YEREL YÖNETİMLERİN KENTSEL YÖNETİM FAALİYETLERİNE KATILMADA KENT KONSEYLERİ

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 87 - 103, 29.11.2024

Muzaffer Bimay

https://doi.org/10.55769/gauniibf.1588244

Öz

Son iki yüzyılda sanayileşme, bilgi iletişim teknolojisindeki gelişmeler ve küreselleşmeyle birlikte kentler önemli bir değişim ve dönüşüme uğramıştır. Kentsel mekândaki büyümeyle birlik-te değişen toplumların demokratik bilinç düzeyleri artmış ve demokrasinin vazgeçilmez unsurlarından biri olan katılımcılığın temsili demokrasilerdeki işlevi ve etkinliği tartışılır hale gelmiş-tir. Özellikle kentin karar mekanizmalarında daha çok söz sahibi olabilme ilgi ve isteğinin kent hakkı bağlamında artmaya başlaması yerel yönetimlerde çeşitli katılım mekanizmalarının hayata geçirilmesini sağlamıştır. Ancak birçok Batı ülkesinde bu türden mekanizmalar işlevlerini aktif bir şekilde yerine getirmekteyken, Türkiye’de Birleşmiş Milletler'in teşvik etmesiyle Yerel Gündem 21’le hayata geçirilen ve daha sonra mevzuat alt yapısı oluşturulan en önemli yerel katılım mekanizmalarından biri olan kent konseylerinin yasal ve yapısal nedenlerden dolayı varlık sebebi olan katılım işlevini pek çok belediyede yerine getiremediği anlaşılmaktadır. Buradan hareketle bu çalışmanın amacı, ikinci milenyumun başlarından itibaren Türki-ye’de yerel demokrasinin hayata geçirilmesi açısından heyecan yaratan kent konseylerinin yasal ve yapısal nedenlerden dolayı neden işlevlerini yerine getiremediğini kent konseylerinin kentsel yönetim faaliyetlerine katılmaları üzerinden irdelemektir. Bu amaç doğrultusunda yapı-lan bu çalışmada yerel yönetimlerin tarihsel süreç içerisindeki varlık nedenleri ortaya konul-muş, daha sonra kent hakkı bağlamında yerel yönetimlerin yaşatması gereken en önemli haklar olan katılım hakkının sağlanıp sağlanmadığı tartışılmıştır. Çalışmada kent konseylerinin kentsel yönetim faaliyetlerinde işlevsel olamamasının altında yatan yasal ve yapısal unsurlar Kent Konseyi Yönetmeliği’nin değiştirilmesine yönelik yapılan somut çalışmalar bağlamında açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yerel Demokrasi, Yerel Gündem 21, Katılımcı Demokrasi, Kent Konseyleri

CITY COUNCILS IN PARTICIPATION IN UR-BAN MANAGEMENT ACTIVITIES OF LOCAL GOVERNMENTS

Öz

In the last two centuries, cities have undergone significant changes and transformations with industrialization, developments in information and communication technologies, and globaliza-tion. Especially with the growth in urban space, the democratic consciousness levels of chan-ging societies have increased, and the function and effectiveness of participation, one of the indispensable elements of democracy, in representative democracies has become debatable. In particular, the interest and desire to have a greater say in the decision-making mechanisms of the city has increased in the context of the right to the city, which has led to the implementation of various participation mechanisms in local governments. However, while such mechanisms actively fulfill their functions in many Western countries, it is understood that the most impor-tant local participation mechanism, city councils, which were implemented in Turkey with the Local Agenda 21 (LA-21) in 1997 with the encouragement of the United Nations (UN) and later established a legislative infrastructure, cannot fulfill their participation function, which is their raison d'etre, in many municipalities due to legal and structural reasons. From this point of view, the aim of this study is to examine why city councils, which have created excitement in terms of the implementation of local democracy in Turkey since the beginning of the second millennium, have not been able to fulfill their functions due to structural and legal reasons, through the participation of city councils in urban management activities. In line with this purpo-se, this study has revealed the reasons for the existence of local governments in the historical process, and then discussed whether the right to participation, which is the most important right that local governments should live in the context of the right to the city, has been provided. The legal and structural elements underlying the dysfunctionality of new participatory mechanisms such as city councils have been expressed in the study.

Anahtar Kelimeler

Local Democracy, Local Agenda 21, Participatory Democracy, City Councils

Kaynakça

• Akdoğan, A. A. (2008), Yeni Yerel Yönetim Yasalarında Katılım. http://www.yayed.org/uploads/yuklemeler/inceleme-23.pdf.
• Akman, Ç. (2018), “Kent Konseylerini Yeniden Düşünmek: Kent Konseyleri Birliği’ne Üye Olan Kent Konseyleri Üzerinden Bir Değerlendirme”, Mehmet Akif Ersoy Üniversite-si İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 5 (3) , s. 740-764. Doı: 10.30798/Makuiibf.415858.
• Albayrak E.N. ve Gökçe A. (2015), “Ekonomik Büyüme ve Çevresel Kirlilik İlişkisi: Çevresel Kuznets Eğrisi ve Türkiye Örneği”,Social Sciences Research Journal, 4(2), s.279-301.
• Arar, A.A. (2024), Yerel Gündem 21, https://www.mfa.gov.tr/yerel-gundem-21.tr.mfa. Biçer, İ. (2009), “Kamu ve Özel Sektör Kuruluşlarında Etik Değerlerin Uygulanması, Kamu Etiği”, Kamu Etiği Sempozyum Bildirileri 2, 25- 26 Mayıs, Ankara: Türkiye ve Orta-doğu Amme İdaresi Enstitüsü, s.689-698.
• Bingöl, E. S. ve Ömürgönülşen, U. (2018), “Sosyal Belediyecilik Bağlamında Türkiye’de Bü-yükşehir Belediyelerinin Sosyal Hizmet ve Sosyal Yardım Faaliyetleri”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 27 (3), s. 1-26.
• Bulut Y. ve Bimay M. (2019), “Belediye Meclislerinde Temsil ve Katılım: Batman, Mardin, Adıyaman Örneği”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 28(4), s. 49-64.
• Bulut Y. ve Bimay M. (2020), “Karşılaştırmalı Yerel Yönetimler Analizi: İngiltere ve Türkiye Örnekleri”, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16 (29), s. 2263-2298.
• Bulut, Y. ve Dönmez, D. (2020), “Türkiye’de Büyükşehir Yönetimlerine İlişkin Değişim ve Dönüşüm”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3 (2) , s. 283-297
• Çevikbaş, R. (2008), “Yerel Yönetimlerde Siyasal Katılım”, Türk İdare Dergisi, Sayı:461,s.71-95.
• Çukurçayır, Akif M. (2012), Siyasal Katılma ve Yerel Demokrasi, Konya: Çizgi Kitabevi Ya-yınları.
• Çukurçayır, M. A. ve Eroğlu, H.T. (2008), “Kent Yönetiminde Demokratik Bir Açılım Olarak Kent Konseyleri”, 1. Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, (Haz.: L. Özcan vd.), Sakarya.
• Çukurçayır, M. Akif (2007), “Katılımcılık Açısından Belediye Yasasının İşlevselliği: Kent Kon-seyleri ve Öteki Mekanizmalar” Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar II: Reform. (Ed. Hüseyin Özgür ve Muhammet Kösecik). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Dahl, R. (2001), Demokrasi Üstüne, (Çev: B. Kadıoğlu), İstanbul: Phoenix Yayınları.
• DeHoog, R., D. Lowery ve W. Lyons (1991), “Metropolitan Fragmentation and Suburban Ghettos: Some Empirical Observations On İnstitutional Racism, Journal of Urban Affairs”, 13(4), s. 479–493. DOI: 10.1111/j.1467-9906.1991.tb00268.x
• Demirci, M. (2010), “Katılımcı Demokrasi Açısından Kent Konseyleri: Eleştirel Bir Değerlen-dirme”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 19, (1), s. 21-46.
• Deniz, T. (2013), “Kentleşme, Yerel Gündem 21 ve Kent Konseyleri”, Turkish Studies- Inter-national Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(12), s. 391-402.
• Dünya Bankası (2003), Uluslararası İmar Ve Kalkınma Bankası Ve Uluslararası Finans Teş-kilatı Başkanının İcra Direktörlerine Dünya Bankası Grubunun Türkiye Cumhuri-yeti’ne Yönelik Ülke Destek Stratejisi İle İlgili Memorandumu, Ankara: Dünya Ban-kası.
• Emrealp, S. (2005), Türkiye Yerel Gündem 21 Programı; Yerel Gündem 21 Uygulamalarına Yönelik Kolaylaştırıcı Bilgiler Elkitabı, İstanbul: IULA-EMME (UCLG-MEWA) Yayını.
• Eroğlu, H. T. (2010), “Sürdürülebilir Yerel Kalkınma ve Kent Konseyleri”, Dumlupınar Üni-versitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2), s. 44-55.
• Evans, B.,Theobald, K. (2003), “LASALA: Evaluating Local Agenda 21 in Europe”, Journal of Environmental Planning and Management, 46(5), p. 781-794, DOI: 10.1080/0964056032000138481.
• Garofoli, G. (2002), “Local Development İn Europe: Theoretical Models And International Comparisons”, European Urban and Regional Studies, 9(3), s. 225-239. DOI: 10.1177/0969776402009003
• Gaster, L. (1996), “Yerel Yönetimde Kaliteli Hizmetler: Aşağıdan Yukarıya Bir Yaklaşım”, Yönetim Geliştirme Dergisi,15, 2, s. 80-96. DOI: 10.1108/02621719610109159.
• Gencay Ş. (1998), Demokrasi ve Demokrasi Düşüncesinin Gelişmesi, Ankara:TODAİE İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi Yay.
• Görmez, K. ve Altınışık, H. U. (2011), “Yerel Demokrasi Ve Kent Konseyleri”, Kent Konseyleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, (Edt.: Enes Battal Keskin), Bursa.
• Görmez, K. ve Altınışık, H.U. (2011), “Yerel Demokrasi ve Kent Konseyleri”, Kent Konseyleri Sempozyumu Bildiri Kitabı: 31-51, Bursa: Bursa Kent Konseyi.
• Görün, M. (2006), “Yerel Demokrasi ve Katılım: İzmir, Konya ve Ağrı İl Genel Meclis Üyeleri Üzerinde Bir Araştırma”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), s. 159-184.
• Güler, B. A. (1992), Yerel Yönetimler Liberal Açıklamalara Eleştirel Bir Bakış, Ankara: TODAİE Yayını.
• Güler, B. A. (2013), Yerel Yönetimler Liberal Açıklamalara Eleştirel Yaklaşım, Ankara: İmge Kitabevi.
• Güler, E. ve Mutlu, A. (2015), “Belediye Başkanları ve Meclis Üyelerinin Kent Konseyi Algısı”, II. Ulusal Kent Konseyleri Sempozyumu, 10-11 Nisan, Ulusal Kent Konseyleri Sem-pozyumu Bildiri Kitabı, s. 162-179, Bursa.
• Güler, Z. (2010), Sosyal Demokrasi ve Türkiye, İstanbul: Siyah Beyaz Yayınları.
• Hebert, H.(1985), Avrupa İktisat Tarihi, Cilt II. (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay ve Osman Aydoğ-muş), Ankara: Teori Yayınları.
• Heywood, A. (2013), Siyaset Teorisine Giriş (Çev:Hızır Murat Köse), İstanbul: Küre Yayınları.
• Heywood, Andrew. (2011), Siyaset, 5. Baskı, (Çev. Mete Yıldız ve Bican Şahin), Buğra Kalkan (Ed.), Liberte Yayınları.
• Hove, S.V. (2006), “Between Consensus And Compromise: Acknowledging The Negotiation Dimension İn Participatory Approaches”, Land Use Policy, 23, s. 10-17. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2004.09.001.
• Hughes, O. E.(2013), Kamu İşletmeciliği ve Yönetimi,(Çev.: Buğra Kalkan, Bahadır Akın ve Şeyma Akın), Ankara: BigBang Yayınları.
• Kalaycıoğlu, E.( 1984), Çağdaş Siyasal Bilim, İstanbul: Beta Yayınları.
• Kapani, M. (2003), Politika Bilimine Giriş, Ankara: Bilgi Yayınları.
• Karakuzulu, Z. (2010), Sürdürülebilir Kentler Ve Kasabalar, Yerel Gündem 21 Ve Bursa Örneği. TÜCAUM VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu 2010- Bildiri Kitabı, s. 397-406.
• Kaypak, Şafak (2012), “Yerel Yönetimlerde Katılımcı/Müzakereci Demokrasi Sürecinde Sivil Toplum Kuruluşlarının Önemi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(17), s. 171-196.
• Kearney, Richard C., Barry M. Feldman & Carmine S. (2000), “Reinventing Government: City Manager Attitudes And Actions”, Public Administration Review, 60, (6), s.535-549.
• Keleş, R. (1998), Yerinden Yönetim ve Siyaset, İstanbul: Cem Yayınevi
• Keleş, R. (2000), Kentleşme Politikası, Ankara: İmge Kitabevi.
• Keleş, R. ve Özgül, C.G. (2017), “Belediyelerin Organlarına Kayyım Atamaları Üzerine Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 72(2), s. 299-313.
• Kestellioğlu, G.(2011), “Yerel Demokrasi Ve Kent Konseyleri: Kahramanmaraş Örneği”, Kah-ramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), s. 121-140.
• Lefevre, C. (1998), “Metropolitan Goverment and Govarnance İn Western Countries: A Criti-cal Rewiew”, İnternational Journal Of Urban and Regional Research, 22(1), s. 9-25. DOİ: 10.1111/1468-2427.00120.
• McQuoid-Mason, D. (2014), Herkes İçin Demokrasi-Demokrasi Kültürü İçin Eğitim (Öğret-men Kitabı), (Çev: İlker G. Şen) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Nancy, J. L. (2010), Demokrasinin Hakikati, (Çev. Murat Erşen), İstanbul: Monokl Yayınları.
• Nişancı, E. (2003), “Küreselleşme, Ulus Devlet ve Etik”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 4 (1) , 27-40.
• Ortaylı, İ. (1995), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: Hil Yayınları.
• Ökmen, M. (2005), “Küreselleşme Sürecinde Yerelleşme Eğilimleri ve Yerel Yönetimler”, H.Özgür, M.Kösecik (Ed.), Yerel Yönetimler Güncel Yazılar-1, Ankara: Nobel Yayını, s. 539-564.
• Ökmen, M. ve Parlak, B. (2015), Yerel Yönetimlerde Yeni Vizyonlar, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Öner, Ş. (2001), “Sivil Toplum Kuruluşlarının Yerel Demokrasi ve Katılım Algılamaları”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 10(2), s. 51-67.
• Özdemir, A. T. (2011). Mahalli İdarelerde Halk Katılımı Bağlamında Kent Konseyleri . Sayış-tay Dergisi , (83), s. 31-56 .
• Sakal, M. (2000), “Türkiye'de Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılanma Sorunu: Tarihsel Perspektiften Bir Değerlendirme”, Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 5 (1), s. 119-140.
• Sartori, G. (2014), Demokrasi Teorisine Geri Dönüş, İstanbul: Sentez Yayınları.
• Seyidanlıoğlu, M. (2010), Tanzimat Döneminde Modern Belediyeciliğin Doğuşu, İstanbul: İş Bankası Yayın.
• Tortop, N. (1992), “Yeni Demokratik Yapılanmada Göz Önünde Tutulması Gereken Temel İlkeler”, Amme İdaresi Dergisi, 5(2), s. 61-72.
• Tortop, N., Aykaç O., Yaman H, Özer, M.A. (2006), Mahalli İdareler, Ankara: Nobel Yayın.
• Uysal, B. (1984), “Siyasal Katılma Ve Katılma Davranışı Üzerinde Ailenin Etkisi”, Amme İdaresi Dergisi, 17(4), s. 109-134.
• Wood, R. (1958), “Metropolitan Government, 1975: An Extrapolation Of Trends: The New Metropolis:Greeenbelt, Grass Roots Or Gargantua?” American Political Science Re-view, 52, s. 108–122.
• Yaylı H., (2012), “Yönetimden Yönetişime Geçişte Bir Halk Katılımı Yolu Olarak Kent Konseyleri”, (Ed.: Ö. Önder ve F. Kırışık ), Kamu Yönetimi ve Siyaset Biliminde Karar Ver-me, Ankara: Orion Kitabevi.
• Yıldırım, U., Öner, Ş., Aksu, H., Tatlı, S. (2014), “Yerel Temsil Ve Katılım Bağlamında Belediye Meclisleri: Kahramanmaraş ve Sivas Örnekleri”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), s.507-530.
• Yılmaz , V., Günay, M. C., ve Belli, A. (2021), “Malatya Kent Konseyinin Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi”, International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 8(73), 2297–2306. https://doi.org/10.26450/jshsr.2645
• Yılmaz, K. ve Horzum, M. B. (2005), “Küreselleşme, Bilgi Teknolojileri ve Üniversite”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 6 (10), s. 103-121.