whether they prefer appropriate means to achieve the determined objectives, whether they use the means and resources in accordance with the law. Political audit, which is one of these mechanisms, is a type of audit carried out by municipal councils in order to ensure whether the organisation and execution of municipal activities are carried out in accordance with the law. However, this oversight relationship between the legislature and the executive may not be functional depending on the weight of the political groups in the parliament due to the way the commission is formed. Based on this problematic situation, the aim of this paper is to reveal how functional parliamentary audit commissions are as a tool of political control in municipal assemblies. In this paper, interviews were conducted with a total of 12 council members working in three district municipalities, two different municipalities where one political group is concentrated in the parliament and one municipality where political groups are close to each other, which were determined by using a purposive sampling approach among the municipalities in Istanbul, which constitute the universe. The interviews were analysed by thematic analysis method and the data obtained were interpreted in accordance with the purpose of the paper. One of the main findings of the paper is that when the mayor and the majority of the members of the commission are from the same party, it is not possible to get out of the party will, and therefore, real and effective decisions cannot be taken in the commission works.

Anahtar Kelimeler

Municipalities, Political Audit, Parliamentary Audit Commissions, Istanbul

Siyasi Denetim Aracı Olarak Meclis Denetim Komisyonlarının Rolü: İstanbul İlçe Belediyeleri Örneği

Öz

Devlet denilen üst yapının birer parçası olan belediyeler yasalarla kendilerine verilen görev ve yetkilere uygun olarak faaliyet yürütüp yürütmedikleri, belirlenen amaçlara ulaşmak için uygun araçları tercih edip etmedikleri, imkân ve kaynakları hukuka uygun şekilde kullanılıp kullanılmadıkları gibi çeşitli açılardan birtakım mekanizmalarla denetlenebilmektedirler. Bu mekanizmalardan biri olan siyasal denetim, belediye faaliyetlerinin düzenlenmesi ve yürütülmesi süreçlerinin hukuka uygun şekilde yapılıp yapılmadığını anlamak için belediye meclisleri tarafından yürütülen bir denetim türüdür. Ancak yasama ve yürütme arasında kurulan bu denetim ilişkisi komisyonun oluşturuluş şekli nedeniyle meclisteki siyasi grupların ağırlığına göre işlerliğini yitirebilmektedir. Bu sorunsaldan hareketle çalışmanın amacı belediye meclislerinde siyasal denetim aracı olarak meclis denetim komisyonlarının ne denli işler olduğunu ortaya koymaktır. Bu çalışmada, evreni oluşturan İstanbul’daki belediyeler içerisinde maksatlı (amaçsal) örneklem yaklaşımı kullanılarak belirlenen, mecliste bir siyasi grubun yoğun olduğu iki farklı belediye ile siyasi grupların birbirine yakın sayıda olduğu bir belediye olmak üzere, üç ilçe belediyesinde görevli toplam 12 meclis üyesiyle görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler tematik analiz yöntemiyle analiz edilerek elde edilen veriler çalışmanın amacına uygun olarak yorumlanmıştır. Belediye başkanı ile komisyonun çoğunluğunu oluşturan üyelerin aynı partiden oluşması durumunda parti iradesinden çıkılamaması, dolayısıyla komisyon çalışmalarında reel ve etkin kararların alınamaması araştırmada sonucunda elde edilen başlıca bulgular arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Belediyeler, Siyasi Denetim, Meclis Denetim Komisyonları, İstanbul

Kaynakça

• Alıcı, O. V. (2008). Belediyelerin Denetlenmesi Üzerine Bir Değerlendirme. Akademik İncelemeler, 3(2), 223-233.
• Alıcı, O. V. (2012). Büyükşehir Belediyesi ile İlçe Belediyeleri Arasındaki İlişkiler: İstanbul Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alıcı, O. V. (2016). Kamu Yönetiminde İç Denetim Mekanizmasının Reorganizasyonu. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 185-200.
• Alıcı, O. V. & Kızılboğa Özaslan, R. (2020). Büyükşehir Belediye Meclislerinde Temsil Sorunu ve Meclis Üyelerinin Üstlenebilecekleri Görevlerdeki Orantısızlık. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 29(1), 95-115.
• Arslan, M. C. (2015). İç Denetim: Büyükşehir Belediyelerinin İç Denetim Uygulamaları (İkinci Baskı). İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği.
• Atay, C. (1999). Devlet Yönetimi ve Denetim. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Aydın, A. H. (2013). Kamu Yönetimine Giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bağdatlı, S. (2012). Hukuk Sözlüğü. İstanbul: Derin Yayınları.
• Bozkurt, P. (2013). Denetim Kavramı ve Denetim Anlayışındaki Gelişmeler. Denetişim Dergisi, (12), 56-62.
• Demirkol, M. (2021). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Yerel Yönetimleri Yeniden Düşünmek. Avrasya Dosyası, 12(2), 137-150.
• Doğan, K. C. (2015). Yönetimin Bir Fonksiyonu Olarak Denetim ve Kamu Yönetimindeki Yeri. Ombudsman Akademik Dergisi, 2(3), 107-141.
• Efşan, Ç. N. & Yılmaz, V. (2021). Yerel Yönetim Birimi Olarak Belediyelerin Kentlerin Yerel Kalkınmasındaki Etkilerinin Değerlendirilmesi Üzerine Bir İnceleme. Akademik İzdüşüm Dergisi, 6(1), 96-113.
• Eren, V. & Yılmaz, V. (2018). Büyükşehir Belediye Yönetiminde Karar Alma Sürecinde Etkinlik ve Verimlilik Problemi: Hatay Örneği. International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 4(19), 515-533.
• Eryiğit, B. H. (2016). Türk Belediyeciliğinin Yönetsel Sistemi Üzerine Bir Tartışma. Turkish Studies, 11(2), 435-450.
• Eryiğit, B. H. (2021). Türkiye’de Siyasi Denetimin Merkez ve Yerel Boyutu Üzerine Bir Değerlendirme. R. Kızılboğa Özaslan (Ed.), Kamuda Denetim (13-49). Ankara: Adalet Yayınevi.
• Eryiğit, B. H. & Kızılboğa Özaslan, R. (2017). Türk Belediyecilik Sisteminde Uygulanan Hükümet Sistemi ve Bir Model Önerisi. Strategic Public Management Journal, 3(6), 116-123.
• Görmez, K. (1997). Yerel Demokrasi ve Türkiye. Ankara: Vadi Yayınları.
• Gözübüyük, Ş. (2005). Yönetim Hukuku (22. Basım). Ankara: Turhan Kitapevi.
• Kara, H. & Karakılçık, Y. (2016). 5018 Sayılı Kanun Kapsamında Yerel Yönetimlerin Denetimi: Getirdiği Yenilikler, Uygulamalar ve Karşılaşılan Eksiklikler, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 6(3), 727-738.
• Keleş, R. (2021). Kentbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Kızılboğa Özaslan, R. (2021). Önsöz. R. Kızılboğa Özaslan (Ed.), Kamuda Denetim (5-8). Ankara: Adalet Yayınevi.
• Kızılboğa, R. & Alıcı, O. V. (2011). Belediyelerin Denetiminde Farklı Bir Model Önerisi. Mevzuat Dergisi, 14(167). https://www.mevzuatdergisi.com/2011/11a/01.htm (27.05.2023).
• Konca, T. (2010). Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Siyasal, Yargısal ve İdari Denetimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Oktay, T. (2016). Yerel Yönetim Reformu Sonrasında Türkiye’de Belediye Meclisleri. Y. Demirkaya (Ed.), Türkiye’de Yeni Kamu Yönetimi: Yerel Yönetim Reformu (355-386). İstanbul: WALD.
• Pektaş, E. K. (2012). Yerel Meclislerin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları: Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 325-339.
• Saran, U. (1995). Özerklik ve Mahalli İdareler Düzeyinde Denetim. Türk İdare Dergisi, 408(Eylül), 21-33.
• Saygın, E. & Yamak, T. (2018). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde İdare Denetim: Kamu Denetişim Modeli. Denetişim Dergisi, 8(17), 5-18.
• Tataroğlu, M. (2017). Bilgi Çağında Kamu Yönetiminin Denetimi. İzmir: Kitapana Yayınevi.
• Türkyılmaz, A. (2015). Belediyelerde Denetim. Denetişim, 2014-2015, 16-33.
• Urhan, V. F. (2008). Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılandırılması. Sayıştay Dergisi, (70), 85-102.
• Yıldırım, S. (2019). Ansiklopedik Kent Sözlüğü. İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
• 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu. T.C. Resmi Gazete. 25326. 24.12.2003.
• 5393 Sayılı Belediye Kanunu. T.C. Resmi Gazete. 25874. 13.07.2005.
• 6030 Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. T.C. Resmi Gazete. 28489. 6.12.2012.
• 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu. T.C. Resmi Gazete. 27790. 19.12.2010.