Tabi Devletler Neden Otonomi Arttırmaya Yönelir? 1964-1975 Dönemi Türk-Amerikan İlişkilerindeki Krizi Açıklamak

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 29, 195 - 220, 11.12.2021

Hüsna Taş Yetim Ali Balcı

https://doi.org/10.19060/gav.1035516

Öz

Türkiye İkinci Dünya Savaşı sonrası dünyada, ABD düzeninde yer almayı en fazla isteyen ülkeler¬den biriydi. Bu süreçte dış dış politikadaki otonomisini önemli ölçüde Washington’a devreden Ankara, 1960’ların ortasına kadar ABD’nin en sadık müttefiklerinden biri oldu. Fakat 1964’te Türkiye-ABD ilişkilerinde başlayan ilk kriz, 1975 yılında Türkiye’nin ülkedeki Amerikan üs ve tesislerini kapatması¬na kadar vardı. Tırmanan gerginliğe rağmen, Türkiye Amerikan düzeni içerisinde kalmaya devam etti ve ABD’ye yönelik meydan okumasını otonomisini genişletme talepleri ile sınırlandırdı. Bu bağlamda, elinizdeki çalışma uluslararası ilişkiler disiplini içerisinde görece yeni olan hiyerarşi teorisinin kavram ve argümanlarını kullanarak Türkiye’nin 1964-1975 döneminde Amerikan düzeni içindeki otonomi arayışının arkasındaki nedenleri açıklamayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Amerika, Türkiye, Hiyerarşi, Otonomi Arayışı, Savaş.

Kaynakça

• ADAMSON, Fiona B., “Democratization and the Domestic Sources of Foreign Policy: Turkey in the 1974 Cyprus Crisis,” Political Science Quartterly, 116/2, 2001, pp. 277-303.
• AHMAD, Feroz Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980, (çev. Ahmet Fethi), 2. Baskı, Hil Yayınları, İstanbul 1996.
• ACHARYA, Amitav Constructing Global Order: Agency and Change in World Politics, Cambridge University Press, Cambridge 2018.
• ATABAY Ö. Feyza Nur, “Küçük Devlet Neden Süper Güç İttifakından Ayrılır? Soğuk Savaş Dönemi Irak, Mısır ve İran Örnekleri”, Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, C. 7, S. 2, s. 61-97.
• ATMACA, A. Ömür, “The Geopolitical Origins of Turkish-American Relations: Revisiting the Cold War Years”, All Azimuth: A Journal of Foreign Policy & Peace, 3/1, 2014, pp. 19-34.
• AYDIN, Mustafa, “Determinants of Turkish Foreign Policy: Changing Patterns and Conjunctures during the Cold War”, Middle Eastern Studies, 36/1, 2000, pp. 103-139.
• BALCI, Ali, When Hierarchy Shattered: Turkey’s post-2013 Crisis with the US-led Order, TUBITAK, Program Code: 1002, Project No: 118K413, August 2019.
• BALCI, Ali ve Elif Madakbaş Gülener, “Turgut Özal Dış Politikası: Amerikan Düzeninde Yeniden Konumlanma ve Otonomi Arayışı”, Muhafazakâr Düşünce, S. 55, Eylül-Aralık 2018, ss. 77-98.
• BALCI, Ali ve Ayşenur Hazar. “Turkey in the UN Security Council during the Cold War: elections, voting motivations and alliance commitments”, Middle Eastern Studies 57/2, 2020, pp. 279-291.
• BARDER, Alexander, Empire Within: International Hierarchy and its Imperial Laboratories of Governance, Routledge, New York 2015.
• BARNATHAN, Galia Press, “Western Europe, NATO, and The United States: Leash Slipping, Not Leash Cutting”, eds., Kristen Williams at all., Beyond Great Powers and Hegemons: Why Secondary States Support, Follow, or Challenge, Stanford, CA: Stanford University Press, 2012, pp. 112-127.
• BARNETT, Michael, “High Politics Is Low Politics the Domestic and Systemic Sources of Israeli Security Policy: 1967-1977”, World Politics, 42, 1990, pp. 529-562.
• BARNETT, Michael N. and Jack S. Levy, “Domestic Sources of Alliences and Alignments: The Case f Egypt 1962-1973, International Organization, 45/3, 1991, pp. 369-395.