Şehirlerarası otobüs firmalarına yönelik kalite beklentilerinin aralıklı tip-2 yamuk bulanık AHP ile değerlendirilmesi ve firma seçimi

Yıl 2022, , 757 - 770, 28.02.2022

Aslıhan Yıldız , Ertuğrul Ayyıldız , Alev Taşkın Gümüş , Coşkun Özkan

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.625921

Öz

Şehirlerarası
otobüs firmaları, yolcularına güvenli, kaliteli ve konforlu yolculuklar
vadederek maksimum yolcu memnuniyetini elde etmeyi amaçlamaktadırlar. Çalışmada,
yapılan literatür taraması ve sektörde çalışan uzmanlarla görüşmeler
neticesinde, şehirlerarası otobüs firmaları için yolcuların kalite
beklentilerini değerlendirmek üzere hizmet, konfor, güvenlik, ulaşım, ekonomik
özellikler, müşteri ilişkileri şeklinde altı ana kriter belirlenmiştir. Her bir
ana kriter için beş alt kriter oluşturulmuştur. Bu kriterler dikkate alınarak,
çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Prosesi
yöntemiyle kalite beklentileri ağırlıklandırılmıştır. Yöntemde kıyaslama
yaparken kullanılan dilsel ifadelerde belirsizliği önlemek ve gerçeği daha iyi
yansıtmak için bulanık mantık yaklaşımına başvurulmuştur. Ağırlıklandırılan bu
otuz farklı alt kriterin kıyaslanmasıyla yolcuların kalite beklentilerine
yönelik bir önem sıralaması belirlenmiştir. Ayrıca dört farklı firma, belirlenen
kriterler özelinde kıyaslanmış ve sıralanmıştır.

Anahtar Kelimeler

AHP, Yolcu beklentisi, Şehirlerarası otobüs firmaları, Tip 2 yamuk bulanık sayılar

Kaynakça

• 1. Çatı, K., Yıldız, S., Şehirlerarası Otobüs İşletmelerinde Hizmet Kalitesinin Ölçülmesi ve Bir Uygulama, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 121-144, 2005.
• 2. Gökmerdan, L., Deniz, A., Müşteri İlişkileri Yönetimi: Otobüs Firmaları Üzerine Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 13(2), 241-258, 2010.
• 3. Koç, F., Günalan, M., Özbek, V., Çinar, B. B., Şehirlerarası Otobüs Firmalarının Ulaşılabilirliğinin Memnuniyet, Firma İtibarı ve Algılanan Değer Üzerindeki Etkisi. International Review of Economics and Management, 3(1), 39-60, 2015.
• 4. Türkmen, M. A., Bildik, T., Şehirlerarası Yolcu Taşımacılığında Bulanık Vikor Uygulaması. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 1-15, 2015.
• 5. de Oña, J., de Oña, R., López, G., Transit service quality analysis using cluster analysis and decision trees: a step forward to personalized marketing in public transportation. Transportation, 43(5), 725-747, 2016.
• 6. Joewono, T. B., Tarigan, A. K., Susilo, Y. O., Road-based public transportation in urban areas of Indonesia: What policies do users expect to improve the service quality?. Transport policy, 49, 114-124, 2016.
• 7. Memiş, S., Cesur, Z., Algılanan Hizmet Kalitesi İle Marka Bağlılığı İlişkisi Şehirlerarası Yolcu Taşımacılığı Yapan Otobüs Firmaları Üzerine Bir Araştırma. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 2016.
• 8. Charbatzadeh, F., Chipulu, M., Marshall, A., Ojiako, U., Determinants of satisfaction with campus transportation services: Implications for service quality. Journal of Transport and Supply Chain Management, 10(1), 1-14, 2016.
• 9. Dehghani, A., Kheirkhah, A. S., Ahadi, H. R., A Hierarciıcal Topsis Method Based On Type-2 Fuzzy Sets To Evaluate Servıce Qualıty Of Public Transportatıon, International Journal of Industrial Engineering, 24(5), 505-525, 2017.
• 10. Gökaşar, I., Buran, B., Dündar, S., Kent içi otobüs memnuniyet anketi verileri ve faktör analizinden yararlanılarak otobüslerin hizmet kalitesinin modellenmesi: İETT örneği, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 24(6), 1079-1086, 2018.
• 11. Semchugova, E., Zyryanov, V., Negrov, N., Nikitina, A., Models of Estimation of Application of Passenger Service Quality Parameters. Transportation Research Procedia, 20, 584-590, 2017.
• 12. Getachew, G., The Impact of Transportation Service Quality on Customer Satisfaction: Evidence from Amhara Region, Ethiopia. International Journal of Health Economics and Policy, 4(2), 49-57, 2019.
• 13. Gumus, A. T., Evaluation of hazardous waste transportation firms by using a two step fuzzy-AHP and TOPSIS methodology, Expert systems with applications, 36(2), 4067-4074, 2009.
• 14. Hartman, A., Reaching consensus using the Delphi technique. Educational Leadership, 38(6): 495–497, 1981.
• 15. Sung, W. C., Application of Delphi method, a qualitative and quantitative analysis, to the healthcare management. Journal of Healthcare Management, 2(2), 11–19, 2001.
• 16. Chang, C.-W., Wu, C.-R., Chen, H.-C., Using expert technology to select unstable slicing machine to control wafer slicing quality via fuzzy AHP, Expert Systems with Applications, 34(3), 2210–2220, 2008.
• 17. Hsu, P.-F., Wu, C.-R., Li, Y.-T., Selection of infectious medical waste disposal firms by using the analytic hierarchy process and sensitivity analysis, Waste Management. 28(8), 1386-1394, 2008.
• 18. Robbins, S. P., Management. New Jersey: Prentice Hall, Amerika, 1994.
• 19. Zadeh, L. A., Information and control, Fuzzy sets, 8(3), 338-353, 1965.
• 20. Wang, J. Q., Peng, J. J., Zhang, H. Y., Liu, T., Chen, X. H., An uncertain linguistic multi-criteria group decision-making method based on a cloud model, Group Decision and Negotiation, 24(1), 171-192, 2015.
• 21. Çavdur, F., Sebatlı, A., Küçük, M. K., Öğrenci-proje takımı oluşturma problemi için grup-karar verme ve hedef programlama temelli çözüm yaklaşımı, Journal of the Faculty of Engineering Architecture of Gazi University, 34(1), 505-521, 2019.
• 22. Yerlikaya, M. A., Arıkan, F., KOBİ’lere sağlanan desteklerin performans etkinlik sıralarının Promethee ve Oreste yöntemleri ile belirlenmesi enmesi, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 31(4), 1007-1016, 2016.
• 23. Yılmaz, N., Şenol, M.B., İş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirme süreci için bulanık çok kriterli bir model ve uygulaması, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 32(1), 77-87, 2017.
• 24. Liu, P. D., Jin, F., The trapezoid fuzzy linguistic Bonferroni mean operators and their application to multiple attribute decision making. Scientia Iranica, 19(6), 1947-1959, Amerika, 2012.
• 25. Kahraman, C., Sari, İ.U., Turanoğlu, E., Fuzzy analytic hierarchy process with Type-2 fuzzy sets, Uncertainty Modeling in Knowledge Engineering and Decision Making, 201-206, 2012.
• 26. Sari, I.U., Behret, H., Kahraman, C., Risk governance of urban rail systems using fuzzy AHP: The case of Istanbul, International Journal of Uncertainty, Fuzziness and Knowledge-Based Systems, 20(01), 67-79, 2012.
• 27. Buckley, J. J., Fuzzy hierarchical analysis, Fuzzy Sets Systems, 17 (1), 233–247, 1985.
• 28. Yıldız, A., Ayyıldız, E., Gümüş, AT. Özkan, C.,“Kadın müşterilerin otobüs firmalarına yönelik kalite beklentilerinin yamuk bulanık ahp ile önceliklendirilmesi.” 1.Karadeniz Uluslararası Multidisipliner Çalışmalar Kongresi, Giresun-Türkiye, 769-777, 2019.
• 29. Saaty, T. L., What is the analytic hierarchy process?, In Mathematical models for decision support, 109-121, Springer, Berlin, Heidelberg, 1988.
• 30. Büyüközkan, G., Güleryüz, S., Lojistik firma web sitelerinin performanslarının çok kriterli değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31(4), 889-902, 2016.