TÜRKİYE’DE İŞSİZLİK HİSTERİSİ HİPOTEZİNİN GEÇERLİĞİNİN DOĞRUSAL OLMAYAN YÖNTEMLER İLE İNCELEMESİ

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 18 - 31, 28.11.2025

Yağmur Yavuz

https://doi.org/10.55769/gauniibf.1434006

Öz

İktisat literatüründe ve politika yapıcılar arasında uzun yıllardır devam eden bir tartışma konusu olan işsizlik sorunu, bir ülkede yüksek işsizliğin ekonomik, sosyal ve siyasal etkilerine dair önemli bir mesele olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum, işsizliğin karmaşık bir yapıya sahip olmasını daha da vurgulamakta; zira işsizlik, uygulanan iktisat politikaları ve diğer makroekonomik değişkenlerle sıkı bir ilişki içindedir. Dolayısıyla, işsizlikle mücadelede etkili politikaların geliştirilebilmesi için işsizliğin özünün detaylı bir şekilde analiz edilmesi gerekmektedir. Bu çalışma kapsamında 1988-2022 dönemi yıllık veriler kullanılarak Türkiye’de işsizlik histerisi hipotezinin geçerliliği araştırılmıştır. Analiz için öncelikle çalışmaya konu olan değişkenin doğrusal bir yapı sergileyip sergilemediği Harvey ve Leybourne (2007) ve Harvey vd. (2008) doğrusallık testleri ile incelenmiştir. Doğrusal olmama bulgusu elde edilen değişken için çalışmanın devamında doğrusal olmayan KSS (2003), Kruse (2011) ve Güriş Fourier-Kruse (2019) birim kök testleri kullanılmıştır. Testlerden elde edilen bulgulara göre, dikkate alınan modeller açısından histeri hipotezinin geçerliliği Türkiye için farklılık göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

işsizlik , histeri hipotezi , birim kök , yapısal kırılma , fourier

EXAMINATION OF THE VALIDITY OF THE UNEMPLOYMENT HYSTERESIS HYPOTHESIS IN TURKEY USING NON-LINEAR METHODS

Öz

The issue of unemployment, which has been a longstanding subject of debate in both the economic literature and among policymakers, emerges as a significant concern due to its economic, social, and political ramifications in a country with high unemployment rates. This situation further underscores the complex nature of unemployment, as it is intricately linked to applied economic policies and other macroeconomic variables. Therefore, a detailed analysis of the essence of unemployment becomes crucial for the development of effective policies in the fight against unemployment. Within the scope of this study, the validity of the unemployment hysteresis hypothesis in Turkey was investigated using annual data from the period 1988-2022. Initially, the linearity of the variable under consideration was examined through the linearity tests proposed by Harvey and Leybourne (2007) and Harvey et al. (2008). In cases where non-linearity was indicated, non-linear unit root tests, including KSS (2003), Kruse (2011), and Güriş Fourier-Kruse (2019), were subsequently employed in the ongoing analysis. According to the findings obtained from these tests, the validity of the hysteresis hypothesis varies for the models considered in the context of Turkey.

Anahtar Kelimeler

unemployment , hysteresis hypothesis , unit root , Structural Break , fourier

Kaynakça

• Abadir, K. M. & Distaso, W., (2007). Testing Joint Hypotheses When One Of The Alternatives Is One-Sided. Journal Of Econometrics, 140(2), 695-718.
• Acar, M. S., & Soydal, H. (2024). Türkiye’de Cinsiyete Dayalı İşsizlik Histerisinin Sınanması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (54), 300-311.
• Arestis, P., & Mariscal, I. B. F. (2000). Oecd Unemployment: Structural Breaks And Stationarity. Applied Economics, 32(4), 399-403.
• Atabey, A. Ö. (2023). E7 Ülkelerinde İşsizlik Histerisi: Doğrusal, Doğrusal Olmayan ve Fourier Birim Kök Testlerinden Kanıtlar. Paradigma: İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 12(Özel Sayı), 27-41.
• Atamer, M. A., Uçar, M., & Ülger, M. (2023). Türkiye Ekonomisinde İşsizlik Histerisi Hipotezinin Geçerliliğinin Analizi: 1988-2020 Dönemi. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 8(2), 283-304.
• Aydın, A. (2023). Türkiye Ekonomisi İçin İşsizlikte Histeri Etkisi: Yapısal Kırılmalı Birim Kök Testlerinden Kanıtlar. Econharran, 7(11), 1-15.
• Aydın, A. (2025). Türkiye Ekonomisinde Phillips Eğrisi Analizi: Güncel Zaman Serisi Tekniklerinden Yeni Kanıtlar. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 196-211.
• Bayat, T., Temiz, M., & Konat, G. (2020). Türkiye’de İşsizlik Histerisi Hipotezinin Geçerliliği Üzerine Amprik Bir Çalışma (1923-2019). Pearson Journal Of Social Sciences & Humanities, 5(7), 1-8.
• Becker, R., Enders, W., & Lee, J. (2006). A Stationarity Test In The Presence Of An Unknown Number Of Smooth Breaks. Journal Of Time Series Analysis, 27(3), 381-409.
• Belliler, İ. S., & Demiralp, A. (2022). Türkiye’de İşsizlik Histerisi: Doğrusal Olmayan Birim Kök Testinden Kanıtlar. Pearson Journal, 7(22), 167-178.
• Bilgili, Y., (2012). Karşılaştırmalı İktisat Okulları Ders Notları, İstanbul: İkinci Sayfa.
• Blanchard, O.. ve Lawrence, S. (1986). Hysteresis And The European Unemployment Problem. NBER Working Paper Series, 1950, 1-78.
• Blanchard, O.J. & Summers, L.H. (1987). Hysteresis In Unemployment. European Economic Review, 31(1-2), 288-95.
• Bozkurt, E., & Altıner, A. (2018). Doğrusal Ve Doğrusal Olmayan Birim Kök Testleriyle Türkiye’de İşsizlik Histerisinin Tespiti. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi, 167-180.
• Chang, T., Lee, K.-C., Nieh, C.-C., & Wei, C.-C. (2005). An Empirical Note On Testing Hysteresis İn Unemployment For Ten European Countries: Panel Suradf Approach. Applied Economics Letters, 12(14), 881-886.
• Chatfield, C. & Xıng, H., (2019). The Analysis Of Time Series: An Introduction With R, Chapman & Hall Book: Florida.
• Christopoulos, D. K., & León‐Ledesma, M. A. (2007). Unemployment Hysteresis İn Eu Countries: What Do We Really Know About İt? Journal Of Economic Studies, 34(2), 80-89.
• Çemrek, F., & Şeker, T. (2020). Türkiye’de kadın işsizlik oranlarının yapısal kırılmalı birim kök testleri ile incelenmesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 117-132.
• Dikmen, N., (2018). Ekonometriye Giriş, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Dinler, Z. (2015). İktisada Giriş, Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• Doğaner, A. (2023). Avrupa Birliği Ülkelerinde İşsizlik Histerisi Hipotezinin Doğrusal Ve Doğrusal Olmayan Birim Kök Testleriyle Tespiti: 1991-2020 Dönemi. İstanbul İktisat Dergisi, 72(2), 753-785.
• Erdoğmuş, M. (2023). Danimarka Ve İsveç İçin İşsizlik Histerisi Hipotezinin Test Edilmesi. Akdeniz Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 123-136.
• Ergül, M. (2024). Türkiye’de Cinsiyete Göre İşsizlik Histerisinin Geleneksel ve Fourier Testlerle Analizi. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 9(1), 329-346.
• Friedman, M. (1968). The Role Of Monetary Policy. American Economic Review, 58 (1), 1-17.
• Gujarati, D. N., Porter, D. C., (2018). Temel Ekonometri, Çev. Ümit Şenesen Ve Gülay Günlük Şenesen, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Güriş, B. (2019). A New Nonlinear Unit Root Test With Fourier Function. Communications In Statistics - Simulation And Computation, 48(10), 3056-3062.
• Güriş, B., Tiftikçigil, B. Y., & Tıraşoğlu, M. (2017). Testing For Unemployment Hysteresis In Turkey: Evidence From Nonlinear Unit Root Tests. Quality & Quantity, 51(1), 35-46. Https://Doi.Org/10.1007/S11135-015-0292-Z Güriş, S. & Çağlayan., E., (2010). Ekonometri Temel Kavramlar, İstanbul: Der Yayınları.
• Harvey, D. I., & Leybourne, S. J. (2007). Testing For Time Series Linearity. The Econometrics Journal, 10(1), 149-165.
• Harvey, D. I., Leybourne, S. J., & Xiao, B. (2008a). A Powerful Test For Linearity When The Order Of Integration Is Unknown. Studies In Nonlinear Dynamics & Econometrics, 12(3).
• Karataş, A. R. (2024). Türkiye’de Farklı Boyutlarıyla İşsizlik Histerisinin Geleneksel Ve Fourıer Testlerle Analizi. Dicle Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(27), 453-473.
• Komşu, M. S., & Komşu, U. C. (2021). İşsizlik histerisi: BRICS-T ülkeleri üzerine bir inceleme. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 74-85.
• Konuk, T., Eryer, A., & Avcı, T. (2024). E7 Ülkeleri İçin İşsizlik Histerisi ve Doğal Oran Hipotezlerinin Test Edilmesi. Karadeniz Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(2), 16-22.
• Kruse, R. (2011). A New Unit Root Test Against Estar Based On A Class Of Modified Statistics. Statistical Papers, 52(1), 71-85.
• Lee, J. D., Lee, C. C., & Chang, C. P. (2009). Hysteresis in unemployment revisited: evidence from panel LM unit root tests with heterogeneous structural breaks. Bulletin of Economic Research, 61(4), 325-334.
• Lin, C.-H., Kuo, N.-F., & Yuan, C.-D. (2008). Nonlinear Vs. Nonstationary Of Hysteresis In Unemployment: Evidence From Oecd Economies. Applied Economics Letters, 15(6), 483-487.
• Mednik, M., Rodriguez, C. M., & Ruprah, I. J. (2012). Hysteresis In Unemployment: Evidence From Latin America. Journal Of International Development, 24(4), 448-466.
• Mladenovic, Z. (2016). Econometric Testing Of Unemployment Hysteresis İn Selected Cee Countries: Lessons For The Serbian Economy. Ekonomika Preduzeca, 64(7-8), 403-413.
• Özkök, F. (Ed.). (2017). İktisat, Ankara: Paradigma Akademi.
• Phelps, E. (1967). Phillips Curves, Expectations Of Inflation And Optimal Unemployment Over Romero-Ávila, D., & Usabiaga, C. (2007). Unit Root Tests And Persistence Of Unemployment: Spain Vs. The United States. Applied Economics Letters, 14(6), 457-461. Https://Doi.Org/10.1080/13504850500474160
• Saraç, T. B. (2014). İşsizlikte Histeri Etkisi: Türkiye Örneği. Ege Akademik Bakis (Ege Academic Review), 14(3), 335-335.
• Tatoğlu, Y.,F., (2020). Ekonometri Stata Uygulamalı, İstanbul: Beta.
• Tekin, İ. (2018). Türkiye'de İşsizlik Histerisi: Fourier Fonksiyonlu Durağanlık Sınamaları. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 97-127.
• Üçler, Y. T. (2022). Türkiye'de işsizlik histerisi üzerine bir araştırma (2005-2022). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25(1), 216-225.
• Yıldırım, K., Karaman, D., & Taşdemir, M. (2016). Makro Ekonomi, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yurtkuran, S. (2021). Türkiye’de İşsizlik Histerisi Hipotezi: Fourier Birim Kök Testleri’nden Yeni Kanıtlar. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 70-80.