A Nahw and A Qiraat Scholar: Ibn Ajurrum, His Life and Works

Yıl 2022, Sayı: 20, 383 - 410, 28.12.2022

Mesut Yurdayanık

Öz

In this study, Ibn Ajurrum’s life, teachers, students, scientific personality, works, the
grammar school he adopted and scientific studies about him are discussed. His real name
is Abu Abd Allah Muhammad Ibn Muhammad Ibn Ajurrûm (d. 723/1323), who is Dawud
es-Sanhadji, is an Arabic grammar and qiraat scholar who was born in Morocco in 672
(1273-74). Ibn Ajurrum, who gained fame with his concise syntax text Al-Muqaddimah
al-Ajurrumiyyah, but whose works are mainly about qiraat, is also knowledgeable in
disciplines such as fiqh and mathematics. In his works on qiraat, there are a lot of explanations
about etymology, syntax, and morphology. It has been claimed that he belonged to
the Kufa school of grammar as a syntax school, especially because he used some syntax
concepts specific to the Kufa school of grammar in his Al-Muqaddimah al-Ajurrumiyyah.
However, it has been revealed that Ibn Ajurrum, in his work Farâid al-Ma‘ani, which he
wrote about qiraat, mostly used the concepts of the Basra school of grammar, adopted the
views of this school, and although he used the concepts of the Kufa language school, he
largely adopted the Basra school of grammar.

Anahtar Kelimeler

Ibn Ajurrum, nahw, qiraat, Al-Muqaddimah al-Ajurrumiyyah

Bir Nahiv ve Kıraat Âlimi: İbn Âcurrûm, Hayatı ve Eserleri

Öz

Bu makalede İbn Âcurrûm’un hayatı, hocaları, talebeleri, ilmi kişiliği, eserleri, benimsediği
nahiv ekolü ve doğrudan veya dolaylı olarak hayatına yer veren ilmi çalışmalar
ele alınmıştır. Asıl adı Ebû Abdillâh Muhammed b. Muhammed b. Dâvûd es-Sanhâcî olan
İbn Âcurrûm (ö. 723/1323), Fas’ta 672 (1273-74) yılında dünyaya gelmiş bir nahiv ve kıraat
âlimidir. Kaleme aldığı özlü nahiv metni el-Mukaddimetü’l-Âcurrûmiyye’siyle şöhret
bulan fakat eserleri ağırlıklı olarak kıraate dair olan İbn Âcurrûm, fıkıh ve matematik
gibi disiplinlerde de bilgi sahibidir. Kıraatle ilgili eserlerinde çokça iştikak, sarf ve nahve
dair açıklamalar bulunmaktadır. Özellikle el-Mukaddimetü’l-Âcurrûmiyye’sinde Kûfe dil
mektebine has bazı nahiv kavramlarını kullanmasından dolayı kendisinin nahiv ekolü
olarak Kûfe dil mektebine mensup olduğu iddia edilmiştir. Ancak İbn Âcurrûm’un kıraate
dair kaleme aldığı Ferâidü’l-me‘ânî adlı eserinde daha çok Basra dil ekolünün kavramlarını
kullandığı, bu ekolün görüşlerini benimsediği ve her ne kadar Kûfe dil mektebinin
kavramlarını kullanmış olsa da kendisinin büyük ölçüde Basra dil ekolünü benimsediği
ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

İbn Âcurrûm, nahiv, kıraat, el-Mukaddimetü’l-Âcurrûmiyye