1921-1950 Yıllarında Türkiye-Suriye İlişkilerinde Emlak-ı Metruke Sorunu

Yıl 2022, , 81 - 102, 11.12.2022

Pakize Çoban Karabulut

https://doi.org/10.19060/gav.1217256

Öz

Suriye ve Ankara hükümetleri arasındaki ilk sorunlar 1921 yılında Fransa ile imzalanan Ankara İtilafnamesi ile başlamıştır. Bu itilafname ile Suriye’nin sınırı etnik ve dinî yapıya bakılmaksızın adeta cetvelle çizilmiştir. Bu durum bölgede yaşayan Türkler ve Suriyeli Araplar arasında özellikle Türkiye’nin güney şehirlerinde metruk mal sorunlarının yaşanmasına yol açmıştır.
Makalede ele alınan 1921-1950 yılları arasında bölgede ve dünyada önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bu gelişmelerden birisi de Suriye-Türkiye arasında yaşanan metruk emlak sorunlarıdır. İki ülke arasında emlak sorunlarının çözülememesinde en önemli etken Fransa’nın bölge yönetimindeki etkinliği olmuştur. Fransa, bölgede mandater devlet olduğu sürece Suriye’nin hem komşuları ile hem de Arap ülkeleri ile ilişkilerinin olumsuz olması için çaba göstermiştir. Bu nedenle de Türkiye ile Suriye arasındaki sınır sorunları ve bunun devamında yaşanan emlak-ı metruke sorunu iki komşu ülkenin dış politikasına da yansımış, iki ülke arasında olumsuz ve çatışmalı bir dış politikanın yürütülmesine neden olmuştur. Çalışmada 1921-1950 döneminde Suriye ile Türkiye arasında yaşanan metruk mal sorunu ele alınmış ve bu süreçte Fransa’nın rolü Türkiye’deki arşiv kaynakları üzerinden incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Ankara Antlaşması, Suriye, Metruk Mallar Sorunu, Fransa.

Kaynakça

• TBMM Zabıt Ceridesi, 6. Dönem, 1. Yasama Yılı, 3. Cilt Fihristi, 30. Birleşim.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 6. Dönem, 1. Yasama Yılı, 3. Cilt Fihristi, 33. Birleşim.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 2. Dönem, 1. Yasama Yılı, 1. Cilt Fihristi, 7. Birleşim.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 2. Dönem, 4. Yasama Yılı, 26. Cilt Fihristi, 115. Birleşim.
• TBMM Kanunlar Dergisi, C. 4, Kanun No: 910.
• Akşam Gazetesi, Cumhuriyet Gazetesi, Resmî Gazete, Ulus Gazetesi.
• ADA, S., Türk-Fransız İlişkilerinde Hatay Sorunu (1918-1939), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2013.
• ARMAOĞLU, F., 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi 1, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1984.
• ATATÜRK, M. K., Nutuk. C. 3, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1970.
• ATLIOĞLU, Y., Fransız Manda Yönetimi Altında Suriye, Suriye: Tarih, Siyaset, Dış Politika. (45-65), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2018.