YÖNETİM BİRİMLERİNİN KOORDİNASYONUNDA AFET YÖNETİMİNDE TEKNOLOJİYİ KULLANMANIN ROLÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 143 - 154, 28.11.2025

Ahmet Kayan , İsmail Mardinli

Öz

Doğal ve insan kaynaklı nedenlerden dolayı ortaya çıkan afetler, önemli hasarlara yol açabilmektedir. Bu tür olaylara neden olan riskleri tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmasa da, etkili afet yönetimi, bunların olumsuz etkilerini hafifletmede çok önemli bir rol oyna-maktadır. Bu bağlamda, risk belirleme ve azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarını kapsayan afet yönetimi, kapsamlı bir yaklaşım olarak ortaya çıkmaktadır. Bu yaklaşımın başarısı çeşitli bileşenlere bağlı olmakla birlikte günümüzde teknoloji unsuru daha çok ön plana çıkmaktadır. Dolayısıyla bu çalışma, bu bileşenlerin önemli rolünü ortaya koymakta ve özellikle afet yönetiminde teknolojinin rolüne odaklanmaktadır. Afet yönetiminde yenilikçi teknolojik uygulamaların benimsenmesinin önemini vurgulamakta ve bu teknolojilerin mevcut kurumsal yapıya ne ölçüde entegre edildiği incelenmektedir. Ayrıca, Türkiye’de Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı (AFAD) başta olmak üzere afet yönetim süreci ile ilgili diğer tüm kurumların teknoloji kullanım çabaları ele alınmıştır. Bu kapsamda Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), erken uyarı sistemleri, uzaktan algılama sistemleri ve çeşitli mobil uygulamalar gibi birçok teknolojik sistemin afet yönetiminde ön plana çıktığı belirlenmiştir. Çalışma afet yönetimi ve teknoloji kullanımı konusunda nitel araştırma yöntemlerinden olan literatür taraması yöntemine dayanmaktadır. Nitel araştırma yönteminde mevcut durumları anlamak, anlamlandırmak ve açıklamak için elden geldiğince çok sayıda ve ayrıntılı olarak veriler toplanmakta ve derinlemesine konu analizi yapılmaktadır. Çalışma sonucunda teknoloji tabanlı uygulamaların afet yönetim sürecinde büyük bir potansiyele sahip olduğu ve bu uygulamaların etkin ve doğru kullanılması halinde afet yönetimine büyük katkı sağlayacağı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Afet , Afet yönetimi , Teknoloji

AN ASSESSMENT OF THE ROLE OF TECHNOLOGY USE IN DISASTER MANAGEMENT IN COORDINATION WITH MANAGEMENT UNITS

Öz

Disasters arising from natural and human-induced causes can lead to significant damage. While it is not possible to completely eliminate the risks that cause such events, effective disaster management plays a crucial role in mitigating their negative effects. In this context, disaster management, encompassing the stages of risk identification and reduction, preparedness, response, and recovery, emerges as a comprehensive approach. The success of this approach depends on various components, but today the technological element is coming to the fore. Therefore, this study highlights the important role of these components and focuses particularly on the role of technology in disaster management. It emphasises the importance of adopting innovative technological applications in disaster management and examines the extent to which these technologies are integrated into the existing institutional structure. Furthermore, the study addresses the efforts of all institutions involved in the disaster management process, particularly the Disaster and Emergency Management Presidency (AFAD) in Turkey, in utilising technology. In this context, it has been determined that numerous technological systems, such as Geographic Information Systems (GIS), early warning systems, remote sensing systems, and various mobile applications, have come to the fore in disaster management. The study is based on the literature review method, one of the qualitative research methods in disaster management and technology use. In qualitative research methods, data is collected as extensively and in as much detail as possible to understand, interpret and explain existing situations, and an indepth analysis of the subject is conducted. The study concluded that technology based applications have great potential in the disaster management process and that the effective and correct use of these applications can make a significant contribution to disaster management.

Anahtar Kelimeler

Disaster , Disaster management , Technology

Kaynakça

• Acar, M. ve Çağdaş, D. Y. (2019). “Endüstri Devriminin Işığında “Afet 4.0”, Dijital Dönüşüm Trendleri (Ed. E. S. Bayrak Meydanoğlu, M. Klein, ve D. Kurt), İstanbul: Filiz Kitapevi.
• AFAD (2018). Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğal Kaynaklı Afet İstatistikleri. Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kitaplar.
• AFAD (2025). Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/projelerimiz.
• AFAD. (2021). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu.
• Aksu, D. ve Yıldız, M. (2025). “Afet Yönetiminde Teknoloji ve İnovasyon”, Afet Yönetiminde Yeni Ufuklar Teknoloji Toplum ve Politikalar. (Ed. M. Tatoğlu) İstanbul: Eğitim yayı-nevi.
• Aktaş, E. ve Genç, F. N. (2024). “Afet Yönetimi ve Teknoloji: Kurumsal ve Yasal Çerçevenin İncelenmesi”, Anadolu 14th Internatıonal Conference On Socıal Scıences, 16 –18 Şu-bat, Gaziantep.
• APCICT (2011). ICT for disaster risk management. Retrieved from-https://www.preventionweb.net/files/47520_ictfordisasterriskmanagement.pdf.
• Arthur, B. (2011). Teknolojinin Doğası: Nedir ve Nasıl Evrilir, İstanbul: Optimist Yayınları.
• Basalla, G. (2013). Teknolojinin Evrimi, Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Demirci, A. ve Karakuyu, M. (2004). “Afet Yönetiminde Coğrafi Bilgi Teknolojilerinin Rolü”, Doğu Coğrafya Dergisi, 9(12), s. 67-101.
• Drabek, T. E. (1996). The Social Dimensions of Disaster. (NTIS Issue No. 199905). Federal Emergency Agency Information Resources Managment Office. https://ntrl.ntis.gov/NTRL/dashboard/searchResults/titleDtail/PB99105488.xhtml
• Ergünay, O. (2008). Afet Yönetiminde Kurumsal Yapılanma ve Mevzuat Nedir? Nasıl Olmalı-dır? , İstanbul Depremini Beklerken Sorunlar ve Çözümler Bildiriler Kitabı, ss.97–108, İstanbul.
• Genç, F. N (2021) Afet Yönetimi, Ankara: Nobel Yayınevi.
• IFRC (2015). Uluslararası Kızılhaç Ve Kızılay Dernekleri Federasyonu, Erişim adresi: www.ifrc.org
• Kadıoğlu, M. (2017). Afet Yönetimi: Beklenmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek, İstan-bul: Marmara Belediyeler Birliği Yayınları.
• Kayan, A. (2024). “Doğal Afetler ve Dirençli Konutlar”, Doğal Afetler ve Dirençli Kentler. (Ed. S. M. Türk ve A. Kayan) Bursa: Sayda Yayıncılık.
• Kıyak, M. ve Şahin, E. (2021). “Afet Yönetiminde Kaynak Yönetiminin Önemi ve Sürdürülebi-lirlik Açısından Değerlendirilmesi”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 19(2), s. 123-138.
• Macit, İ. (2019). “Bütünleşik Afet Yönetiminde Sendai Çerçeve Eylem Planının Beklenen Et-kisi”, Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(1), s. 175—186. DOI: 10.21324/dacd.421564.
• Memiş, L. ve Babaoğlu, C. (2020). “Acil Durum ve Afet Yönetiminde Süreç Yaklaşımı Ve Tek-noloji”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(4), s. 776-791.
• Sağlık Bakanlığı, (2025). https://www.saglik.gov.tr/TR,11502/projeler.html.
• Slyves, R. T. (1996). The Political Policy Basis of Emergency Management. Federal Emer-gency Agency Information Resources Managment Office. Erişim Adresi: https://training. fe-ma.gov/hiedu/docs/polpolbasis/political%20and%20policy%20basis%20%20session%20%20-%20disaster%20law.doc
• Sun, W., Bocchini, P. & Davison, B. D. (2020). “Applications Of Artificial İntelligence For Di-saster Management”, Natural Hazards, 103(3), p. 2631-2689.
• Şahin, C. ve Sipahioğlu, Ş. (2002). Doğal Afetler ve Türkiye, Ankara: Gündüz Eğitim ve Ya-yıncılık.
• Tanrıcan, G. (2018). “Depreme Dirençli Kentlerin Oluşumunda Deprem Mühendisliğinin Rolü”, Şehir & Toplum, (10), s. 7-16.
• Uzun, M., Babagiray, S., Akbaş, A. İ., Yorulmaz, Ö., Soylu, M., Yılmaz, Ö., ve Altın, O. (2018). “Orman ve Su İşleri Bakanlığı bünyesinde kurulan Taşkın Tahmini ve Erken Uyarı Merkezi (TATUM) çalışmaları”, Erişim adresi: http://www.ishad.info/PastConferences/ISHAD2018/ISHAD2018/papers/A1.6-ISHAD2018ID144.pdf.