Performans ölçümünde indeks model önerisi: Alışveriş merkezi uygulaması

Yıl 2023, Cilt: 38 Sayı: 3, 1403 - 1416, 06.01.2023

Emine Elif Nebati , İsmail Ekmekçi , Hüseyin Başlıgil

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.992628

Öz

Günümüzde, sosyal ve modern yaşamın getirisi olan, perakende sektöründe önemli yere sahip olan alışveriş merkezi sayıları her geçen gün artmaktadır. Bu durum yönetimleri, çeşitli ve yenilikçi arayışlara yöneltmektedir. Alışveriş merkezlerinin mevcut performanslarının analiz edilmesi ve uygun çözümler sunulması da bu arayışlara çözüm niteliğindedir. Son zamanlarda ortaya çıkan bu ihtiyaçtan yola çıkarak, alışveriş merkezlerinin performans değerlendirmesine katkı sunması amacıyla bu çalışmada alışveriş merkezleri için bir performans indeks ölçüm modeli geliştirilmiştir. Önerilen performans indeks modelinde, 6 ana kriter ve 135 alt kriter belirlenmiştir. AVM Performans kriterlerinin ve AVM’lerin performanslarının incelenmesi aşamasında, AHP ve PROMETHEE yöntemleri tercih edilmiştir. Sonuçların analizinde ise, SWOT analizi ve radar diyagram analizi olmak üzere 2 yöntemle karşılaştırmalı değerlendirilmiştir. Geliştirilen modelin uygulama aşamasında, araştırmanın örneklemi Türkiye’de İstanbul ilindeki alışveriş merkezlerine uygulanmıştır. Çalışma, alışveriş merkezlerinin performansını değerlendirmek için yeni bir model sunma açısından literatürde kapsamlı ilk çalışmadır. Önerilen model ve geliştirilen çözüm önerileri ile birlikte perakende sektöründe rekabet avantajı elde edilmesi ve sektöre olumlu katkı sağlaması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Alışveriş merkezleri, performans ölçümü, çok kriterli karar verme, radar diyagramı, SWOT analizi.

Kaynakça

• 1. Arıkan, F., Küçükçe, Y.S., Satın Alma Faaliyeti için Bir Tedarikçi Seçimi – Değerlendirme Problemi ve Çözümü, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 27(2), 255-264, 2012.
• 2. Athawale, V.M., Chakraborty, S., Facility Location Selection Using PROMETHEE II Method. Proceedings of the 2010 International Conference on Industrial Engineering and Operations Management Dhaka; 59-63, 2010.
• 3. Baştanoğlu, E., Leed Yeşil Bina Sertifika Sistemi Uygulamalarının Değerlendirilmesi: Avrupa ve Türkiye. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2017.
• 4. Birol, G., Çağdaş Alışveriş Merkezlerinde Kent Dokusunun Yeniden Yorumlanması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20(4): 421-427, 2005.
• 5. Can, G. F., Kılıç, D. E.,. A Task-Based Fuzzy Integrated Mcdm Approach for Shopping Mall Selection Considering Universal Design Criteria. Soft Computing, 22, 7377–7397, 2018.
• 6. Dağdeviren, M., Eraslan, E., PROMETHEE Sıralama Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1), 69-75, 2008.
• 7. Das, Gopal & Varshneya, Geetika, Consumer emotions: Determinants and outcomes in a shopping mall, Journal of Retailing and Consumer Services, Elsevier, 38, 177-185, 2017.
• 8. Dinç, S., Hamurcu M., Eren, T., Kentsel Ulaşım İçin Alternatif Tramvay Araçlarının Çok Kriterli Seçimi. Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 4(2), 124-135, 2018.
• 9. Dyson, R.G., Strategic Development and SWOT Analysis at the University of Warwick”, European Journal of Operational Research, 152, 631-640, 2004.
• 10. Ediger, V.Ş., National Energy Report of Turkey: Energy Situation, Challenges and Policies for Sustainable Development. AASA Beijing Workshop on Sustainable Energy Development in Asia 2008 Beijing, Inter Academy Council, 2008.
• 11. El-Adly, M. I., Shopping Malls Attractiveness: A Segmentation Approach, International Journal of Retail & Distribution Management, 35 (11), 936-950, 2006.
• 12. El-Adly, M. I., Eid, R., An Empirical Study of the Relationship between Shopping Environment, Customer Perceived Value, Satisfaction, and Loyalty in the UAE Malls Context, Journal of Retailing and Consumer Services, 31, 217–27. 2016.
• 13. Erkip, F., Özüduru, B. Retail development in Turkey: an Account After Two Decades of Shopping Malls in the Urban Scene, Progress in Planning, 102, 1-33, 2015.
• 14. Geç, Ş., Türkiye’de Alışveriş Merkezlerinin Gelişimini Etkileyen Kentleşme Kriterleri Üzerine Bir Değerlendirme, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, , 2008.
• 15. Gottdiener, M., Postmodern Semiotics: Material Culture And The Forms Of Postmodern Life. İmge Kitapevi, Ankara, 1995.
• 16. Hoşgör, H., Yeşil Hastane Konsepti ve Türkiye Deneyimi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 1(2),75-84, 2014.
• 17. Kesari, B., Atulkar, S., Satisfaction of Mall Shoppers: A Study on Perceived Utilitarian and Hedonic Shopping Values. Journal of Retailing and Consumer Services, 31, 22–31, 2016.
• 18. Köksal, Y., Emirza, E., Kuruluş Yeri Açısından Cadde ve Alışveriş Merkezi Mağazacılığının Karşılaştırılması: Ankara İlinde Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 75-87, 2011.
• 19. Köksal, Y., Aydın, E.E., 2015. Tüketicilerin Alışveriş Merkezleri Algısı Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme: Göller Bölgesi Örneği, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 11(24), 231-248, 2015.
• 20. Ling, Y., A Systematic Approach to Location Selection for Shopping Mall Projects. Hong Kong Polytechnic University, Doctoral Thesis, 2006.
• 21. Macharis, C., Springael, J., De Brucker, K.,Verbeke, A., Promethee and AHP: The Design of Operational Synergies in Multicriteria Analysis. Strengthening Promethee with Ideas of AHP. European Journal of Operational Research, 153, 307–317, 2004.
• 22. Nebati, E.E., Ekmekçi, İ., Tarihten Günümüze Alışveriş Merkezlerinin Değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 389-406, 2018. 23. Nebati E. E, ve Ekmekçi İ.,A proposal of novel performance criterias development for shopping malls”, Politeknik Dergisi, 22(2), 495- 507, 2019.
• 24. Nebati E. E, ve Ekmekçi İ., A study on shopping malls performance criterias analysis using AHP method ”, Politeknik Dergisi, 23(1), 85- 95, 2020.
• 25. Nebati, E., Alışveriş Merkezlerinin ÇKKV Yöntemleri Ile Performanslarının Ölçülmesi: Yazın İncelemesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 72-94, 2020.
• 26. Osuna, E.E., Aranda, A., Combining SWOT and AHP Techniques for Strategic Planning. Proceedings of ISAHP Vina del Mar, Chile, 2007.
• 27. Ömürbek, N., Karaatlı, M., Eren, H., Şanlı, B., AHP Temelli PROMETHEE Sıralama Yöntemi ile Hafif Ticari Araç Seçimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 47-64, 2014.
• 28. Saaty, T.L., Decision Making with the Analytic Hierarchy Process. International Journal of Services Sciences, 1(1), 83-98, 2008.
• 29. Saaty, T.L., 2008. The Analytic Hierarchy and Analytic Network Measurement Processes: Applications to Decisions Under Risk. European Journal of Pure and Applied Mathematics, 1, 125, 2008.
• 30. Yılmaz, B., Dağdeviren, M., Ekipman Seçimi Probleminde PROMETHEE ve Bulanık PROMETHEE Yöntemlerinin Karşılaştırmalı Analizi, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 25(4), 811-826, 2010