Abdullah Cevdet’in Din Algısında Tezahür Eden Toplumsal Kaygı

Yıl 2021, Sayı: 17, 751 - 796, 24.06.2021

Sevim Zehra Kaya

https://doi.org/10.16947/fsmia.957148

Cited By: 1

Öz

Abdullah Cevdet, II. Meşrutiyet Devri Batıcı yaklaşımın hazırlayıcısı konumundadır.
Bununla beraber yazar, Cumhuriyet devri resmi programının entelektüel altyapısını oluşturmuştur.
Bu çalışmada, Abdullah Cevdet’in 1908-1918 yıllarında verdiği edebî ve fikrî
ürünlerdeki din algısını etkilediği düşünülen toplumsal kaygı zemini ele alınmıştır. Bu
çerçevede toplumsal kaygı kavramının anlam alanına dair açıklamalar yapılmıştır. Batı
modernitesi karşısında hissedilenleri aksettirdiği düşünülen “seyl-i hurûşân” benzeri ifadelerin
tekabül ettiği anlamlar ele alınmıştır. Bununla beraber söz konusu ifadelerin yeni
Türk edebiyatı ürünleri ve özelde Abdullah Cevdet’in şiir ve yazılarındaki din algısına
olan etkisi değerlendirilmiştir. Yazarın toplumsal kaygı çerçevesinde şekillenen yaklaşımı,
din ve inanç sahasında ciddi değişimleri önermektedir. Bu çerçevede yazarın, yeni bir
materyalist ahlak tesis edilmesi gerektiği vurgusu dikkate değerdir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal kaygı, seyl-i hurûşân, Abdullah Cevdet, din algısı, materyalist ahlak

The Social Anxiety in the Religious Perception of Abdullah Cevdet

Öz

Abdullah Cevdet is in a position to prepare the Westernist approach to thinking of the
Second Constitutional Era. Moreover, the author formed the intellectual infrastructure of
the official thought program of the Republican Era. In this study, the social anxiety which
is thought to affect the religious perception of Abdullah Cevdet’s literary and intellectual
writings between 1908-1918 is discussed. In this regard the semantic field of concept of
social anxiety is explained. Expressions like “seyl-i hurûşân” which reflects the emotions
felt against Western modernization is also discussed. Accordingly the effect of aforementioned
expressions in the works of contemporary Turkish literature and the religious
perception of Abdullah Cevdet’s poems and writings is interpreted. His approach which
is shaped according to social anxiety suggests serious change on religious field and belief.
In this regard his emphasis on the requirement of a new materialist ethic is remarkable.

Anahtar Kelimeler

Social anxiety, seyl-i hurûşân, Abdullah Cevdet, religious perception, materialistic ethic

Kaynakça

• Abdullah Cevdet, İki Emel, Kahire, Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti Matbaası, 1326/1900.
• __________, “Fünûn ve Sanat Nedir?”, İçtihad Mecmuası, sayı 1-13, Temmuz 1906.
• __________, “Şekspir Hakkında” Jül Sezar tercümesinde ifade-i mütercim, İctihad Mecmuası, 1908.