The Impact of Shocks on Tourism Revenues: An Analysis of Türkiye

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 4, 1967 - 1980, 27.11.2025

Uğur Yıldırım , İbrahim Aytekin

https://doi.org/10.25295/fsecon.1701814

Öz

The tourism industry is of critical importance for Türkiye. Revenues from tourism have a significant share in the Gross Domestic Product. The tourism sector is affected by factors such as wars, political uncertainties, and epidemics. Türkiye, due to its geopolitical position, is also exposed to these negative situations from time to time. Despite many negative developments in the last two decades, the tourism sector has been growing in the world. In synchronization with the development in the world, the tourism sector in Türkiye is also growing and its income is increasing. It is critical to understand how the tourism industry is affected by shocks such as wars, political uncertainties, and epidemics and to develop policy recommendations in this regard. This study aims to determine whether tourism revenues in Türkiye have a resilient structure against shocks. In this study, which covers the period 2004Q1-2020Q1, the revenue variable obtained from foreign tourists travelling to Türkiye in US dollars is used. The Ng & Perron (2001), Kwiatkowski, Phillips, Schmidt, and Shin (KPSS, 1992), Zivot-Andrews (ZA, 1992), and Lee-Strazicich (LS, 2003) unit root tests were used to determine whether the effect of shocks is permanent. The findings obtained with the Ng & Perron unit root test indicate that the shocks to tourism revenues in Türkiye cause a permanent effect and damage. However, according to the KPSS, ZA, and LS unit root tests, shocks temporarily affect Türkiye's tourism revenues.

Anahtar Kelimeler

Tourism Revenue , Shock , Türkiye , Unit Root Test

Şokların Turizm Gelirleri Üzerindeki Etkisi: Türkiye Üzerine Bir İnceleme

Öz

Turizm endüstrisi Türkiye için kritik bir öneme sahiptir. Turizmden elde edilen gelirler Gayri Safi Yurtiçi Hasıla içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Turizm sektörü savaşlar, siyasi belirsizlikler ve salgın hastalıklar gibi faktörlerden etkilenmektedir. Türkiye de jeopolitik konumu gereği zaman zaman bu olumsuz durumlara maruz kalmaktadır. Son yirmi yılda birçok olumsuz gelişmeye rağmen turizm sektörü Dünya’da büyümektedir. Dünyadaki gelişime bağlı olarak senkronize biçimde Türkiye’de de turizm sektörü büyümekte ve elde ettiği gelir artmaktadır. Savaşlar, siyasi belirsizlikler ve salgın hastalıklar gibi şoklardan turizm endüstrisinin nasıl etkilendiğini anlamak ve bu konuda politika önerileri üretmek kritik bir öneme sahiptir. Bu araştırmanın amacı Türkiye’de turizm gelirlerinin şoklara karşı dirençli bir yapıya sahip olup olmadığının tespit edilmesidir. 2004Q1-2020Q1 dönemini ele alan bu araştırmada, Türkiye’ye gelen yabancı turistlerden ABD doları cinsinden elde edilen gelir değişkeni kullanılmıştır. Şokların etkisinin kalıcı olup olmadığının tespit edilmesinde; Ng & Perron (2001), Kwiatkowski, Phillips, Schmidt ve Shin (KPSS, 1992), Zivot-Andrews (ZA, 1992) Lee-Strazicich (LS, 2003) birim kök testleri kullanılmıştır. Araştırmada Ng & Perron birim kök testiyle elde edilen bulgular, Türkiye’de turizm gelirlerinin maruz kaldığı şokların kalıcı bir etki ve hasara neden olduğunu göstermektedir. Fakat KPSS, ZA ve LS birim kök testlerine göre şoklar Türkiye’nin turizm gelirleri üzerinde geçici bir etki oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Turizm Geliri , Şok , Türkiye , Birim Kök Testi

Kaynakça

• Adewuyi, A. O., Wahab, B. A., & Adeboye, O. S. (2020). Stationarity of precious and industrial metals prices using recent unit root methods: Implications for markets' efficiency. Resources Policy, 65, 101560. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2019.101560
• Akkaşoğlu, S., & Akyol, C. (2022). Salgın hastalık kaynaklı krizlerin turizm endüstrisine etkileri: Covid-19 özelinde bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 23(Covid-19 Özel Sayısı), 121-134.
• Arıca, F., & Gündoğdu, İ. M. (2021). Turizm gelirleri-ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 7(45), 1928-1936.
• Bahar, O., & İlal, N. Ç. (2020). Coronavirüsün (Covid-19) turizm sektörü üzerindeki ekonomik etkileri. International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(1), 125-139.
• Bozkurt, K., & Bahar, O. (2015). Talep şokları: Türk turizm sektörü için bir analiz. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(1), 29-41.
• Damar, E., Özcan, C. C., & Özmen, İ. (2021). Turizm şoklarının yapısal kırılmalı birim kök testleriyle analizi: Türkiye örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 660-677.
• Dedeoğlu, M. (2016). Are shocks to Turkey’s tourist arrivals permanent? Ekonometri ve İstatistik, (24), 30-39.
• Erkan, B., Kara, O., & Harbalıoğlu, M. (2013). Türkiye’de turizm gelirlerinin belirleyicileri. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (39), 1-20.
• Gülcü, Y. (2024). Türkiye’de reel döviz kuru ile turizm geliri ilişkisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15(2), 844-858. https://doi.org/10.54688/ayd.1388702
• Gün, S., & Tutcu, A. (2021). Covid-19 sürecinde turizm sektörü ve Türkiye açısından bir değerlendirme. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 4(6), 530-543.
• Güriş, B. (2011). Are shocks to tourism revenues permanent or transitory? The Turkey case. International Journal of Ecological Economics and Statistics, 20(11), 69-74.
• Hadri, K., & Rao, Y. (2009). KPSS test and model misspecifications. Applied Economics Letters, 16(12), 1187-1190. https://doi.org/10.1080/13504850701367239
• Husein, J., Kara, S. M., & Pier, C. (2025). Are shocks to tourist arrivals transitory? Evidence from new panel stationarity tests with structural breaks for 12 MENA countries. Journal of Policy Research in Tourism, Leisure and Events, 17(1), 113-130. https://doi.org/10.1080/19407963.2023.2183504
• Ilyas, M., Song, L., Galadima, M. D., Hussain, M. N., & Sattar, A. (2025). Nonlinearity and nonlinear convergence of inflation rates in the West African monetary zone: a way to monetary integration. Portuguese Economic Journal, 24, 83–100. https://doi.org/10.1007/s10258-024-00257-6
• Işık, C. (2011). Türkiye'de yabancı ziyaretçi harcaması ve turizm gelirleri ilişkisi: Bir eş-bütünleşme analizi (1970-2008). Sosyoekonomi, 13(13), 115-128.
• Kara, O., Çömlekçi, İ., & Kaya, V. (2012). Turizm gelirlerinin çeşitli makro ekonomik göstergeler ile ilişkisi: Türkiye örneği (1992–2011). Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Bahar, 75-100.
• Kayapali-Aslan, B. (2025), Türkiye’de turizm ve ekonomik büyüme ilişkisi üzerine bir inceleme. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 13(1), 453-467. https://doi.org/10.21325/jotags.2025.1567
• Kıran, B. (2007). Türkiye de reel döviz kuru ile kısa ve uzun vadeli sermaye hareketleri ilişkisi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, XXII(1), 269-283.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P., & Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root: How sure are we that the economic time series have a unit root?. Journal of Econometrics, 54, 159-178. https://doi.org/10.1016/0304-4076(92)90104-Y
• Lee, J., & Strazicich, M. C. (2003). Minimum lagrange multiplier unit root test with two structural breaks. The Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089. https://www.jstor.org/stable/3211829
• Mert, M., & Çağlar, A. E. (2019). Eviews ve Gauss uygulamalı zaman serileri analizi (1. baskı). Detay Yayıncılık.
• Narayan, P. K. (2005a). Did Rabuka’s military coups have a permanent effect or a transitory effect on tourist expenditure in Fiji: Evidence from Vogelsang’s structural break test. Tourism Management, 26(2005), 509–515. http://dx.doi.org/10.1016/j.tourman.2003.11.022
• Narayan, P. K. (2005b). The structure of tourist expenditure in Fiji: Evidence from unit root structural break tests. Applied Economics, 37(10), 1157-1161. https://doi.org/10.1080/00036840500109373
• Ng, S., & Perron, P. (1995). Unit root tests in ARMA models with data-dependent methods for the selection of the truncation lag. Journal of the American Statistical Association, 90(429), 268-281. http://dx.doi.org/10.1080/01621459.1995.10476510
• Ng, S., & Perron, P. (2001). Lag length selection and the construction of unit root tests with good size and power. Econometrica, 69(6), 1519–1554. https://doi.org/10.1111/1468-0262.00256
• Okoroafor, O. I., Faith, A. T., Ifeanyi, O. P., Nnachi, N. O., & Mathew, T. E. (2022). Energy consumption dynamics and sustainable growth in Nigeria. Design, Construction, Maintenance, 2, 158-167. https://doi.org/10.37394/232022.2022.2.21
• Sağlam, Y., & Ampountolas, A. (2020). The effects of shocks on Turkish tourism demand: Evidence using panel unit root test. Tourism Economics, XX(X), 1-8. http://dx.doi.org/10.1177/1354816619899831
• Saleh, A. S., Verma, R., & Ihalanayake, R. (2011). Do external shocks have a permanent or a transitory effect on Thailand’s tourism industry?. Tourism Analysis, 16, 483–491. http://dx.doi.org/10.3727/108354211X13149079789098
• Sevüktekin, M., & Nargeleçekenler, M. (2010). Ekonometrik zaman serileri analizi (3. baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Şen, A., & Şit, M. (2015). Reel döviz kurunun Türkiye’nin turizm gelirleri üzerindeki etkisinin ampirik analizi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 10(40), 6752-6762.
• Tan, S-H., & Tan, S-K. (2014) Are shocks to Singapore's tourist arrivals permanent or transitory? An application of stationarity test with structural breaks. Current Issues in Tourism, 17(6), 480-486, https://doi.org/10.1080/13683500.2013.822854
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). Eğitim, kültür, spor ve turizm. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=egitim-kultur-spor-ve-turizm-105&dil=1 (18.05.2024)
• Uğuz, S. Ç., & Topbaş, F. (2011). Döviz kuru oynaklığı turizm talebi ilişkisi: 1990-2010 Türkiye örneği. Anadolu International Conference in Economics II (15-17).
• Uysal, D., Erdoğan, S., & Mucuk, M. (2004). Türkiye’de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki (1992-2003). Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(8), 162-170.
• Yavuz, N. Ç. (2006). Türkiye’de turizm gelirlerinin ekonomik büyümeye etkisinin testi: Yapısal kırılma ve nedensellik analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(2), 162-171.
• Yavuz-Tiftikçigil, B., & Güriş, B. (2020). Are shocks to energy consumption in USA permanent or temporary? Sectoral analysis. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KOSBED), (39), 105–116. https://doi.org/10.35343/kosbed.664851
• Yıldırım, B. I., Yıldırım, F., & Gülmez, M. (2017). Türkiye’de enflasyon ve turizm gelirleri ilişkisi üzerine ekonometrik bir analiz. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(1), 69-81.
• Yurdakul, F., & Özgencil, G. (2017). Türkiye’deki turizm gelirinin belirleyicileri ve alternatif turizm gelirlerinin önemi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 173-186.
• Yücel, A. G. (2021). Are shocks to tourist arrivals permanent or transitory? A comprehensive analysis on the top 20 most-visited countries. Current Issues in Tourism, 24(16), 2294-2311. https://doi.org/10.1080/13683500.2020.1828311
• Zivot, E., & Andrews, D. W. K. (1992). Further evidence on the Great Crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270. https://doi.org/10.2307/1391541