Examination of Islamic Financial Literacy Levels of Public Personnel Serving in TR72 Region in Terms of Some Socio-Demographic Variables

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 235 - 256, 25.02.2025

Yılmaz Günel

https://doi.org/10.25295/fsecon.1508314

Öz

In order for individuals or institutions to protect their savings against inflation and ensure their increase, it is possible with financial literacy to choose the most appropriate one among various investment instruments. People who are aware of Islamic rules and have interest sensitivity prefer investment instruments that comply with Islamic principles, apart from the products and services offered by traditional finance. These people should have Islamic financial knowledge and be able to use this information in their financial decisions in order to ensure that their savings do not remain idle and are brought into the economy. This study aims to examine the Islamic financial literacy levels of public employees serving in TR72 Region according to some variables (gender, income, marital status, age, education, working time, saving, employment status). In the study, descriptive research method was preferred. In the data collection phase, personal information form and "Scale for the Investigation of Islamic Financial Literacy Levels of Public Employees" were used. Public employees in TR72 Region are within the research universe and 386 people were reached face-to-face with the convenience sampling method and questionnaires were applied. The data obtained were analysed with SPSS 27.0 software. As a result of the Kolmogorov-Smirnov Normality Test, it was determined that the data did not show normal distribution and Nonparametric statistical methods were used. As a result of the research, it was determined that the majority of public employees allocate a portion of their income for savings every month. It has been concluded that there are significant differences in the Islamic financial literacy levels of public employees in terms of marital status, saving, educational status, working time in public institutions, employment status and monthly income variables, while there are no significant differences in terms of gender and age variables.

Anahtar Kelimeler

Islamic Financial Literacy, Islamic Finance, Behavioral Finance, Nonparametric Tests

TR72 Bölgesinde Hizmet Veren Kamu Personellerinin İslami Finansal Okuryazarlık Düzeylerinin Bazı Sosyo-Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi

Öz

Kişiler veya kurumların birikimlerini enflasyon karşısında koruyabilmesi ve artmasını sağlayabilmeleri için çeşitli yatırım araçları arasından en uygun olanını tercih edebilmesi finansal okuryazarlık ile mümkündür. İslami kuralların bilincinde ve faiz hassasiyetine sahip olan kişiler geleneksel finansın sunduğu ürün ve hizmetlerin dışında İslami esaslara uygun yatırım araçlarını tercih etmektedir. Bu kişilerin tasarruflarının âtıl kalmaması ve ekonomiye kazandırılması için İslami finansal bilgiye sahip olması ve bu bilgileri alacakları finansal kararlarda kullanabilmesi gerekmektedir. Bu çalışma ile TR72 Bölgesinde hizmet veren kamu personellerinin İslami finansal okuryazarlık düzeylerinin bazı değişkenlere (cinsiyet, gelir, medeni durum, yaş, eğitim, çalışma süresi, tasarruf yapma, istihdam durumu) göre incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, betimsel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Veri toplama safhasında, kişisel bilgi formu ve “Kamu Personellerinin İslami Finansal Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi Ölçeği” kullanılmıştır. TR72 Bölgesindeki kamu çalışanları araştırma evreni içerisinde olup kolayda örnekleme yöntemi ile 386 kişiye yüz yüze ulaşılarak anketler uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 27.0 programı ile analiz edilmiştir. Kolmogorov-Smirnov Normallik Testi sonucunda verilerin normal dağılım göstermediği belirlenerek Nonparametrik istatistiksel yöntemlerden faydalanılmıştır. Araştırma sonucunda kamu personellerinin büyük çoğunluğunun her ay gelirlerinden bir kısmını tasarruf için ayırdıkları belirlenmiştir. Kamu personellerinin İslami finansal okuryazarlık düzeylerinde; medeni durum, tasarruf yapma, eğitim durumu, kamu kurumlarında çalışma süresi, istihdam durumu ve aylık gelir değişkenleri açısından anlamlı farklılıklar olduğu; cinsiyet ve yaş değişkenleri açısından ise anlamlı farklılıklar olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslami Finansal Okuryazarlık, İslami Finans, Davranışsal Finans, Nonparametrik Testler

Kaynakça

• Abdillahi, A. M. (2015). Determinants of Islamic financial literacy towards retirement planning. Thesis of Master, School of Economic, Finance and Banking Universiti Utara, Malaysia.
• Abdullah, M. A. & Anderson, A. (2015). Islamic financial literacy among bankers in Kuala Lumpur. Journal of Emerging Economies and Islamic Research, 3(2), 1- 16.
• Abdulrahim, S. H., Rosemaliza, A. R. & Hamed, A. B. (2016). Islamic financial literacy and its determinants among university students: An exploratory factor analysis. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(7S).
• Ahmad, G. N., Widyastuti, U., Susanti, S. & Mukhibad, H. (2020). Determinants of the Islamic financial literacy. Accounting, 6, 961–966.
• Akdemir, S. (2017). Faizsiz finans kanun taslağına yönelik eleştiri ve öneriler: İslam iktisadı ilkelerine göre bir değerlendirme. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 3(2), 161-186.
• Albaity, M. & Rahman, M. (2019). The intention to use Islamic banking: An exploratory study to measure Islamic financial literacy. International Journal of Emerging Markets, 14(5), 988-1012.
• Altundere Doğan, M. B. (2020). İslami finans okuryazarlığı ve finansal tercihlere etkisi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 14(1), 69-98. https://doi.org/10.46520/bddkdergisi.789957
• Altundere, M. B. (2017). Türkiye'de finansal okuryazarlık ve İslami finansal okuryazarlık: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. 13. Uluslararası Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildirileri (s. 247-251). Bakü.
• Antara, P. M., Rosidah, M. & Hassan, F. (2016). Bridging Islamic financial literacy and halal literacy: The way forward in halal ecosystem. Procedia Economics and Finance, 37, 196-202. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(16)30113-7
• Arslan, R. & Demir, G. (2022). G-Power ve Minitab uygulamalı örnekleme yöntemleri (1. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Atkinson, A. & Messy, F. A. (2012). Measuring financial literacy: Results of the OECD/International network on financial education (INFE) pilot study. OECD Working Papers on Finance, Insurance and Private Pensions, Paris, 70, 1-73. https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/5k9csfs90fr4-en.pdf?expires=1705515791&id=id&accname=guest&checksum=6FA00C94A90C8157AE04FA8E65F71DBD
• Bekereci, N. E., Ayrıçay, Y. & Kök, D. (2018). İslami finansal okuryazarlık: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nde bir alan araştırması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 45-60.
• Biancone, P. P. & Radwan, M. (2014). Sharia compliant “Possibility for Italian SMEs”. European Journal of Islamic Finance, 1, 1-9.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483.
• Chen, H. & Volpe, R. P. (2002), Gender differences in personal finance literacy among college students. Financial Services Review, 11, 289-307.
• Clercq, de B. & Venter, J. M. P. (2009). Factors influencing a prospective chartered accountants level of financial literacy: An exploratory study. Meditari Accountancy Research, 17(2), 47-60.
• Çömlekçi, İ. (2017). İslami finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi: Katılım bankaları müşterileri üzerine bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(63), 1423-1439. https://doi.org/10.17755/esosder.304175
• Daradkah, D., Aldaher, A. A. & Shinaq, H. R. (2020). Islamic financial literacy: Evidence from Jordan. Journal Transition Studies Review, 27, 131-145.
• Dede, Y. & Yaman, S. (2008). Fen öğrenmeye yönelik motivasyon ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 2(1), 19-37.
• Devellis, R. F. (2021). Ölçek geliştirme: Kuram ve uygulamalar (3. Baskı). T. Totan (Çev.). Ankara. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Durak, İ., Öncü, M. A. & Kartal, O. (2020). Measuring Islamic financial literacy and discovering its relations with entrepreneurship among university students. Bilimname, 42(2), 215-242. https://doi.org/10.28949/bilimname.819736
• Durmuş, M. E. & Yardımcıoğlu, F. (2018). İlahiyat öğrencileri ne kadar İslami finans okuryazarı?. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 167-183.
• Emeç, Ö. (2014). Katılım bankacılığının tarihi ve geleceği. İstanbul Şehir Üniversitesi İşletme Enstitüsü, İşletme Tezsiz Yüksek Lisans Programı (Bitirme Projesi), İstanbul.
• Er, B. & Çetintaş, M. (2018). İşçilerde finansal okuryazarlık: Finansal bilgi, tutum ve davranış eksenli bir araştırma. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-dergi, 1(2), 61-71.
• Er, B., Mutlu, M. & Şahin, Y. E. (2015). Daha bilgili, daha doğru: İslami finans okuryazarlığı üzerine bir araştırma. International Congress on Islamic Economics and Finance (ICISEF), Sakarya University.
• Erdoğan, A. (2020). Katılım bankacılığı müşterilerinin İslami finansal okuryazarlığı ve yatırım tercihleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İslam Ekonomisi ve Finans Anabilim Dalı, Uluslararası Finans ve Katılım Bankacılığı Bilim Dalı. İstanbul.
• Gerek, S. & Kurt, A. A. (2011). Ekonomi okuryazarlığı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 59-73.
• Hidajat, T. & Hamdani, M. (2015). Developing Islamic financial literacy index: A conceptual paper. The Global Advanced Research Conference on Management and Business Studies.
• Iqbal, M. & Ahmad, A. (2005). Islamic finance and economic development. New York: Palgrave Macmillan.
• İslah, S. E. (2018). Bireysel yatırımcıların İslami finans okuryazarlığı üzerine TR63 Bölgesi'nde ankete dayalı bir değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi.T.C. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı. Osmaniye.
• Karaa, I. E. &Kuğu, T. D. (2016). Determining advanced and basic financial literacy relations and overconfidence, and informative social media association of university students in Turkey. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 16(6), 1865–1891.
• Karakuş, T. F. (2019). Genel olarak finansal okuryazarlık ve İslami finansal okuryazarlık: Adana ilinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı. Adana.
• Kevser, M. & Doğan, M. (2021). Islamic financial literacy and its determinants: A field study on Turkey. Journal Transition Studies Review, 28, 91-120.
• Koç, M. (2010). Demografik özellikler ile dindarlık arasındaki ilişki yetişkinler üzerine ampirik bir araştırma. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19(2), 217-248.
• Kurt, A. (2009). Dindarlığı etkileyen faktörler. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(2), 1-26.
• Lusardi, A & Mitchell, O. S. (2008). Planning and financial literacy: How do women fare. National Bureau of Economic Research Working Paper, No: 13750, Cambridge. http://www.nber.org/papers/w13750
• Lusardi A., Mitchell O. S. & Curto, V. (2010). Financial literacy among the young. The Journal of Consumer Affairs, 44(2), 358-380.
• Netemeyer, R, G., Bearden, W. O. & Sharma, S. (2003). Scaling procedures: Issues and applications. California: Sage Publications.
• Odabaşı, M. (2014, Ekim 19). İslami finans okuryazarlığı. https://katilimdunyasi.com/2014/10/19/islami-finansokuryazarligi-2/ (Erişim Tarihi: 05.10.2023).
• Özdemir, M. & Aslan, H. (2017). Türkiye’de İslami finansın dönüşümünün ekonomi politiği raporu. SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı. https://setav.org/assets/uploads/2017/06/Rapor85IslamiFinans.pdf. (Erişim tarihi: 24 Ekim 2023).
• Pehlivan, P. (2016). Türkiye'de katılım bankacılığı ve bankacılık sektöründeki yeri. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(31), 297-324.
• Potrich A. C. G., Vieira, K. M., Coronel, D. A. & Filho, R. B. (2015). Financial literacy in southern Brazil: Modeling and invariance between genders. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 6, 1-12.
• Rahim, S. H. A., Rashid, R. A. & Hamed, A. B. (2016). Islamic financial literacy and it’s determinants among university students: An exploratory factor analysis. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(S7), 32-35.
• Raykov, T. & Marcoulides, G. A. (2008). Principal component analysis. An introduction to applied multivariate analysis. Lawrence Erlbaum Associates, Inc. Publishers. Routledge, EUA.
• Razak, L. A. & Abdullah, R. (2015). Exploratory research into Islamic financial literacy in Brunei Darussalam. https://www.researchgate.net/publication/283225608_Exploratory_Research_into_Islamic_Financial_Literacy_in_Brunei_Darussalam (20.10.2023).
• Saray, Ö. & Güngör, S. (2023). İslami finansal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi: Tokat ili üzerine bir alan araştırması. Pamukkale Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 54, 309-333.
• Sardiana, A. (2016). The impact of literacy to Shariah financial service preferences. Etikonomi, 15(1), 43-62.
• Setyowati, A., Harmadi, S. & Sunarjanto, S. (2018). Islamic financial literacy and personal financial planning: A socio-demographic study. Jurnal Keuangan dan Perbankan, 22(1), 63–72.
• Siti, H. A. R. (2014). Psychosocial factors and gender influencing the level of Islamic financial literacy. Master Thesis, Islamic Finance and Banking, Universiti Utara. Malaysia.
• Şamiloğlu, F., Kahraman, Y. E. & Bağcı, H. (2016). Finansal okuryazarlık araştırması: Erciyes üniversitesi öğrencileri üzerinde bir uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi (ICAFR), 16(Özel Sayı), 308-318.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Boston MA: Allyn & Bacon,
• Tavşancıl, E. (2010). Tutulumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (4. Baskı). Nobel Basım Yayın, Ankara.
• Toosı, N. R., Voegelı, E. N., Antolin, A., Babbıtt, L. G. & Brown, D. K. (2020). Do financial literacy training and clarifying pay calculations reduce abuse at work?. Journal of Social Issues, 1-40. https://doi.org/10.1111/josi.12388
• Topuz, İ. (2003). Dinî gelişim seviyeleri ile dinî başa çıkma tutumları arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bursa.
• Tuna, G. & Ulu M. O. (2016). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi: İşletme bölümü öğrencileri üzerine bir araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi (ICAFR), 16(Özel Sayı), 128-141.
• Turan, Y. & Demirci, İ. (2019). Akademisyenlerin faiz ve faizsiz finans kullanımına yönelik tutumları. Bilimname, 39, 247-283. https://doi.org/10.28949/bilimname.594640
• Ulusoy, R. & Altun, İ. (2017). Faizsiz finans sistemine teorik yaklaşım. Akademik Bakış Dergisi, 63 135-150.
• Yağız, N. (2021). Kişilik özellikleri ve dindarlık ilişkisi üzerine bir araştırma (Erzurum ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı. Erzurum.
• Yıldırım, M. V. (2020). İslami finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi örneği. Yüksek Lisans Tezi. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı. Tokat.
• Yıldız, M. (2020). Bireylerin İslami finans okuryazarlık düzeyi ve katılım bankası tercihi: Türkiye değerlendirmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 730- 744.
• Yıldız, M. & Bozkurt, İ. (2020). Finansal okuryazarlık seviyesi ile mobil bankacılık kullanımı arasındaki ilişkinin tespiti: Türkiye örneği. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12(23), 709-725.
• Zaman, Z., Mehmood, B., Aftab, R., Siddique, S. M. & Ameen, Y. (2017). Role of Islamic financial literacy in the adoption of Islamic banking services: An empirical evidence from Lahore, Pakistan. Journal of Islamic Business and Management, 7(2), 230-247.
• https://veri.sgk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 03.01.2024