Kars Müzesi’nde Yer Alan Urartu Ok Uçları

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 32, 359 - 374, 20.06.2023

Akın Bingöl Dilek Karageçi

https://doi.org/10.19060/gav.1315233

Öz

Türkiye’nin Kafkaslara açılan kapısı olan Kars ili, coğrafi konumu itibariyle Kafkasya coğrafyasında stratejik bir önem taşımaktadır. Bu stratejik öneme, Kars bölgesinin zengin su kaynakları, verimli arazileri ve maden yatakları ayrı bir değer katmaktadır. Nitekim Doğu Anadolu Bölgesi’nin özellikle maden bakımından zenginliği, eskiçağdan itibaren toplumların hedef noktası hâline gelmesine neden olmuştur. Bu sebeple bölgedeki zenginliği elde etmek isteyen Asurlar buraya seferler düzenlemiştir. Bu seferlerin kaydı niteliğinde olan tabletlerden, bölgenin maden işlemede ileri seviyede olduğu anlaşılmaktadır. Urartu Devleti de kurulduktan sonra, bölgesindeki madencilik mirasını devralarak, maden teknolojisinde hızla ustalaşmıştır. Urartu Devleti gelişmeye başlayınca, sanayisi için gerekli hammadde ihtiyacı artmış; böylece İşpuini-Menua döneminden itibaren Urartu kralları kuzey bölgelerine seferler düzenlemiştir. Kars Müzesinde bulunan demir ok uçları da bunların bir sonucudur. Tunç ok uçları ise İskit ve Kimmer topluluklarının bölgeye gelmesiyle göze çarpmaktadır. Urartu ordularında görev alan paralı askerlerin tunç ok uçları kullandıkları anlaşılmaktadır. Çalışmamızda Urartu madenciliğine göz atarak, Urartu silahları, silahların ve ok uçlarının yapım tekniklerini, ok tipolojisini ve özelliklerini inceleyerek Kars müzesinde mevcut olan Urartu ok uçlarını ele alacağız.

Anahtar Kelimeler

Urartu, Ok ucu, Kars Müzesi, Maden, Madencilik.

Kaynakça

• ADSAN, Kasım vd., Sıcak Şekillendirme. Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1980.
• ASLAN, Burak vd., “Metropolis’de Bulunan Ok Uçları”, Mimarlar Arkeologlar Sanat Tarihçileri Restoratörler Ortak Platformu E-Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 12, 2015, s. 54-73.
• AYAKAN, Suat- Mesut Ekinci, “Ok Uçları”. E. Konyar, K. Işık, R. Kuvanç, B. Genç, B. Gökçe (Ed.), Zaiahina’nın Bronzları içinde (s. 170-182), Doğubayazıt Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2018.
• BARNETT, Richard David, “The Urartian cemetery at Igydr”, Anatolian Studies, 13, 1963, s. 153-198.
• BARNETT, Richard David-William Watson, “Russian Excavations in Armenia”, Iraq, 2/14, 1952, s. 132-147.
• BAYKAN, Daniş, “Allianoi’da Bulunan Ok Uçları”, Mimarlar Arkeologlar Sanat Tarihçileri Restoratörler Ortak Platformu E-Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 14-15, 2017, s. 7-21.
• BAYKAN, Daniş, “Antik Metalurji Uygulamaları”, Yeraltı Kaynakları Dergisi, 9, 2016, s. 61-67.
• BELLİ, Oktay-Alpaslan Ceylan, “2003 Yılı Aşağı ve Yukarı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı (24-28 Mayıs 2004 Konya), 26(1), Ankara 2005, s. 175-188.
• BELLİ, Oktay-Mete Tozkoparan, “2003 Yılı Van-Yoncatepe Kalesi ve Nekropolü Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı (24-28 Mayıs 2004 Konya), 26(1), Ankara 2005, s. 189-203.
• BİBER, Hanifi, “Urartu Silahları”, Arkeo Atlas, 4, 2005, s. 106-107. BİLGİ, Önder vd., Ünsal, “Bakır, Tunç Döküm Sanatı”, Ö. Bilgi (Ed.). Anadolu Dökümün Beşiği içinde (s. 1-33), Döktaş A.Ş. Kültür Yayınları, İstanbul 2004.
• CEYLAN, A. Sarıkamış, Tarihi ve Arkeolojik Araştırmalar, Erzurum, 2001.