Türkiye yangın yönetmeliğine göre toplanma amaçlı yapıların tahliye performansının simülasyon tabanlı analiz edilmesi

Yıl 2024, Cilt: 39 Sayı: 4, 2343 - 2352, 20.05.2024

Muhsin Selçuk Satır Abdurrahman Yağmur Topraklı

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1281882

Öz

Bu çalışmada, kuralcı (prescriptive) yaklaşımla hazırlanmış olan “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” in getirdiği tanımlayıcı/sınırlayıcı standartların tahliye süresi bağlamında performatif sonuçlarının analiz edilerek kritik edilmesi amaçlanmıştır. Yönetmeliğin getirdiği sınırlılıkların tanımlanması ile yapılan simülasyonlar sonucu, yönetmeliğin toplanma amaçlı yapılar sınıfına dair tahliye süresi performansı ölçülmüştür. Bu bağlamda yönetmelikteki en yoğun kullanıcı yükü tanımını içeren 3 farklı toplanma amaçlı sınıfın analiz edilmesi amaçlanmıştır. Hazırlanan A, B ve C senaryolarının her biri farklı kullanıcı sayısına sahip 230 alt senaryodan meydana gelmektedir ve toplamda 690 farklı alt senaryo oluşturulmuştur. Çalışma kapsamında elde edilen bulgular incelendiğinde en dikkat çekici sonuçlardan birisi, tahliye süresinde ana etmenin kullanıcı yükü (sayısı) olduğudur. A, B ve C senaryoları, tahliye süresi bağlamında benzer sonuçlar vermişlerdir. Çalışmanın bir diğer önemli sonucu, yönetmelikte belirtilen kişi başına düşen çıkış genişliğinin aynı şartların korunması için gerekenden bir miktar fazla olduğudur. Ayrıca, yönetmeliğin, binalarda yangının yayılma hızını azaltmak ve bina kullanıcılarının kaçabileceği bir alan sağlamak amacıyla getirdiği kompartıman alanı sınırlamasının tahliye süresine bir etkisi bulunmamaktadır. Yapılan bu çalışmada, yönetmeliğin en yoğun kullanıcı yükü tanımına sahip 3 farklı toplanma yapısının yangın yönetmeliğine uygun yapılmış bir binada verebileceği minimum tahliye süresi değerleri tespit edilmiştir. Bulunan değerlerden daha kısa tahliye sürelerinin elde edilebilmesi için yönetmelik sınırlarından daha büyük çıkış kapasitesinde bir tasarım yapılmalıdır. Dolayısıyla çalışmanın bulguları, birçok çalışmaya yön gösterici olacaktır. Bundan sonraki yönetmelik düzenlemelerinde kuralcı tanımlar dışında performatif tanımlamalara yer verilerek performans tabanlı analizlerin önü açılması, yetkin kişiler tarafından yapılacak performans analizleri ile normatif tanımların esnetilebilmesi tavsiye edilmektedir. Aksi durum tasarım kısırlığına yol açmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tahliye, yangın yönetmeliği, simülasyon, performans tabanlı tasarım, kuralcı tasarım

Kaynakça

• 1. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf. Yayın tarihi 1982. Erişim tarihi Nisan 3, 2023.
• 2. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/12/20071219-2.htm. Yayın tarihi 2007. Erişim tarihi Nisan 3, 2023.
• 3. Nour, M. Fire Safety Design System between Performance-Based vs Prescriptive Design-Tools and Challenges, Graduation Thesis, Texas A&M University, Safety Engineering, Texas, 2018.
• 4. Span, M. Prescriptive Vs. Performance Building Codes, Building Design Construction Networks. https://www.bdcnetwork.com/blog/prescriptive-vs-performance-building-codes.Yayın tarihi 2019. Erişim tarihi Nisan 3, 2023.
• 5. Hadjisophocleous, G.V., Benichou N., Tamim A.S., Literature Review of Performance-Based Fire Codes and Design Environment, J. Fire Prot. Eng. 9, 12–40, 1998.
• 6. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2002/07/20020726.htm. Yayın tarihi 2002. Erişim tarihi Nisan 3, 2023. 7. Ng, C.M.Y., Chow, W.K., A Brief Review On The Time Line Concept In Evacuation, International Journal on Architectural Science, 7 (1), 1-13, 2006.
• 8. Brown, S., A UK Evacuation Case Study Using Pathfinder Questions The Suitability Of Fire Safety Guidance, The Fire and Evacuation Modeling Technical Conference (FEMTC), Málaga-Spain, 1-10, 16-18 Kasım, 2016. https://files.thunderheadeng.com/femtc/2016_d1-09-brown-paper.pdf.
• 9. Bouwbesluit, Netherland, 2012.
• 10. Van de Leur P., Building Evacuation, Rules And Reality, Heron. 50, 237–246, 2005.
• 11. Zhang B., Xu Z., Zhao Q., Liu Y., A Study on Theoretical Calculation Method of Subway Safety Evacuation, Procedia Eng. 71, 597–604, 2014.
• 12. The Building Center of Japan, The Study on Development of a Building Safety System Focusing on Fire Prevention in the Kingdom of Thailand, Final Report - Volume III - Technical Manual for Planning of Fire Prevention System, 2003.
• 13. Wang S.-H., Wang W.-C., Wang K.-C., Shih S.-Y., Applying building information modeling to support fire safety management, Autom. Constr. 59, 158–167, 2015.
• 14. Pathfinder, Thunderhead Engineering, https://www.thunderheadeng.com/pathfinder. Yayın tarihi 2023. Erişim tarihi Eylül 18, 2023.
• 15. Reynolds, C.W., Steering Behavior for Autonomous Characters, Game Developers Conference, 763–782, 1999.