A REGIONAL DELICACY: KONYA YAĞ SOMUNU

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 156 - 176, 01.04.2022

Safa Kaya Yılmaz Seçim

https://doi.org/10.32958/gastoria.1036666

Öz

Nutritional habits of people differ from society to society and are also affected by geographical location. Therefore, each destination has its own unique gastronomic structure. This structure includes various regional products. Konya, which hosts many regional products in the cultural sense, has hosted different communities throughout history. For this reason, it has different delicacies in its culinary culture. One of these delicacies is the Yağ Somunu. Yağ Somunu is a regional delicacy whose history goes back a long time, but whose recognition has increased in recent years. Therefore, there is no study that has been discussed in terms of gastronomic aspects. With this study, it is aimed to record, introduce and transfer the production and consumption style of Konya Yağ Somunu, which is a traditional product, to future generations. Qualitative data collection method was used in the study; interview technique was used. The research was carried out with a face-to-face and telephone interview with a total of 15 participants, 14 of which are oven masters / operators and 1 writer, operating in the province of Konya. Information about the history of the Yağ Somunu, its structural features, standard recipe, equipment used, service, types, at which meals, by whom and where it was consumed were collected from the source persons. It is thought that this information collected is important in terms of recording, promoting and transferring the production and consumption of Konya Yağ Somunu to future generations. As a result of the study, the history of the Yağ Somunu, the materials and equipment used in its production, and its content were determined. According to these determinations, Yağ Somunu quality standards were tried to be determined and concrete data about Yağ Somunu were obtained.

Anahtar Kelimeler

Gastronomy, Konya Cuisine, Yag Somunu, Regional Delicacy

YÖRESEL BİR LEZZET: KONYA YAĞ SOMUNU

Öz

İnsanların beslenme alışkanlıkları toplumdan topluma farklılık gösterdiği gibi coğrafi konumdan da etkilenir. Dolayısıyla her destinasyonun kendine özgü gastronomik yapısı bulunmaktadır. Bu yapı çeşitli yöresel ürünleri içermektedir. Kültürel anlamda birçok yöresel ürünü içinde barındıran Konya, tarih boyunca farklı topluluklara ev sahipliği yapmıştır. Bu nedenle farklı lezzetleri mutfak kültüründe bulundurmaktadır. Bu lezzetlerden biride yağ somunudur. Yağ somunu tarihi geçmişi çok eskiye dayanan ancak tanınırlığı son yıllarda artan yöresel bir üründür. Dolayısıyla gastronomik açıdan ele alınan bir çalışma bulunmamaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, geleneksel bir ürün olan Konya Yağ Somunun üretim ve tüketim biçimini kayıt altına almak, sunmak ve gelecek nesillere aktarmaktır. Araştırmada nitel veri toplama yöntemlerinden; görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırma Konya ilinde faaliyet gösteren 14 fırın ustası / işletmeci ve 1 yazar olmak üzere toplam 15 katılımcıyla yüz yüze ve telefon görüşmesi ile gerçekleştirilmiştir. Kaynak kişilerden yağ somunun tarihi, yapısal özellikleri, standart reçetesi, kullanılan ekipmanları, servisi, çeşitleri, hangi öğünlerde, kimler tarafından, nerede tüketildiği hakkında bilgiler toplanmıştır. Toplanan bu bilgiler Konya yağ somunun üretim ve tüketim şeklinin kayıt altına alınması, tanıtılması ve gelecek kuşaklara aktarılması açsından önemli olduğu düşünülmektedir. Çalışma sonucunda yağ somununun tarihçesi, yapımında kullanılan malzemeler ve ekipmanlar, içeriği tespit edilmiştir. Bu tespitlere göre yağ somunu kalite standartları belirlenmeye çalışılmış ve yağ somunu hakkında somut veriler elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gastronomi, Konya Mutfağı, Yağ Somunu, Yöresel Lezzet

Kaynakça

• Aksoy, M., Akbulut, B. A. ve İflazoğlu, N. (2016). Mevlevilikte mutfak kültürü ve Ateşbaz-ı Veli makamı. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(1), 96-103.
• Aktaş, N. ve Saillard K. E. (2014, Nisan). Geleneksel gıdaların kayıt altına alınması: Nitel araştırma deseni. 4. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Aydın, G. E. (2017). Sağlıklı bireyler için temel beslenme el kitabı. İstanbul: Türk Böbrek Vakfı.
• Azsöz, G. (2016). Mevlevihanelerde Matbah-ı Şerif. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 31-44.
• Başat, H. T., Sandıkçı, M. ve Çelik, S. (2017). Gastronomik kimlik oluşturmada yöresel ürünlerin rolü: Ürünlerin satış ve pazarlanmasına yönelik bir örnek olay incelemesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2), 64-76. doi: 10.21325/jotags.2017.112.
• Batu, A. (2018). Konya (Turkey) gastronomy culture extending to Seljuk Empire. Journal of Ethnic Foods, 5(3), 184-193. doi: 10.1016/j.jef.2018.07.005.
• Batu, A. ve Batu, H. S. (2018). Historical background of Turkish gastronomy from ancient times until today. Journal of Ethnic Foods, 5(2), 76-82. doi: 10.1016/j.jef.2018.05.002.
• Bekleyiciler, N. (2015). Ateşbaz-ı Veli. Konya: Üstün İş Ofset Matbaa.
• Büyükşalvarcı, A., Şapcılar, M. C. ve Yılmaz, G. (2016). Yöresel yemeklerin turizm işletmelerinde kullanılma durumu: Konya örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(4), 165-181. doi: 10.21325/jotags.2016.54.
• Çölbay, Ş. ve Sormaz, Ü. (2015). Konya'da geçiş dönemlerinde yapılan yöresel mutfak uygulamaları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(4), 1729-1736. doi: 10.7884/teke.508.
• Dilsiz, B. (2010). Türkiye 'de gastronomi ve turizm: İstanbul örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Eren, D. (2019). Mutfak turizmi üzerine bir araştırma. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Ertaş, M., Solak, B. B. ve Kılınç, C. Ç. (2017). Konya’da Mevlevi Mutfağı yiyeceklerinin gastronomi turizminde canlandırılması. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, (1), 52-70.
• Ertaş, Y. ve Karadağ, M. K. (2013). Sağlıklı beslenmede Türk mutfak kültürünün yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 117-136.
• Güler, S. (2010). Türk mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(26), 24-30.
• Halıcı, N. (2005). Konya yemek kültürü ve Konya yemekleri. Konya: Rumi Yayınları.
• Halıcı, N. (2007). Mevlevi mutfağı. İstanbul: Metro Kültür Yayınları.
• Halıcı, N. (2011). Konya mutfağı. Konya: Selçuklu Belediyesi Yayınları.
• Halıcı, N. (2012). Konya hakkında merak edilenler. Erişim adresi: https://konyaweb42.wordpress.com/yemk-kulturu/
• Harris, J. E., Gleason, P. M., Sheean, P. M., Boushey, C., Beto, J. A. ve Bruemmer, B. (2009). An introduction to qualitative research for food and nutrition professionals. Journal of the American Dietetic Association, 109(1), 80-90. doi: 10.1016/j.jada.2008.10.018.
• Holat, Z. B., Kozan, H. İ., Sarıçoban, C. ve Yılmaz, M. (2012, Mayıs). Kırım’dan Eskişehir’e geleneksel lezzet: Çibörek. III. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri. Konya Ticaret Borsası, Konya.
• Işık, A. (2006). Konya mutfak kültürü ve Konya yemekleri. Konya: Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Kızıldemir, Ö., Öztürk, E. ve Sarıışık, M. (2014). Türk mutfak kültürünün tarihsel gelişiminde yaşanan değişimler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3), 191-210.
• Koç, İ. (2017, 10 Ekim). Konya’nın meşhur lezzeti: Yağ somunu. Yeni Haber Gazetesi. Erişim adresi: https://www.yenihaberden.com/konyanin-meshur-lezzeti-yag-somunu-316347h.htm
• Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2017). Konya mutfağı. Erişim adresi: https://www.konyakultur.gov.tr/index.php?route=modules/items&item_id=9
• Konya Mutfağı. (t.y.). Konya mutfak kültürü. Erişim adresi: http://www.konyamutfakgunleri.com/Konya/MutfagiDair
• Küçük, S. (2013) Genel hatlarıyla Mevlevilik. M. Baha Tanman (Ed.), Mevlevi Dünyasında Bahariye Mevlevihanesi içinde (ss. 9-21). İstanbul: İSTEV Yayınları.
• Odabaşı, A. S. (2001). Konya mutfak kültürü. Konya: Konya Ticaret Odası Kültür ve Eğitim Yayınları.
• Önçel, S. ve Göde, M. Ö. (2016). Bir iletişim biçimi olarak gastronomi, içinde, gastronomiye sosyolojik bir bakış. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Önder, M. (1982). Selçuk devri yemekleri. F. Halıcı (Ed.), Geleneksel Türk yemekleri ve beslenme içinde. (ss. 249-254). Konya: Doğuş Matbaası.
• Özönder, H. (2002). Mevlevi dergâhlarında mutfağın önemi ve Ateş-baz makamı, Konya’dan Dünya’ya Mevlâna ve Mevlevilik, İstanbul: Fsf Matbaacılık.
• Seçim, Y. (2018). Yöresel bir ürün olan Konya etliekmeği ve genel özellikleri hakkında nitel bir çalışma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 197-209. doi: 10.21325/jotags.2018.304.
• Seçim, Y. ve Esen, F. M. (2020). Konya mutfağında yer alan yöresel yemeklerin işletme menülerinde yer alma düzeylerinin tespit edilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 279-294. doi: 10.32709/akusosbil.523787.
• Seçuk, B. ve Tugay, O. (2021). Coğrafi işaretli gastronomik ürünlerin web siteleri aracılığıyla bölgesel tanıtımda kullanımı: Akdeniz bölgesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(2), 835-854. doi: 10.21325/jotags.2021.818.
• Serçeoğlu, N. (2014). Yöre halkının mutfak kültürünü tanıma durumunun tespit edilmesi: Erzurum ili. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(4), 36-46.
• Soysal, S. (2007). Derviş sofraları. İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık.
• Sürücüoğlu, M. S. ve Özçelik, A., Ö, (2007, Eylül). Türk mutfak ve beslenme kültürünün tarihsel gelişimi. 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi’nde sunulmuş bildiri. TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Ankara.
• Talas, M. (2005). Tarihi süreçte Türk beslenme kültürü ve Mehmet Eröz’e göre Türk yemekleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (18), 273-283.
• TRT Haber. (2021, 6 Nisan). Konyalıların baş tacı lezzeti: Yağ somunu. TRT Haber. Erişim adresi: https://www.trthaber.com/foto-galeri/konyalilarin-bas-taci-lezzeti-yag-somunu/34458/sayfa-11.html