2011 SURİYE GÖÇÜ SONRASI TÜRKİYE’NİN GÖÇ YÖNETİMİNİN KURUMSALLAŞMASI

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 89 - 106, 28.11.2025

Faegheh Jafari

https://doi.org/10.55769/gauniibf.1793918

Öz

Uluslararası nüfus hareketleri, nedenleri ve sonuçlarıyla birlikte, özellikle yaşadığımız ulus-devlet çağında hem kaynak ülkenin hem de hedef ülkeler açısından yönetsel çerçevede ele alınması gereken bir konudur. Farklı dönemlerde topraklarına yönelik gerçekleşen bu yasal ve yasadışı göç hareketlerini, Türkiye Cumhuriyeti dönemin ihtiyaçları ve imkanları doğrultusunda nüfus mübadelesi, iskân politikası ve göç yasaları gibi farklı politika araçları ile yönetmiş ve farklı idari yapılar kurmuştur. Suriye kaynaklı kitlesel göç ise hiç şüphesiz Türkiye'nin göç tarihindeki kırılma noktasıdır. Türkiye’de göç yönetimi alanındaki kurumsal yapılanma, 2013 yılında gerçekleştirilen reformlar neticesinde Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün kuruluşuyla yeni bir aşamaya geçmiştir. Türkiye’nin ilk sivil ve uzmanlık temelli göç kurumu olarak hayata geçirilen genel müdürlük, kuruluş sürecinde hem kurumsal yapı açısından çeşitli zorluklar yaşamış hem de aynı dönemde ortaya çıkan yoğun göç akınlarının yönetiminde merkezi bir konum üstlenmiştir. Böylece kurum, kamuoyunda geniş yankı uyandırmış ve göç krizleriyle başa çıkma kapasitesi, kurumsal etkinliği ve teşkilat düzeni tartışmaların odağına yerleşmiştir. Göçmen ve mülteci sayısındaki hızlı artış, bu tartışmaların yalnızca akademik çevrelerle sınırlı kalmayıp devlet kurumlarının gündemine de taşınmasına neden olmuştur. Yaklaşık sekiz yıllık faaliyet süresinin ardından, 29 Ekim 2021 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün Göç İdaresi Başkanlığı’na dönüştürülmesi bu çerçevede gerçekleşmiştir. Söz konusu dönüşüm, Türkiye’nin karşı karşıya bulunduğu karmaşık göç hareketlerini yönetme yönünde kurumsal düzeyde yeni bir arayışın göstergesi olarak değerlendirilmektedir. Betimleyici bir yöntem kullanarak, bu çalışmanın amacı, Suriye kaynaklı göç sonrası Türkiye’nin güncellenen göç politikalarını ele almak ve gelecekteki göç politikalarına ışık tutmaktır.

Anahtar Kelimeler

Göç Politikaları , YUKK , Suriye Krizi , Göç İdaresi Başkanlığı , Göç Yönetimi

INSTITUTIONALIZATION OF TURKEY'S MIGRATION MANAGEMENT AFTER THE 2011 SYRIAN MIGRATION

Öz

International population movements, with their causes and consequences, are an issue that must be addressed within an administrative framework, particularly in the nation-state era we live in, from the perspective of both source and destination countries. The Republic of Tur-key has managed these legal and illegal migration movements, which have occurred across its territory in different periods, using various policy tools such as population exchange, settlement policies, and migration laws in line with the needs and opportunities of the time, and has established different administrative structures. The mass migration originating from Syria is undoubtedly a turning point in Türkiye's migration history. Institutional structuring in migration management in Turkey entered a new phase with the establishment of the General Directorate of Migration Management following reforms implemented in 2013. Established as Turkey's first civilian and expert-based migration institution, the General Directorate faced various challenges in terms of its institutional structure during its establishment, while assuming a central role in managing the intense migration flows that emerged during the same period. Thus, the institution has garnered widespread public attention, and its capacity to cope with migration crises, its institutional effectiveness, and its organizational structure have become a focal point of discussion. The rapid increase in the number of migrants and refugees has led to these discussions not only being confined to academic circles but also being brought to the agenda of government institutions. Following approximately eight years of operation, the Directorate General of Migration Management was transformed into the Directorate of Migration Management by Presidential Decree dated October 29, 2021. This transformation is considered an indicator of a new institutional quest to manage the complex migration flows Turkey faces. Using a descriptive method, this study aims to examine Turkey's updated migration policies following the Syrian migration and to shed light on future migration policies.

Anahtar Kelimeler

Migration Policies , LFIP , Syrian Crisis , The Presidency of Migration Management , Migration Management

Kaynakça

• AFAD. (2014). AFAD 2014 Raporu. s. 28.
• Baştürk, Ş. (2010), “’Uyum’dan ‘Dışlanma’ya: Yirmi Birinci Yüzyılda Göçmenler ve Sosyal Politika”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (57), s. 515-548.
• Baştürk, Ş. (2014), Göçmenlere Yönelik Sosyal Politikalar, Sosyal Politika (Ed. A.Tokol, A. Yusuf,5. Baskı, Bursa: Dora Yayınları, s. 383-413.
• Bulut, Y. ve Bulut, A. (2024), “Türkiye, İsviçre, Belçika Ve Norveç’in Göçmenlerin Gönüllü Geri Dönüşlerine İlişkin Yaklaşımları”, Gaziantep Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), s. 75-86.
• Bulut, Y., Akın, S. ve Dönmez, D. (2017), “Göç ve Mülteci Sorunlarının Çözümünde Yerel Siyasetin Etkisi”. 11. Kamu Yönetimi Sempozyumu- Kaysem 11, Elazığ, Turkey, s.931-951.
• Bulut, Y. ve Bimay, M. (2020), “Göçe İlişkin Kavram ve Kuramlar, Yerel, Ulusal Ve Küresel Boyutlarıyla Göç Ve Mülteci Sorunu” (Ed: Bulut, Y. Akın. S), Çizgi Kitabevi Yayınları, İstanbul, s. 9-25.
• Bulut, Y. ve Eraldemir, Z. (2019), “AB Ülkeleri Ve Türkiye’nin Sığınmacılara Karşı Tutum Ve Davranışlarının Uluslararası Hukuk Ve Etik Açısından Değerlendirilmesi”, 3.Uluslararası Kamu Yönetimi Sempozyumu (KAYSEM13), Uluslararası Siyaset ve Gü-venlik Stratejileri, Kamu Yönetimi Politikaları, s. 1422-1433.
• Ekşi, N. (2018), Yabancılar ve uluslararası koruma hukuku, İstanbul: Beta Yayın.
• Castles, S. ve Miller, M. J. (2009), The Age of Migration: International Population Movements in the Modern World, Palgrave Macmillan.
• Çetinkaya, C., Erbaş, M. ve Özceylan, E. (2016). “Türkiye’deki Suriyeli Geçici Barınma Mer-kezlerinin Durumu ve Senaryo Analizleri”, Birey ve Toplum Dergisi, 6 (12), s.5-21.
• Demirhan, Y.ve Aslan, S. (2015), Türkiye’nin Sınır Ötesi Göç Politikalar ve Yönetimi”. Birey ve Toplum, 5(9), s. 23-62.
• Erten, S. (2018), “Türkiye’de Göç Sorunsalı Suriye’den Göçün Etkileri Reyhanlı Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Evren, E. U. (2024),Göçün Güvenlik-Dışsallaştırılması Bağlamında Sivil Bir Bürokratik Oto-rite Olarak Göç İdaresi Başkanlığının Rolü Ve Önemi”, Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Geddes, A. (2008), Immigration and European Integration: Towards Fortress Europe?, (2nd ed), Manchester University Press.
• İçduygu, A., Erden, S., & Gençkaya, Ö. F. (2014), “Türkiye'nin Uluslararası Göç Politikaları, 1923-2013: Ulus-Devlet Oluşumundan Ulus-Ötesi dönüşümlere”, Koç Üniversitesi Göç Araştırmalar Merkezi Yayınları, İstanbul.
• Kaya, A. (2015), Migration and the Politics of Identity in Turkey: From Guest Worker to Transnational Citizen, Palgrave Macmillan.
• Karadağ, H. (2023), “Toplumsal uyum bağlamında Türkiye’deki. arap kadın diasporası: İs-tanbul ör neği”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Kesgin, S. (2017), “Türk Kamu Yönetiminde Uluslararası Göç Yönetimi Ve Politikaları”, Dok-tora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kolukırık, S. (2014), “International Migratıon And Turkey: Local Applications And Outlook”, Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, p. 37- 53.
• Kutlu, Z. (2015), Bekleme Odasından Oturma Odasına, Anadolu Kültür / Açık Toplum Vak-fı, s.3-4.
• Metin, O. (2011), “Sosyal Politika Açısından AKP Dönemi: Sosyal Yardım Alanında Yaşanan-lar,” Çalışma ve Toplum, 1 (28), s. 179-200.
• Ozbeyoğlu, E. (2015), “Mülteciler Ve İnsan Hakları”, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakülte-si Kültürel Çalışmalar Dergisi, s. 60-80.
• Özer, Y.Yeşim (2011), “Türk Kamu Yönetiminde Yeni Bir Çalışma Alanı Olarak Uluslararası Göç: Yasalaşma ve İdari Yapılanma Sürecinin Değerlendirilmesi,” İ.Ü.Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No 45, s.86.
• Soysal, Y. N. (1994), The Limits of Citizenship: Migrants and Postnational Membership in Europe, University of Chicago Press.
• Topal, A. H. (2015), “Geçici Koruma Yönetmeliği ve Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Statü-sü”, İstanbul Medipol Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(1), s.5-22.
• Sağlam, S. (2006), “Türkiye'de İç Göç Olgusu ve Kentleşme, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (HÜTAD) ”, (5), s. 33-44.
• Uzun, Ş. (2022), “Göç Yönetimi Değil Kamu Yönetimi: Göç Yönetimini Yeniden Düşünmek”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.