Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Mültecilerin Haklarının Korunmasındaki Rolü

Yıl 2016, Sayı: 4, 212 - 241, 01.07.2016

Neslihan Özkerim Güner

Öz

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde, mülteci ve sığınmacılara ilişkin doğrudan bir düzenlemeye yer verilmemiş olsa da Sözleşme, bu kişilerin haklarının korunması için en önemli hukuki araçlardan biridir. 1951 Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi’nde mülteci tanımı ve geri göndermeme ilkesi açısından belli koşulların gerçekleşmesi aranılırken Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde bu koşulların olmaması Sözleşmeye daha geniş bir uygulama alanı yaratmaktadır. Makalede, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, mültecilerin haklarının korunmasındaki rolüne ilişkin olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3, 5, 8, 13. maddeleri ile 4 no.lu ek Protokolün 4. maddesine dayanarak vermiş olduğu bazı kararlar incelenecektir

Anahtar Kelimeler

AİHM, mülteci, geri göndermeme ilkesi

The Role of European Court of Human Rights on Protection of Refugees’ Rights

Öz

Although the European Convention on Human Rights does not regulate the rights of refugees directly, the Convention is one of the most important legal instruments to protect refugees’ rights. While the 1951 Refugee Convention requires realization of certain conditions for the definition of the refugee and non-refoulement principle, the European Convention on Human Rights does not have any requirements for both issues. Being lack of those requirements, the European Convention on Human Rights provides wider implementation area than the 1951 Refugee Convention. In this article, with relation to the role of European Court of Human Rights in terms of protecting the refugees’ rights, certain decisions of the Court taken in accordance with Articles 3, 5, 8, 13 of the European Convention on Human Rights and the Article 4 of Additional Protocol No. 4 will be examined.is difference between two instrumentsin order to determine the role of the the European Court of Human Rights, certain decisions of the Court granted in accordance with will be examined

Anahtar Kelimeler

ECHR, refugee, non-refoulement principle

Kaynakça

• ALLAIN Jean, “The Jus Cogens Nature of Non- Refoulement”, Internatio- nal Journal of Refugee Law, Sayı: 13, No: 4, 2002.
• BACAIAN Livia Elena, The Protection of Refugees and Their Right to Seek Asylum in the European Union, Institut Européen De L’unıversité De Genève Collection Euryopa, Vol: 70, 2011.
• BAYATA-CANYAŞ, “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Kapsa- mındaki Geri Gönderme Yasağının Uygulanma Koşullarının AİHM Ka- rarları Çerçevesinde İrdelenmesi”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, 2015.
• BAYRAKTAROĞLU-ÖZÇELİK Gülüm, “Yabancılar ve Uluslararası Ko- ruma Kanunu Hükümleri Uyarınca Yabancıların Türkiye’den Sınır Dışı Edilmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 108, 2013.
• ÇİÇEKLİ Bülent, 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’y- la Güncellenmiş Yabancılar ve Mülteci Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayın- cılık, Ankara, 2014.
• EDWARDS, Alice “Human Rights, Refugees and the Right “to Enjoy” Asy- lum”, International Journal of Refugee Law, Cilt: 17, Sayı: 2, 2005.
• EINARSEN Terje, “The European Convention on Human Rights and the Notion of an Implied Right to de Facto Asylum”, International Journal of Refugee Law, Cilt: 2, Sayı: 3, 1990.
• EKŞİ Nuray, “İltica Talepleri Reddedilerek Türkiye’den Sınır dışı Edilme- lerine Karar Verilen Yabancılara İlişkin AİHM Kararlarının Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’na Etkisi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl: 5, Sayı:19, Ekim 2014.
• EKŞİ Nuray, “İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 6. Maddesinin Yabancı- ların Sınır dışı Edilmesine Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu”, Mil- letlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Yıl: 29, Sayı: 1-2, 2009.
• EKŞİ Nuray, “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Sığınmacı ve Mültecilerin Türkiye’den Sınırdışı Edilmelerini Engelleyen Haller”, İs- tanbul Barosu Dergisi, Cilt: 82, Sayı: 6, Yıl: 2008.
• GAMMELTOFT- HANSEN Thomas, Access to Asylum International Re- fugee Law and the Globalisation of Migration Control, Cambridge Uni- versity Press, Cambridge, 2011.
• GOODWINN-GILL Guy S., “Non-Refoulement and the New Asylum Se- ekers”, Virginia Journal of International Law, Cilt: 26, Sayı: 897, 1985- 1986.
• HAILBRONNER Kay, “Non-Refoulement and “Humanitarian” Refuge- es: Customary International Law or Wishful Legal Thinking?”, Virginia Journal of International Law, Cilt: 26, Sayı: 857, 1985-1986.
• KOLMANNSKOG Vikram Odedra, Future Floods of Refugees A Com- ment On Climate Change, Conflict And Forced Migration, Norwegian Refugee Council, Oslo, 2008.
• KORKUT Levent, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Devlet- lerin Sığınmacıları Sınır Dışı Etme Egemen Yetkisine Etkisi: Türkiye Ör- neği”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 66, Sayı: 4, 2008.
• LAMBERT Helen, “Protection Against Refoulement from Europe: Human Rights Comes to Rescue”, International and Comparative Law Quarter- ly, Cilt: 48, 1999, (Comes to Rescue).
• LAMBERT Helen, The European Convention on Human Rights and The Protection of Refugees: Limits And Opportunities, Refugee Survey Qu- arterly, Vol. 24, Issue 2, 2005.
• LAMBERT Helen, The Position of Aliens in Relation to The European Convention on Human Rights, Human Rights Files, No. 8, Council Of Europe Publishing, (ECHR), 2007.
• MARTIN Scott M., “Non-Refoulement of Refugees: United States Compli- ance with International Obligations”, Harvard International Law Jornu- al, Sayı: 357, 1982-1983.
• MOLE Nuala, Asylum and the European Convention on Human Rights, Human Rights Files No. 9 (Revised), Council of Europe Publishing, Londra, 2003.
• ÖZKAN Işıl, Göç, İltica ve Sığınma Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara,
• TANERİ Gökhan, Uluslararası Hukukta Mülteci ve Sığınmacıların Geri Gönderilmemesi (Non- Refoulement) İlkesi, Bilge Yayınevi, Ankara,
• UZUN Elif, “Geri Göndermeme (Non-Refoulement) İlkesinin Uluslararası Hukuktaki Konumu Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt: 8, Sayı: 30, 2012.
• WHITNEY Kathleen Marie, “Does the European Convention on Human Rights Protect Refugees from ’“Safe’” Countrıes?”, Ga. J. Int’l & Comp. L., Vol. 26, Spring, 1997.
• YILMAZ Abdulhalim, “Mülteci hukuku açısından uluslararası hu- kukta “geri göndermeme” (non-refoulement) ilkesi”, 2011, Ulus- lararası Af Örgütü, http://www.amnesty.org.tr/icerik/37/502/ multeci-hukuku-acisindan-uluslararasi-hukukta-%E2%80%9Cge- ri-gondermeme%E2%80%9D-non-%E2%80%93-refoulement-ilke- si-%E2%80%93-av_-abdulhalim-yilmaz (26.10.2014). AİHM Kararları
• Abdolkhani ve Karimnia v. Türkiye, (Başvuru No. 30471/08), Strasbourg, 22 Eylül 2009.
• Abdulaziz, Cabales ve Balkandali v. Birleşik Krallık (Başvuru No. 9214/80; 9473/81; 9474/81), Strasburg, 25 Mayıs 1985.
• Ahmed v. Avusturya, (Başvuru No: 25964/94), Strasbourg, 17 Aralık 1996.
• Aliev v. Türkiye, (Başvuru No. 30518/11), Strasbourg, 21 Ekim 2014.
• Altun v. Federal Almanya Kararı, ( Başvuru No. 10308/83), Strasbourg, 03 Mayıs 1983.
• Amuur v. Fransa, (Başvuru No. 19776/92), Strasbourg, 25 Haziran 1996.
• Andric v. İsveç Kararı, (Başvuru No. 45917/99), AİHM (First Section), 23 Şubat 1999.
• Bensaid v. Birleşik Krallık, (Başvuru No. 44599/98), Strasbourg, 06 Mayıs 2001.
• Berrehab v. Hollanda, (Başvuru No. 10730/84), Strasbourg, 21 Haziran 1988.
• Chahal v. Birleşik Krallık, (Başvuru No: 70/1995/576/662), Strasbourg, 15 Kasım 1996.
• Conka v. Belçika, (Başvuru No. 51564/99), Strasbourg, 5 Şubat 2002.
• Cruz Varas ve Diğerleri v. İsveç, (Başvuru No. 15576/89), Strasbourg, 20 Mart 1991.
• D. v. Birleşik Krallık, (Başvuru No. 30240/96), Strasbourg, 2 Mayıs 1997.
• Ghorbanov ve Diğerleri v. Türkiye (Başvuru No: 28127/09), Strasbourg, 3 Aralık 2013.
• Henning Becker v. Danimarka, (Başvuru No. 7011/75), Council of Europe: European Commission on Human Rights, 3 Ekim 1975.
• Ismoilov ve Diğerleri v. Rusya, (Başvuru No. 2947/06), Strasbourg, 24 Ni- san 2008.
• Jabari v. Türkiye, (Başvuru No. 40035/98), Strasbourg, 11 Temmuz 2000.
• Klass ve Diğerleri v. Almanya, (Başvuru No. 5029/71), Strasbourg, 06 Eylül 1978.
• M.S.S. v. Belçika ve Yunanistan, (Başvuru No: 30696/09), Strasbourg, 21 Ocak 2011.
• Mubilanzila Mayeka ve Kaniki Mitunya v. Belçika, (Başvuru No: 13178/03), Strasbourg, 12 Ekim 2006, Final 12 Ocak 2007.
• Musaev v. Türkiye, (Başvuru No: 72754/11), Strasbourg, 21 Ekim 2014.
• Platform “Arzte für das Leben” v. Avusturya, (Başvuru No. 10126/82), Stras- bourg, 21 Haziran 1988.
• Riad ve Idiab v. Belçika, (Başvuru No. 29787/03 ve 29810/03), Strasbourg, 24 Ocak 2008.
• Saadi v. İtalya, (Başvuru No. 37201/06), Strasbourg, 28 Şubat 2008.
• Soering v. Birleşik Krallık, (Başvuru No. 14038/88), Strasbourg, 07 Tem- muz 1989.
• T. ve A. v. Türkiye, (Başvuru No: 47146/11), Strasbourg, 21 Ekim 2014.
• T.I. v. Birleşik Krallık, (Başvuru No: 43844/98), Third Section Decision as to the Admissibility of ECHR, 7 Mart 2000.
• Tehrani ve Diğerleri v. Türkiye, (Başvuru No. 32940/08, 41626/08, 43616/08), Strasbourg,13 Nisan 2010.
• Vilvarajah ve Diğerleri v. Birleşik Krallık, (Başvuru No: 13163/87; 13164/87; 13165/87; 13447/87; 13448/87), Strasbourg, 30 Ekim 1991.