Kısıntılı Sulama Uygulamalarının Ayçiçeği Bitkisinin (Helianthus annuus L.) Tane Verimi ve Bitki Su Stres İndeksi (CWSI) Üzerine Etkileri

Yıl 2020, Cilt: 32 Sayı: 1, 211 - 217, 03.03.2020

Ali Uçak , M. Cüneyt Bağdatlı , Hasan Degirmenci

https://doi.org/10.35234/fumbd.677113

Öz

Bu araştırma Siirt iklim koşullarında damla sulama yöntemiyle kısıntılı sulama uygulamalarının ayçiçeği bitkisinde verim ve verim parametreleri ile bitki su stres indeksi üzerine etkilerini belirlemek amacıyla bir tarla çalışması olarak yapılmıştır. Araştırmada sulama konuları; sulama suyu ihtiyacının tam olarak karşılandığı (%100) (I100 ) kontrol konusu ve tam sulamadan %80 (I20), %60 (I40), %40 (I60) ve %20 (I80) oranında kısıntı yapılan dört sulama konusu ve hiç sulama suyu uygulanmayan I0 sulama konularından oluşturulmuştur. Yapılan istatistik analiz sonucunda verim ve verim parametreleri arasında istatistiksel olarak önemli düzeyde ilişkiler saptanmıştır. Sulama konularının verim ve verim bileşenleri üzerine etkisi %1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Uygulanan su kısıntısına ve iklim şartlarına bağlı olarak, ayçiçeği bitkisinin bitki su tüketimi, bitki su stres indeksi, klorofil ve verim değerleri önemli ölçüde etkilenmiştir. Vejetasyon süresi boyunca en yüksek CWSI (Bitki Su Stres Indeksi) değeri I0 sulama konusunda 0.39 ve en düşük CWSI değeri tam sulanan I100 sulama konusunda 0.19 olarak belirlenmiştir. Araştırmada ayçiçeği dane veriminin düşmeye başladığı, sulamadan önceki infrared termometre gözlemlerinden belirlenen eşik CWSI değeri 0.29 olarak belirlenmiştir. Yapılan bu çalışmanın sonuçlarına göre Siirt'te ayçiçeğinde kısıntılı sulama yapılması önerilmemekte veya kısıntı yapma zorunluluğu olduğu takdirde ise bunun vejetatif gelişme döneminde (çiçeklenme öncesinde) maksimum %20 oranında yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kısıntılı sulama, bitki su stres indexi, ayçiçeği

Teşekkür

Bu çalışma 9-11 Haziran 2015 tarihleri arasında I. Ulusal Biyosistem Mühendisliği Kongresinde sözlü olarak sunulmuş ve özet olarak bildiri kitabında basılmıştır.

Kaynakça

• [1] TUIK. Statistics of crop production. Available at www.tuik.gov.tr (Accessed: 15 August 2014), 2013.
• [2] Kolsarıcı Ö, Gür A. Başalma D. Kaya MD. İşler, N. Yağlı tohumlu bitkiler üretimi. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, 3-7 Ocak 2005 Ankara,409-429, 2005.
• [3] Kaya Y. Evci G. Pekcan V. Gücer, T. ve Durak S. Farklı çevre koşullarında ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) tane verimi ve diğer verim öğeleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(1), 37-44. 2006.
• [4] Gürbüz B. Kaya MD. Demirtola A. Ayçiçeği Tarımı. Hasad Yayıncılık Ltd. Şti. ISBN-975-8377-23-X. Ege Basım, 2003.
• [5] İlbaş Aİ. Yıldırım B. Arslan B. Dede Ö. Günel E. Van Ekolojik Koşullarında Bazı Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) Çeşitlerinin Verimi ve Önemli Tarımsal Özellikleri Üzerinde Bir Araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6 (3),189-203, 1996.
• [6] Kadayıfçı A.Yıldırım O. Ayçiçeğinin Su-Verim İlişkileri. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, C:24, No:2, Ankara, 2000.
• [7] Idso SB. Jackson RD. Pinter PJ. Jr. Reginato RJ. and Hatfield JL. Normalizing the stres – degree – day parameter for environmental variability. Agricultural Meteorology,24,45-55, 1982
• [8] Jensen ME. Burman RD. and Allen RG. Evapotranspiration and Irrigation Water Requirements. ASCE Manuals and Reports on Engineering Practice No: 70. New York. s. 332, 1990.
• [9] Er C. Ayçiçeği Tarımı. Markan Matbaacılık A.Y. İstanbul, 1983.
• [10] Erdem T. and Delibaş L. Yield Response of Sunflower to Water Stres Under Tekirdag Conditions. Helia, 26(38),149-158, 2003.
• [11] Browne CL. Effect of Date of Final Irrigation on Yield and Yield Companents of Sunflower in a Semiarid Environment. Dep. Of Agric.. Leaton. N.S.W. Australian Journal of Experimental Agriculture and Animal Husbandry, 17(86), 482-488, 1977.
• [12] Unger PW. Irrigation Effect on Sunflower Growth Development and Water Use. USDA Conservation and Production Research Laboratory. Bushland Field Crops Research,7:3,181-194, 1983.
• [13] Kaya Y. Evci G. Pekcan V. Gücer T. Yılmaz İM. Ayçiçeğinde yağ verimi ve Bazı verim öğeleri arasında ilişkilerin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 15 (4), 310-318, 2009.
• [14] Sezen SM. Yazar A. Tekin S. Kapur B. Konuşkan D. Çolak Y. Eker S. Akdeniz İklim Kuşağında Kısmi Kök Kuruluğu ve Kısıntılı Sulama Stratejilerinin Ayçiçeği Tane Verimi ve Yağ Kalitesine Etkileri. II. Ulusal Sulama ve Tarımsal Yapılar Sempozyumu, 24-25 Mayıs, İzmir,1-8, 2012.
• [15] Kuşçu H. Bursa Koşullarında Yetiştirilen Mısır Bitkisinde Kısıntılı Sulamanın Verim ve Kalite Üzerine Etkisi. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı, Bursa, 2010.
• [16] Öktem A. Effect of different irrigation intervals to drip irrigated dent corn (Zea mays L.) water-yield relationship. Pakistan Journal of Biological Sciences, 9(8),1476-1481, 2006