Bursa’da iç ve dış mekan hava örneklerinde poliaromatik hidrokrbonların (PAHs) belirlenmesi

Yıl 2018, , 1531 - 1542, 19.12.2018

Fatma Esen , Gizem Kayıkçı

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.416449

Cited By: 1

Öz

Kalıcı Organik Kirleticiler’den (KOK) olan poliaromatik hidrokarbonların (PAH’lar) bina içi ve dış atmosferik ortamlarda belirlenmesine yönelik çalışmalara olan ilgi gün geçtikçe artmaktadır. Bunun sebebi KOK’ların çevreye özellikle insan sağlığı üzerine olan olumsuz etkilerinin yapılan çalışmalarla ortaya konulmasıdır.

Yapılan çalışmada Bursa ili’nde yer alan 12 adet evin iç ortamından (mutfak ve oturulan oda) ve bu evlerden 6 tanesinin aynı zamanda dış ortamından pasif örnekleme metodu ile hava örneği alınarak PAH seviyeleri belirlenmiştir. Örnekleme kapı ve pencerenin açık olduğu yaz mevsimi (18.07.2014-01.09.2014) ile kapı ve pencerenin kapalı olduğu sonbahar mevsiminde (18.10.2014-01.12.2014) yapılmıştır.

 

Ortalama toplam PAH konsantrasyonları yaz mevsiminde oturma odası ve mutfakta sırası ile 20,3±17,9 ng/m³ ve 22,9±28 ng/m³ değerlerini alırken sonbahar mevsiminde 27,2±20 ng/m³ ve 21,7±10,5 ng/m³ değerlerini almıştır. Dış ortamda ölçülen ortalama toplam PAH konsantrasyonları ise yaz mevsiminde 10,2±6 ng/m³, sonbahar mevsiminde de 20,5±11 ng/m³ değerlerini almıştır. Gerek iç gerekse de dış ortamda ölçülen PAH konsantrasyonları havaların soğuması ile birlikte sonbahar mevsiminde yaz mevsimine göre artış göstermiştir. Özellikle sonbahar mevsiminde ısınma amaçlı yakmanın başlaması ile birlikte genellikle kirletici kaynak dış ortam olarak hesaplanmıştır. Yapılan çalışmada oturma odası, mutfak ve dış ortam için mevsimsel olarak tanı oranları hesaplanmış ve düşük molekül ağırlığına sahip toplam PAH türlerinin, yüksek molekül ağırlığına sahip toplam PAH türlerine oranı 1’in üzerinde çıkmıştır. Bu sonuç PAH’ların kaynağının petrol, yani trafik olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

“Poliaromatik hidrokarbonlar”, “iç ve dış ortam”, “pasif örnekleme”, “Bursa”

Kaynakça

• Hanedar, A., İstanbul’da Polisiklik Aromatik Hidrokarbonların (PAH) Atmosferik Konsantrasyonlarının İnsan Sağlığına Muhtemel Toksizitesinin Belirlenmesi, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2009.
• Park, S.S., Kim, Y.J., Kang, C.H., Atmospheric Polycyclic Aromatic Hydrocarbons in Seoul, Korea, Atmospheric Environment, 36, 2917-2924, 2002.
• Esen, F.,Bursa Atmosferindeki polisiklik aromatik hidrokarbonların (PAH’ların) gaz/partikül konsantrasyon dağılımları ve kuru çökelme miktarları, Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa, 2006.
• Gaga, E.E., Investigation of polycyclic aromatic hydrocarbon (PAH) deposition in Ankara, Doktora tezi, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Middle East Tecnical University, Ankara, 2004.
• National Air Quality and Emission Trends Report (NAQETR), https://searchworks.stanford.edu/view/493721 1996.
• Esen, F., Cindoruk, S.S. Tasdemir, Y., Ambient concentrations and gas/particle partitioning of PAHs in an urban site in Turkey, Environmental Forensics, 7, 303-312, 2006.
• Taşdemir, Y., Esen, F., Urban Air PAHs: Concentrations, Temporal Changes and Gas/Particle Partitioning at a Trafficked Site in Turkey, Atmospheric Research, 84, 1-12, 2007.
• Zhu, Y., Yang, L., Meng, C., Yuan, Q., Yan, C., Dong, C., Sui, X., Yao, Y., Yang, F., Lu, Y., Wang, W., Indoor/outdoor relationships and diurnal/nocturnal variationsin water-soluble ion and PAH concentrations in the atmospheric PM2.5 of a business office area in Jinan, a heavily polluted cityin China, Atmospheric Research, 153, 276–285, 2015.
• Duan, J.C., Bi, X.H., Tan, J.H., Sheng, G.Y., Fu, J.M., Seasonal variation on size distribution and concentration of PAHs in Guangzhou City, China, Chemosphere 67, 614–622, 2007.
• Castro, D., Slezakova, K., Delerue-Matos, C., Alvim-Ferraz, M.D.C., Morais, S., Pereira, M.D.C., Polycyclic aromatic hydrocarbons in gas and particulate phases of indoor environments influenced by tobacco smoke: levels, phase distributions, and health risks, Atmospheric Environment, 45, 1799 – 1808, 2011.
• Kim, H.H., Lim, Y-W., Jeon, J-M, Kim, T-H, Lee, G-W., Lee, W-S., Lim, J-Y., Shin, D.C., ve Yang, J-Y., Indoor Exposure and Health Risk of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (PAHs) in Public Facilities, Korea, Asian Journal of Atmospheric Environment, 7(2), 72-84, 2013.
• Lu, H., Zhu, L. Z., and Chen, S. G., Pollution level, phase distribution and health risk of polycyclic aromatic hydrocarbons in indoor air at public places of Hangzhou, China. Environmental Pollution, 152(3): 569-575, 2008.
• Bohlin, P., Jones, K.C., Tovalin, H., Strandberg, B., Observation on persistent organic pollutants in indoor and outdoor air using passive polyurethane foam samplers, Atmospheric Environment, 42, 7234-7241, 2008.
• Kliucininkas, L., Krugly, E., Stasiulaitiene, I., Radziuniene, I., Prasauskas, T., Jonusas, A., Kauneliene, V., Martuzevicius, D., Indoor-outdoor levels of size segregated particulate matter and mono/polycyclic aromatic hydrocarbons among urban areas using solid fuels for heating, Atmospheric Environment, 97, 83-93, 2014.
• Wang, Y., Zhuang, G., Zhang, X., Huang, K., Xu, C., Tang, A., An, Z., The ion chemistry, seasonal cycle, and sources of PM2.5 and TSP aerosol in Shanghai, Atmospheric Environment. 40, 2935–2952, 2006.
• Krugly, E., Martuzevicius, D., Sidaraviciute, R., Ciuzas, D., Prasauskas, T., Kauneliene, V., Stasiulaitiene, I., Kliucininkas, L., Characterization of particulate and vapor phase polycyclic aromatic hydrocarbons in indoor and outdoor air of primary schools, Atmospheric Environment, 82, 298-306, 2013.