Donated Aircrafts and Its Influences on Aerospace Industries In History of Turkish Aviation

Yıl 2010, Cilt: 3 Sayı: 6, 191 - 212, 01.07.2010

Osman Yalçın

Öz

Donation is one of the important aspects of the Turkish Culture. Turks continued their existence more easily because of their soliarity and helping the ones in need culture troughout history. In time, the government itself also needed donation. The last period of Ottoman Empire was also a fast period of technological development. The ground breaking development of aviation tecnology is one of the results of this period. Although Ottoman Empire was interested in aviation, its budget was not suitable for these kinds of studies. But not following the developments in aviation tecnology was meaning to await of a greater danger. In a difficult period like this, Turkish people supported aviation and helped its military to buy aircraft. During the period of The War of Independence and early period of Turkish Republic, donations played more important role in building and supporting Turkish Aviation. In this difficult period of the country, 350 aircraft was donated to Turkish Air Force. These donations was also continued after 1970 while building The National Aviation War Industry. 

Anahtar Kelimeler

AirForce-Airplane Industry-Atatürk-Donation-Ottoman-Repuplic Of Turkey 

Türk Havacılık Tarihinde Bağış Uçakları ve Havacılık Sanayii Kurulmasına Tesirleri

Öz

Bağış, Türk kültürünün önemli unsurlarından biridir. Türkler, tarih içinde varlıklarını dayanışma ve muhtaç olanları desteklemek suretiyle daha kolay devam ettirmişlerdir. Zaman içinde kurumsal bir yapı olan devlet de bağışa ihtiyaç duymuştur. Osmanlı Devleti’nin son yılları aynı zamanda teknolojinin de hızla geliştiği bir döneme rastlar. Havacılığın baş döndürücü gelişmesi bunlardan biridir. Osmanlı Devleti havacılığa ilgi duymasına rağmen bütçe imkanları buna elvermiyordu. Havacılıktan uzak durmak ise çok daha büyük tehlikeleri beklemek anlamına gelmekteydi. Böylesine sıkıntılı bir dönemde Türk halkı gönlünü ve imkanlarını ortaya koymuş ordunun uçak almasına katkı sağlamıştır. İstiklal Harbi ve Cumhuriyet Dönemi’nde Türk havacılığının toparlanması ve güçlenmesinde bağışların önemi yadsınamaz. Ülkenin sıkıntılı bir döneminde yine bağışlarla yaklaşık 350 adet uçak alınarak Türk Hava Ordusuna bağışlanmıştır. Bu süreç 1970 sonrası milli hava harp sanayiini kurma döneminde de sürmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Hava Kuvvetleri-Uçak-Sanayii-Atatürk-Bağış-Osmanlı-Türkiye Cumhuriyeti

Kaynakça

• Atatürkçülük Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri Birinci Kitap, Gnkur. Bsm., Ankara, 1983
• AYDAR Orhan, Uçan Süvariler, Ulus Basımevi, Ankara, 1948
• BCA, Tarih 28.6.1948, Dosya: 6380, Fon Kodu: 030.10, Yer No: 61.413.34
• BCA, Tarih 02.05.1933, Fon Kodu: 030.18, Yer No:01.02.36.32.14,Kararname
• BCA, Tarih 04.09.1934, Fon Kodu: 490.01, Yer No: 13.71.3, Ad Koyma Töreni
• ÇAĞLAR Behçet Kemal-KUTAY Cemal, “15 Yıl”, Havacılık ve Spor, C.XII, Ankara, 1940
• DERVİŞOĞLU Fatih M., Nuri Demirağ Türkiye’nin Havacılık Efsanesi, Ötüken Neş., İstan- bul, 2007
• ERGÜDER Muzaffer, (Hazırlayan: H.İbrahim FIRTINA), Havacılık Anıları 1922-1930, Türk Hava Kurumu, Ankara, 2009
• GEDİZ Ergüder, Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı Tarihi C.I 1911–1918, Tarihçe Şb. Md. lüğü, Ankara
• GÜRER Turgut, Atatürk’ün Yaveri Cevat Abbas Gürer, 2. Baskı, Özkaracan Matbaacılık, İs- tanbul, 2006
• Hv.K.K.lığı, Tarihçe Ş.Md.lüğü Arşivi, “Atatürk’ün Türk Havacılığı İle İlgili Sözleri”, Klasör No:73, Ankara, 2007
• Hv.K.K.lığı, Tarihçe Ş.Md.lüğü, Gönüllerden Göklere, Ankara, 2005
• İLMEN Süreyya, Türkiye’de Tayyare ve Balonculuk Tarihi, Hilmi Kitapevi, İbrahim Horoz Matbaası(Basılmamış Eser),İstanbul,1947
• İLMEN Süreyya, Türkiye’de Tayyarecilik ve Balonculuk Tarihi, (Çev.Yzb.Hasan SEZGİN ve Ütğm.Ferruh ÜNLÜTÜRK), Eskişehir, 1984
• KANSU Yavuz–ŞENSÖZ, Sermet–ÖZTUNA, Yılmaz, Havacılık Tarihinde Türkler, Hav. Kuv- vetleri Basımevi, Ankara, 1971
• Oktay Verel, İstikbal Göklerin Gökler Bizimdir C.I, THK, İstanbul, 1985, s.10
• Atatürkçülük Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri Birinci Kitap, Gnkur.Bsm., Ankara, 1983, s.200; Milliyet
• Gazetesi, İstikbal Hâlâ Göklerdedir, 02.06.2004
• KAYABALI İsmail-ARSLANOĞLU, Cemender, ”Devlet ve Hükûmet Başkanları ile Tür- lü Teşekküllerin, Vatan ve Milletin Müdafaası ve Türkiye’de Havacılığın Benimsenmesi Hakkındaki Görüşleri, Türk Kültürü, S.116, Hava Kuvvetleri Sayısı, Türk Kültürünü Araştır- ma Enstitüsü, Ankara, Haziran 1972, Ankara
• KAYMAKLI Hulusi, Havacılık Tarihinde Türkler II, Hv.Bsm., Ankara, 1997
• Kanunlar Dergisi, TBMM, Yıl: 1971, C.LIV, Kanun No:1473
• KEYÜSK Mazlum, Türk Havacılık Tarihi(1912–1914), Birinci Kitap, Uçuş Okulları Basıme- vi, Eskişehir,1951
• KEYÜSK Mazlum, Türk Havacılık Tarihi (1914–1916), İkinci Kitap Birinci Cilt, Uçuş Okulları Basımevi, Eskişehir,1951
• KURAL Fethi, Hv.K.K.lığı Tarihçe Ş.Md.lüğü, Havacılığa Hizmeti Geçen Personel, “Er- zurumlu Nafiz KOTAN-Erzurumlu Nafiz Bey”, Klasör Nu.79,Klasör Düzenleme 2007, 1974, Ankara
• KURTER Ajun, Türk Hava Kuvvetleri Tarihi C.II 1914-1916, 2. Baskı, Hv.K.K.lığı Basımevi, , Ankara, 2006
• KURTER Ajun, Türk Hava Kuvvetleri Tarihi-1,Hv.Bsm.ve Neş.Md.lüğü, Ankara, 2002
• KEVENK Tahsin, İlk Havacılarımızdan Tahsin KEVENK’in Hatıraları, Tarihçe Ş. Arşivi 85 No’lu Klasör, 2007
• Milliyet Gazetesi, İstikbal Hâlâ Göklerdedir, 02.06.2004
• ÖZDEMİR Yaşar, Atatürk ve Türk Havacılığı, Hv.Bsm., Ankara, 1981
• SÜSLÜ Azmi “Ve Atatürk’ün Türk Havacılığı Hakkındaki Görüş ve Düşünceleri”, Uçan Türk, S.303, Temmuz 1986, THK, Ankara, 1986
• TANMAN Sıtkı, Türk Havacılık Tarihi İstiklal Harbi 1918-1923 2.Cilt 2.Kitap, Hv.Bsm., Eski- şehir, 1953
• TSGV ile ilgili Kanun, 17.06.1987 Tarihli 3388 Sayılı Kanun
• Uçan Türk , “Türk Hava Kurumunda Altıncı Kurultay”, C.7, THK, Ankara, 1935
• VEREL Oktay, İstikbal Göklerin Gökler Bizimdir C.I-II, Türk Hava Kurumu Yayınları 3, İstan- bul, 1985
• YALÇIN Osman, Türk Hava Kuvvetleri Teşkilatlanma Tarihi (Cumhuriyet Dönemi), G.Ü. S.B.Enst., Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2004,
• YALÇIN Osman, Türk Hava Harp Sanayii Tarihi, G.Ü. Sos.Blm.Enst., Doktora Tezi, Anka- ra, 2008
• YALÇIN Osman, Türk Hava Harp Sanayii Tarihi 1913-2009, Hv.Bsm.ve Neş.Md.lüğü, An- kara, 2009
• YILMAZ Mevlüt Uluğtekin (Programı Hazırlayan), Hv.K.K.lığı Tarihçe Ş.Md.lüğü, Ha- vacılığa Hizmeti Geçen Personel, “Erzurumlu Nafiz KOTAN-Kurtuluş Savaşında Milletimiz (7.Program)”,20.06.1985 Tarihli TRT Diyarbakır Radyosu Programı, Klasör Nu.79,Klasör Düzenleme 2007, Ankara EKLER
• EK-1/Bağışların Sarfına İlişkin Kararname EK-2/Tayyarelere İsim Verme Törenleri