1908 Messina Depremi ve Osmanlı Devleti’nin Deprem Yardımları

Yıl 2023, Cilt: 17 Sayı: 33, 119 - 139, 19.12.2023

Togay Seçkin Birbudak

https://doi.org/10.19060/gav.1405852

Öz

XX. Yüzyılın ilk çeyreğinde Osmanlı Devleti ile İtalya arasındaki siyasi ilişkilere bakıldığında öne çıkan başlıklar Trablusgarp Savaşı, I. Dünya Savaşı ve sonrasındaki Anadolu’daki İtalyan işgal girişimidir. Gerçekten de 1911 yılında İtalya’nın Osmanlı hâkimiyetinde bulunan Libya topraklarını işgalinden sonraki süreçte İtalya-Osmanlı ilişkilerinin dostluk zeminine oturması mümkün olmamıştır. I. Dünya Savaşı yıllarında iki ülke birbirine düşman ittifak grupları arasında mücadele vermiş, savaşın ardından İtilaf devletlerinin işgaline uğrayan Anadolu topraklarında İtalyan birlikleri de yer almıştır. Ancak bu gelişmelerin hemen öncesindeki yıllara bakıldığında yaşanan bir doğal afet ile bağlantılı olarak Osmanlı Devleti ile İtalya arasında insanî yardımlaşma ve dostluk ilişkileri kapsamında değerlendirilebilecek birtakım gelişmeler dikkati çekmektedir. 28 Aralık 1908 günü merkez üssü İtalya’nın güney ucunda bulunan Messina Boğazı olan deprem ve sonrasında oluşan tsunami bölge halkı için tam bir felaket halini almıştır. Sabah saatlerinde yaşanan deprem ile bölge ağır hasar almış, sarsıntıdan kısa bir süre karayı vuran tsunami dalgaları felaketin etkisini daha da arttırmıştır. Toplamda 60.000 kadar insanın hayatını kaybettiği, başta Messina ve Reggio Calabria şehirleri olmak üzere birçok yerleşim yerinin neredeyse yaşanılmaz bir hale geldiği bu depremin ardından pek çok ülke İtalya’ya yardım eli uzatmış, tıbbî ihtiyaçlar, barınma, gıda ve diğer hususlarda yardımda bulunmuştur. Bu kapsamda Osmanlı Devleti de deprem haberi İstanbul’a ulaştıktan hemen sonra harekete geçerek İtalya’ya yardımda bulunma kararı almıştır. Bu çalışma 1908 Messina depreminin ardından yaşanan büyük felaket münasebetiyle Osmanlı Devleti’nin afetzedelerin yaralarının sarılması ve dayanışma amacıyla İtalya’ya yapmış olduğu yardımları konu edinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, İtalya Krallığı, Messina, Deprem, İnsanî yardım

Kaynakça

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Belgeleri
• Bâb-ı Âlî Evrak Odası (BEO): 3467/260022; 3468/260030; 3468/260031; 3468/260033; 3471/260254; 3481/261024; 3491/261784; 3564/267237; 3564/267238; 3571/267799;3575/268082; 3576/268186; 3895/292073.
• Dâhiliye Mektûbî Kalemi (DH.MKT.): 2700/94; 2702/66; 2731/56; 2771/49; 2794/1; 2871/37; 2895/72; 2897/68.
• Dâhiliye Mütenevvia (DH.MTV.): 15/21.
• Dâhiliye Muhaberât-ı Umûmiye İdâresi (DH.MUİ.): 10/22.
• İrâde Hâriciye (İ.HR.): 417/3.; İrâde Husûsî (İ.HUS.): 172/7; 172/10.
• İrâde Mâbeyn-i Hümâyûn (İ.MBH.): 6/6; 6/11.
• Meclis-i Vükelâ Mazbataları (MV.): 123/23.
• Şûrâ-yı Devlet (ŞD.): 2757/53; 2778/41; 3197/73.
• Yıldız Husûsî Maruzât (Y.A.HUS.): 501/140; 502/92; 526/30; 526/31; 526/59; 526/65.
• Yıldız Kâmil Paşa Evrâkı (Y.EE.KP.): 33/3300.
• Yıldız Başkitâbet Dâiresi Maruzâtı (Y.PRK.BŞK.): 81/112.
• Yıldız Posta Telgraf Nezâreti Maruzâtı (Y.PRK.PT.): 23/141.
• Resmî Vesikalar: Gazzetta Ufficiale Del Regno D’Italia: 130 numaralı sayı
• Meclis-i Mebusân Zabıt Ceridesi (MMZC.): Cilt: I, Devre: I, İçtima Senesi: I, İnikad: 7, 8 ve 10, Kânûnuevvel 1324.
• Gazeteler: Kalem: 20 numaralı nüsha-i fevkalâde
• New-York Tribune: 22691, 22692, 22693, 22695 numaralı sayılar
• Tanîn Gazetesi: 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 162, 163, 166, 168, 169 numaralı sayılar
• The Evening Star: 17627, 17628, 17629, 17630 numaralı sayılar
• The Washington Times: 6202 ve 6205 numaralı sayılar