Bedensel Engelli Sedanter ve Sporcu Bireylerin Fiziksel Aktiviteye Karşı Tutumları ve Yaşam Tatmin Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 4, 541 - 554, 14.12.2020

Kürşat Hazar Ahmet Ferdi Koç

https://doi.org/10.31680/gaunjss.822392

Cited By: 7

Öz

Fiziksel aktivitenin yararları dikkate alındığında, daha sağlıklı bireyler ve daha sağlıklı toplum için, bireylerin en uygun düzeyde fiziksel aktiviteye teşvik edilmeleri gerekmektedir. Bu bağlamda bedensel engelli bireylerin fiziksel aktiviteye karşı tutumları ve yaşam tatmin düzeylerini ortaya koymak amacıyla bu çalışma hazırlanmıştır. Bu çalışmada bedensel engelli bireylerin sağlıklı yaşam tarzının gelişmesine yardım etme, fiziksel aktivitenin faydalı etkileri ve sedanter yaşam biçiminin zararlı etkileri hakkında bilinçlendirme amacı benimsenmiştir.
Bu araştırmaya Osmaniye ili ve civarında yaşayan 41 kadın 40 erkek olmak üzere toplamda 81 bedensel engelli birey gönüllü olarak katılmıştır. Katılımcıların demografik özelliklerini belirlemek amacıyla ‘Kişilik Bilgi Formu, fiziksel aktivitelere karşı tutumlarını belirlemek için Schempre ve arkadaşları (2015) tarafından geliştirilen Cognitive Behavioral Physical Activity Questionnaire (CBPAQ) ve Eskiler ve arkadaşları (2016) tarafından Türkçeye uyarlanıp geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmış olan Bilişsel Davranışçı Fiziksel Aktivite Ölçeği (BDFAÖ) kullanılmıştır. Ayrıca yaşam tatminini belirlemek için ise Diener ve arkadaşları tarafından 2002 yılında geliştirilmiş Bekmezci ve Mert (2018) tarafından Türkçeye uyarlanıp geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmış olan ‘Yaşam Tatmin Ölçeği’ kullanılmıştır. Katılımcıların demografik özellikleri, fiziksel aktiviteye karşı tutumları ve yaşam tatmini algılarına göre farklılaşma durumunu belirlemek için T-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmış olup farklılıkların hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için Post Hoc testleri kullanılmıştır. Spor yapan ve yapmayan bedensel engelli bireyler arasında yaşam tatmini ve fiziksel aktivite ölçeğinin tüm faktörlerinde anlamlı farklılıklar bulunmuştur (p<0,05). Sonuç beklentisi ve öz düzenleme alt boyutlarında kadın ve erkek bireylerde spor yapanların lehine, kişisel engeller alt boyutunda ise spor yapmayanların lehine anlamlı farklılıkların olduğu, yaşam tatmin düzeylerinde ise kadın ve erkek bireylerde spor yapanların lehine anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bedensel Engelli, Sporcu, Fiziksel Aktivite, Yaşam Tatmini

Kaynakça

• Arslan, E., Dicle, A. R. A. S., & Sema, C. A. N. (2016). Sporcu ve sedanter kadınlarda günlük enerji harcaması ve fiziksel aktivite düzeylerinin karşılaştırılması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(1), 53-61.
• Bekmezci, M., & Mert, İ. S. (2018). Yaşam tatmini ölçeğinin Türkçe geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Berlin, J. A., & Colditz, G. A. (1990). A meta-analysis of physical activity in the prevention of coronary heart disease. American journal of epidemiology, 132(4), 612-628.
• Çeçen, A. R. (2008). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu yordamada bireysel bütünlük (tutarlılık) duygusu, aile bütünlük duygusu ve benlik saygısı. Journal Of Theory & Practice İn Education (Jtpe), 4(1).
• Demiral, Y., Ergor, G., Unal, B., Semin, S., Akvardar, Y., Kıvırcık, B., & Alptekin, K. (2006). Normative data and discriminative properties of short form 36 (SF-36) in Turkish urban population. BMC public health, 6(1), 247.
• Duman, S., Baştuğ, G., Taşğın, Ö., & Akandere, M. (2011). Bedensel engelli sporcularda kendine güven duygusu ile yaşam doyum düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 8(1), 1364-1373.
• Dost, M. T. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 132-143.
• Ergun, N. (2008). Ortopedik Özürlüler Aile Eğitim Rehberi, Ankara: T.C.Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayınları.
• Eskiler, E., Küçükibiş, F., Gülle, M., & Soyer, F. (2016). Bilişsel davranışçı fiziksel aktivite ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 13(2), 2577-2587.
• Fernhall, B., Heffernan, K., Jae, Y.S., Hedrick, B. (2008) Health implications of physical activity in individuals with spinal cord injury: a literature review. Journal of Health and Human Services Administration, Spring, 465-502.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, (s 271).
• Haase, A., Steptoe, A., Sallis, J. F., & Wardle, J. (2004). Leisure-time physical activity in university students from 23 countries: associations with health beliefs, risk awareness, and national economic development. Preventive medicine, 39(1), 182-190.
• İlhan, B. Y., & İDİL, A. T. D. (2011). Az görenlerde spor yapmanın yaşam kalitesi üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi (Doctoral dissertation, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim Dalı).
• Karaca, A., Sağınç, S. ve Albayrak Kuruoğlu, Y. (2017). Mikro işletme sahipleri ve çalışanlarının fiziksel aktivite ve oturma sürelerinin bazı sosyodemografik değişkenlere göre incelenmesi. 15. Ulusararası Spor Bilimleri Kongresi, 15-18 Kasım 2017, Antalya
• Kaya, E. Ö., SARITAŞ, N., YILDIZ, K., & Mustafa, K. A. Y. A. (2018). Sedanter olan ve olmayan bireylerin fiziksel aktivite ve yaşam tatmin düzeyleri üzerine araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(3), 89-94.
• Hazar, K., & Senbakar, K. (2020). The Relationship between Exercise Addiction and Satisfaction with Life in Physical Education and Sport Department Students. Asian Journal of Education and Training, 6(1), 12-17.
• Manson, J. E., Stampfer, M. J., Colditz, G. A., Willett, W. C., Rosner, B., Hennekens, C. H., & Krolewski, A. S. (1991). Physical activity and incidence of non-insulin-dependent diabetes mellitus in women. The Lancet, 338(8770), 774-778.
• Murphy, N.A., Carbone, P.S. (2008) Promoting the participation of children with disabilities in sports, recreation, and physical activities. Pediatrics, 121 (5), 1057- 1061.
• Özdoğru, A. A. (2018). Çocuk ve ergenlerin okul dışı zamanlarda spor aktivitelerine katılımı. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 9(2), 86-101.
• Özüdoğru, E. (2013). Üniversite personelinin fiziksel aktivite düzeyi ile yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Pedišić, Ž., Rakovac, M., Titze, S., Jurakić, D., & Oja, P. (2014). Domain-specific physical activity and health-related quality of life in university students. European journal of sport science, 14(5), 492-499.
• Polat, Ö. (2018). Polis memurlarının fiziksel aktivite düzeyinin değerlendirilmesi (Artvin ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Savucu, Y., Sirmen, B., İnal, S., Karahan, M. ve Erdemir, İ. (2006). Zihinsel engelli bireylerde basketbol antrenmanının fiziksel uygunluk üzerine etkilerinin belirlenmesi, Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 20(2), 105-113.
• Schembre, S.M., Durand, C.P., Blissmer, B.J., & Greene, G.W. (2015). Development and validation of the cognitive behavioral physical activity questionnaire. American Journal of Health Promotion, 30(1), 58-65.
• Tatar, S. T. (2017). Spor yapan bedensel engelliler ile spor yapmayan bedensel engellilerin yaşam doyum düzeylerinin karşılaştırılması (Master's thesis, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Vatansever, Ş., Ölçücü B., Özcan G., & Çelik, A. (2015). Orta yaşlılarda fiziksel aktivite düzeyi ve yaşam kalitesi ilişkisi. The Journal of International Education Science, 2(2), 63-73.
• Vatansever, Ş., & Gezen, M. (2019). Engelsiz yaşam özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi çalışanlarının fiziksel aktivite düzeyi ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Spor Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi, 5(4), 251-259.
• YILDIRIM, M., & BAYRAK, C. Üniversite öğrencilerinin spora dayalı fiziksel aktivitelere katılımları ve yaşam kalitelerinin akademik başarı ve sosyalleşme üzerine etkisi (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Örneği). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 123-144.