YÖRESEL YEMEKLERDE NEOFOBİ ETKİSİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 253 - 262, 31.10.2023

Mahmut Topçu , Özlem Özer Altundağ

https://doi.org/10.32958/gastoria.1229022

Öz

Beslenme olgusu insanlar için vazgeçemeyecekleri derecede öneme sahiptir. Hayatın devam edebilmesi için insanların yiyecek ve içecek ihtiyacını karşılaması gerekir. İnsanların beslenme tarzları tercih ettikleri yiyecek ve içeceklerden oluşmaktadır. Ülkeleri, bölgeleri ve hatta destinasyonları diğerlerinden ayıran ve rekabet avantajı sağlayabilen en önemli faktör insanların yeme ve içme ihtiyacıdır. İnsanların tercih ettiği beslenme şekline alışması sonuncunda yeni yiyeceklere karşı ön yargı ile yaklaşmaktadır. Değişimler ve yenilikler insanların hayatında her an olabilecekler durumlardır. Dünya üzerinde insan ırkının hayatı devam ettiği sürece bu iki durum sürekli olarak var olmaya devam edecektir. Bu iki durumun en çok etkilediği segmentlerden biri ise yiyecek ve içecek segmentidir. Yeniliklere bağlı olarak tüketicilerin istek ve arzularında meydana gelen değişimlere ayak uydurabilmek için yiyecek ve içecek sektörü yeni ve farklı hizmet arayışında olacaktır. Alışılmış yiyecekleri tercih etme, beslenme açısından kolaylık sağlasa da zamanla beslenme şekli sabit bir hal almaktadır. Bu tutum yeni yiyecekleri denemede ve tüketmede isteksiz davranma sebebidir. Kavramsal çerçevede Yiyecekte Yenilik Korkusu adı altına giren bu durum, her ne kadar yeni yiyeceklerin olası zararlarına karşı kişiyi korusa da kişinin yiyecek tercihini dikte eden bir mekanizmadır. Bu çalışmanın amacı turistlerin yöresel yemekler üzerindeki neofobi etkisini ölçmektir. Bu kapsamda Karabük ilinin Safranbolu ilçesinde yer alan turistik bir bölge olan Eskiçarşı’ya gelen 400 yerel turiste çalışma anketi araştırmacı tarafından yüz yüze uygulanmıştır. Çalışma ölçeği Yiğit (2018) tarafından geliştirilmiş soruları içermektedir. Bu çalışma sonucunda katılımcıların verdikleri cevaplar kapsamında yöresel yemek üzerinde neofobi etkisi skoru değeri 39.73± 15.35 olarak bulunmuştur. Elde edilen verinin anlamı, katılımcıların yöresel yemek üzerinde neofobi etkisi sınıfında yöresel yemek üzerinde neofobi etkisine sahip olduğunu göstermektedir. Bu duruma göre yerel turistlerin tüketici bazında yöresel yemekleri tüketme konusunda neofobi seviyelerinin yüksek olduğu görülmektedir. Yöresel yemeklerin içerik ve sunum şeklinin öne çıkarılması ve doğru pazarlama tekniklerinin kullanımı ile turistlerin yöresel yemekler konusundaki neofobi durumlarının azaltılabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yöresel Mutfak, Yenilik Korkusu, Gastronomi, Turizm, Beslenme

THE EFFECT OF NEOPHOBIA IN LOCAL DISHES

Öz

Beslenme olgusu insanlar için vazgeçemeyecekleri derecede öneme sahiptir. Hayatın devam edebilmesi için insanların yiyecek ve içecek ihtiyacını karşılaması gerekir. İnsanların beslenme tarzları tercih ettikleri yiyecek ve içeceklerden oluşmaktadır. Ülkeleri, bölgeleri ve hatta destinasyonları diğerlerinden ayıran ve rekabet avantajı sağlayabilen en önemli faktör insanların yeme ve içme ihtiyacıdır. İnsanların tercih ettiği beslenme şekline alışması sonuncunda yeni yiyeceklere karşı ön yargı ile yaklaşmaktadır. Değişimler ve yenilikler insanların hayatında her an olabilecekler durumlardır. Dünya üzerinde insan ırkının hayatı devam ettiği sürece bu iki durum sürekli olarak var olmaya devam edecektir. Bu iki durumun en çok etkilediği segmentlerden biri ise yiyecek ve içecek segmentidir. Yeniliklere bağlı olarak tüketicilerin istek ve arzularında meydana gelen değişimlere ayak uydurabilmek için yiyecek ve içecek sektörü yeni ve farklı hizmet arayışında olacaktır. Alışılmış yiyecekleri tercih etme, beslenme açısından kolaylık sağlasa da zamanla beslenme şekli sabit bir hal almaktadır. Bu tutum yeni yiyecekleri denemede ve tüketmede isteksiz davranma sebebidir. Kavramsal çerçevede Yiyecekte Yenilik Korkusu adı altına giren bu durum, her ne kadar yeni yiyeceklerin olası zararlarına karşı kişiyi korusa da kişinin yiyecek tercihini dikte eden bir mekanizmadır. Bu çalışmanın amacı turistlerin yöresel yemekler üzerindeki neofobi etkisini ölçmektir. Bu kapsamda Karabük ilinin Safranbolu ilçesinde yer alan turistik bir bölge olan Eskiçarşı’ya gelen 400 yerel turiste çalışma anketi araştırmacı tarafından yüz yüze uygulanmıştır. Çalışma ölçeği Yiğit (2018) tarafından geliştirilmiş soruları içermektedir. Bu çalışma sonucunda katılımcıların verdikleri cevaplar kapsamında yöresel yemek üzerinde neofobi etkisi skoru değeri 39.73± 15.35 olarak bulunmuştur. Elde edilen verinin anlamı, katılımcıların yöresel yemek üzerinde neofobi etkisi sınıfında yöresel yemek üzerinde neofobi etkisine sahip olduğunu göstermektedir. Bu duruma göre yerel turistlerin tüketici bazında yöresel yemekleri tüketme konusunda neofobi seviyelerinin yüksek olduğu görülmektedir. Yöresel yemeklerin içerik ve sunum şeklinin öne çıkarılması ve doğru pazarlama tekniklerinin kullanımı ile turistlerin yöresel yemekler konusundaki neofobi durumlarının azaltılabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Local Dishes, Neophobia, Tourism, Nutrition, Gastronomy

Kaynakça

• Capiola, A., & Raudenbush, B. (2012). The effects of food neophobia and food neophilia on diet and metabolic processing. Food and Nutrition Sciences, 3(10), 1397.
• Chang, R. C., Kivela, J. & Mak, A. H. (2011). Attributes that influence the evaluation of travel dining experience: when east meets west. Tourism Management, 32(2), 1-38.
• Choe, Y. J. ve Cho, S. M. (2011). Food Neophobia and Willingness to Try Non-Traditional Foods for Koreans, Food Quality and Preference, 22, 671-677.
• Dimitrovski, D., & Crespi-Vallbona, M. (2017). Role of food neophilia in food market tourists’ motivational construct: The case of La Boqueria in Barcelona, Spain. Journal of Travel & Tourism Marketing, 34(4), 475-487.
• Dovey, T. M., Staples, P. A., Gibson, E. L., & Halford, J. C. (2008). Food neophobia and ‘picky/fussy’ eating in children: A review. Appetite, 50.
• Eertmans, A., Victoir, A., Vansant, G., & Van den Bergh, O. (2005). Food-related personality traits, food choice motives and food intake: Mediator and moderator relationships. Food Quality and Preference, 16(8), 714-726.
• Fischler, C. (1988). Food, self and identity. Information. (International Social Science Council), 27(2), 275-292.
• Greggor, A. L., Thornton, A., & Clayton, N. S. (2015). Neophobia is not only avoidance: improving neophobia tests by combining cognition and ecology. Current Opinion in Behavioral Sciences, 6, 82-89.
• Hwang, J., & Lin, T. N. (2010). Effects of food neophobia, familiarity, and nutrition information on consumer acceptance of Asian menu items. Journal of Hospitality Marketing & Management, 19(2), 171-187.
• Kim, Y. G., Eves, A., & Scarles, C. (2009). Building a model of local food consumption on trips and holidays: A grounded theory approach. International Journal of Hospitality Management,28(3), 423-431.
• Knaapila, A., Tuorila, H., Silventoinen, K., Keskitalo, K., Kallela, M., Wessman, M., & Perola, M. (2007). Food neophobia shows heritable variation in humans. Physiology & Behavior, 91(5), 573-578.
• Mak, A. H., Lumbers, M., Eves, A., & Chang, R. C. (2017). The effects of food-related personality traits on tourist food consumption motivations. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 22(1), 1-20.
• Mitchell, R. & Hall, C. M. (2003) Consuming tourists: Food tourism consumer behaviour. In C. M. Hall, E. Sharples, R. Mitchell, N. Macionis & B. Cambourne (Eds.) Food tourism around the world: Development, Management and Markets (pp. 60-80). Oxford: Butterworth Heinemann.
• Muhammad, R., Ibrahim, A. M., Ahmad, R. ve Hanan, F. (2016). Pyschological Factors on Food Neophobia amang the Young Culinarian in Malaysia: Novel Food Preferences, Social and Behavioral Science, 222, 358-366.
• Pliner, P., & Hobden, K. (1992). Development of a scale to measure the trait of food neophobia in humans. Appetite, 19(2), 105-120.
• Pliner, P., & Salvy, S. J. (2006). Food neophobia in humans. In R. Shepherd, & M. Raats (Eds.), The psychology of food choise (pp. 75-89). King’s Lynn: UK: Biddles Ltd.
• Raudenbush, B., & Frank, R. A. (1999). Assessing food neophobia: The role of stimulus familiarity. Appetite, 32(2), 261-271.
• Sahilli Birdir, S. (2009). Yaz tatilinden beklenen faydalara göre turist pazarının bölümlendirilmesi: Antalya’da yapılan bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Schulze, G., & Watson, N. V. (1995). Comments on ‘flavor neophobia in selected rodent species’. Biological perspectives on motivated activities. Ablex Publishing Corporation, Norwood, New Jersey, 229-230.
• Sirgy, J. M. (1982). Self-Consept in Consumer Behavior: A Critical Review. Journal of Consumer Research, 9 (3).
• Solomon, M., Bamossy, G. ve Askegaard, S. (1999). Consumer Behavior, A European Perspective, Prentice Hall Europe.
• Yazıcıoğlu, İ., & Alphan, E. (2017). Turistik destinasyonlarda yerel yiyecek içecek tüketimine etki eden faktörlerin analizi. 4th International Congress of Tourism & Management Researches, 12-14 Mayıs, Girne/Kıbrıs, 116-129.
• Yiğit, S. & Doğdubay, M. (2017). Gastronomi Eğitimi Alan Öğrencilerde Yiyecekte Yenilik Korkusu (Food Neophobia): Balıkesir Üniversitesi Örneği 162-168.
• Yiğit, S. (1998). Etnik Mutfak Ürünlerinin Tercihinde Neofobinin Etkisi: Karşılaştırmalı Bir Uygulama. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gastronomi ve Mutfak Sanatları Anabilim Dalı, Balıkesir.
• Yoon, Y., & Uysal, M. (2005). An examination of the effects of motivation and satisfaction on destination loyalty: a structural model. Tourism management, 26(1), 45-56