REGISTERED GEOGRAPHICAL INDICATIONS (GI) OF FOOD PRODUCTS: A SAMPLE OF TURKISH DESSERTS

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 3 (Special Issue: ICTEBS), 550 - 563, 31.12.2022

Berkay Ercelep , Nihan Akdemir

https://doi.org/10.32958/gastoria.1205823

Cited By: 5

Öz

Geographical Indications (GI) contributes to the sustainability of the cultural heritage and economy of the countries. Registered GI food products, which also play an important role in gastronomic tourism, provide convenience in promotion for producers and purchase opportunity for consumers, as they are reliable, of high quality and have strong link with origin. Turkey has a significant number of registered GI in terms of gastronomic products. The aim of this is to examine registered GI dessert products which can be considered as gastronomically in Turkey for the characteristics (Protected geographical indications-Protected designation of origin-product group) with their distribution by year, region and provincial. In addition, these products are classified as milk desserts, cereal desserts, dough desserts, fruit and vegetable desserts and halvas. For this purpose, the data in the Turkish Patent and Trademark Institution Geographical Indications Portal were examined with the descriptive analysis technique, one of the qualitative research methods. As a result of this study, it has been determined that Turkey has 143 registered GI sweet products, and only 2 of them (1%) are of origin and 141 of them (99%) are marked. After "Bozdağ Chestnut Candy" received the first registration in 2000, there was an increase in the number of registrations compared to years and it increased to 43 products in 2021. Registered GI desserts in the product group distributios "Bakery and Pastry Products, Pastries, Desserts" with 103 products, for the basis of the regions "Black Sea Region" with 30 products, and for provincial basis "Gaziantep" with 11 products comes first. For the product class, "Dough Desserts” with 49 products (34%) and "Halvas" with 39 products (28%) were determined as the most intense.

Anahtar Kelimeler

Registered Geographical Indications, Food Products, Turkish Desserts, Gastronomy.

TESCİLLİ COĞRAFİ İŞARETLİ GIDA ÜRÜNLERİ: TÜRK TATLILARI ÖRNEĞİ

Öz

Coğrafi İşaretler (Cİ), ülkelerin kültürel mirasının sürdürülebilirliğine ve ekonomisine katkı sağlamaktadır. Gastronomi turizminde de önemli bir rol oynayan tescilli Cİ gıda ürünleri, güvenilir, kaliteli ve menşe yerinin belli olması dolayısıyla üreticiler için tanıtımda kolaylık, tüketiciler içinse şüphesiz satın alma olanağı sağlamaktadır. Türkiye, gastronomi ürünleri açısından önemli sayıda Cİ tesciline sahiptir. Bu çalışmanın amacını Türkiye'de gastronomi unsuru olarak kabul edilebilecek tescilli Cİ tatlı ürünlerinin özellikleri (mahreç-menşe-ürün grubu) ile yıl, bölge, il bazındaki dağılımları kapsamaktadır. Ayrıca bu ürünlerin; sütlü tatlılar, tahıl tatlıları, hamur tatlıları, meyve ve sebze tatlıları ile helvalar olarak sınıflandırılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz tekniği ile Türk Patent ve Marka Kurumu Coğrafi İşaretler Portalı’ndaki veriler incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda Türkiye 143 tescilli Cİ tatlı ürününe sahip ve bunlardan sadece 2’sinin menşe (%1), 141’inin ise mahreç (%99) işaretli olduğu tespit edilmiştir. 2000 yılında ilk tescil alan “Bozdağ Kestane Şekeri” sonrasında yıllara oranla tescil sayısında artış olduğu ve 2021 yılında 43 ürüne yükseldiği tespit edilmiştir. Tescilli Cİ tatlıların ürün grubu dağılımında “Fırıncılık ve Pastacılık Mamulleri, Hamur İşleri, Tatlılar” 103 ürünle, bölge dağılımda “Karadeniz Bölgesi” 30 ürünle, il dağılımda “Gaziantep” 11 ürünle ilk sırada yer almıştır. Ürün sınıflandırmasında ise 49 ürünle “Hamur Tatlıları” (%34) ve 39 ürünle “Helvalar” (%28) yoğunluk göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Tecilli Coğrafi İşaaretler,, Gıda Ürünleri,, Türk Tatlıları,, Gastronomi

Kaynakça

• • Akdemir, N., & Şimşek, A. (2022). Characteristic of Turkey registered geographical indications (GI) of food and agricultural products in regions. In L. Altinay, O. M. Karatepe & M. (Eds.), Advances in managing tourism across continents (Vol, 2, pp. 1-11). USF M3 Publishing.
• • Albayrak, A. (2013). Farklı milletlerden turistlerin Türk mutfağına ilişkin görüşlerinin saptanması üzerine bir çalışma. Journal of Yaşar University, 30 (08), 5049-5063.
• • Bakan, R. (2021). Türk mutfağındaki sütlü tatlıların değerlendirilmesi ve inovasyonu (Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• • Batu, A., & Batu, H. S. (2016). Türk tatlı kültüründe Türk lokumunun yeri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4 (1), 42-52.
• • Bedir, G. (2018). Geleneksel Türk mutfağı tarifelerinin üç farklı besin ögesi örüntü profili ile değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• • Bérard, L., & Marchenay, P. (2006). Local products and geographical indications: taking account of local knowledge and biodiversity. International Social Science Journal, 58 (187), 109-116.
• • Canbolat, E., Keleş, Y., & Akbaş, Y. Z. (2016). Gastronomi turizmi kapsamında Samsun mutfağına özgü turistik bir ürün: Bafra. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 49 (1) 75-87.
• • Cassago, A. L. L., Artêncio, M. M., de Moura Engracia Giraldi, J., & Da Costa, F. B. (2021). Metabolomics as a marketing tool for geographical indication products: a literature review. European Food Research and Technology, 247 (9), 2143-2159.
• • Cebeci, T. (2019). Türk Mutfağına Ait Tatlıların Bölge Temelinde Analizi (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sakarya.
• • Cobutoğlu, S.A. (2021). Gelenekselden güncele Çankırı kültüründe helva. Marmara Üniversitesi Yayınları.
• • Demirgül, F. (2018). Çadırdan saraya Türk mutfağı. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 105-125.
• • Dias, C., & Mendes, L. (2018). Protected designation of origin (PDO), protected geographical indication (PGI) and traditional speciality guaranteed (TSG): A bibiliometric analysis. Food Research International, 103, 492-508.
• • Durlu, F. Ö., Sünnetçioğlu, S., & Can, A. (2013). Sürdürülebilir gastronomi turizmi hareketliliğinde coğrafi işaretlemenin rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies,1 (1), 13-20.
• • Ertaş, Y., & Gezmen-Karadağ, M. (2013). Sağlıklı Beslenmede Türk Mutfak Kültürünün Yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 117-136.
• • Gürsu, P.D. (2008). Avrupa Birliği’nde kalite politikası ve Türkiye’nin uyumu. (Uzmanlık Tezi). Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. Ankara.
• • Hazarhun, E., & Tepeci, M. (2018). Coğrafi işarete sahip olan yöresel ürün ve yemeklerin Manisa’nın gastronomi turizminin gelişimine katkısı. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2 (Ek1), 371-389.
• • Kantaroğlu, M., & Demirbaş, N. (2018, Nisan). Türkiye'de coğrafi işaretli gıda ürünleri üretim potansiyelinin değerlendirmeleri. IBANESS Kongreler Serisi, 514-520, Plovdiv-Bulgaristan.
• • Işın, P. M. (2019). Gülbeşeker-Türk Tatlıları Tarihi (3.Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• • Likoudis, Z., Sdrali, D., Costarelli, V., & Apostolopoulos, C. (2016). Consumers' intention to buy Protected Designation of Origin and Protected Geographical Indication foodstuffs: the case of Greece. International Journal of Consumer Studies, 40 (3), 283-289.
• • Milli Eğitim Bakanlığı (2018). http://www.megep.meb.gov.tr/. Erişim Tarihi: 06.11.2022.
• • Milli Eğitim Bakanlığı (2019). http://meslek.eba.gov.tr/moduller/Tahil%20Tatlilari.pdf. Erişim Tarihi: 06.11.2022.
• • Orhan, A. (2010). Yerel değerlerin turizm ürününe dönüştürülmesinde “Coğrafi İşaretlerin" kullanımı: İzmit pişmaniyesi örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21 (2), 243-254.
• • Rahmah, M. (2017). The protection of agricultural products under geographical ındication: an alternative tool for agricultural development Indonesia. Journal of Intellectual Property Rights, 22 (2), 90-103.
• • Sevimli, Y., & Sömmezdağ, A. S. (2017). Özel gün tatlıları: kültür turizmi açısından önemi. Uluslararası Kırsal Turizm ve Kalkınma Dergisi, 1 (2), 18-28.
• • Suh, J., & MacPherson, A. (2007). The impact of geographical indication on the revitalisation of a regional economy: a case study of ‘Boseong’green tea. Area, 39 (4), 518-527.
• • Şahin, A., & Meral, Y. (2012). Türkiye’de coğrafi işaretleme ve yöresel ürünler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (2), 88-92.
• • Şimşek, A., & Güleç, E. (2020). Gastronomi turizmi kapsamında coğrafi işaretli ürün: Elazığ orciği. Aydın Gastronomi, 4 (2), 73-81.
• • Taşdan, K., Albayrak, M., & Albayrak, K. (2014). Coğrafi işaret tescilli geleneksel ürünlerde izlenebilirlik: Ankara ili örneği. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 3 (5).1292-1300.
• • Toklu, İ. T., Ustaahmetoğlu, E., & Küçük, H. Ö. (2016). Tüketicilerin coğrafi işaretli ürün algısı ve daha fazla fiyat ödeme isteği: yapısal eşitlik modellemesi yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23 (1), 145-161.
• • TDK (2022). Tatlı. https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 04.11.2022.
• • Türk Patent ve Marka Kurumu (2022). Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı. https://www.turkpatent.gov.tr/cografi-isaret, Erişim Tarihi: 04.11.2022.
• • Yazıcıoğlu, İ., Işın, A., & Yalçın, E. (2019). Coğrafi işaretli ürünlerin gastronomi turizmi kapsamında değerlendirilmesi: Akdeniz Bölgesi örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3 (4), 861-871.
• • Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• • Yıldız, B. (2008). Ticaretle bağlantılı fikrî mülkiyet hakları sözleşmesi’nde (TRIPS’ de) coğrafi işaretlere ilişkin düzenlemeler. Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, 8 (3), 45-107. • Yılmaz, G., & Akman, S. (2019). Osmanlıdan günümüze helvalar ve Helva-i Gazi’nin Gastronomik Değeri. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 3 (3), 462-469.