Açık plan ofis alanlarındaki fiziksel konforun kullanıcı verimliliği üzerindeki etkisi

Yıl 2025, Cilt: 40 Sayı: 2, 847 - 862

Penbegül Öztürk , Uğur Özcan

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1409806

Öz

Günümüzde giderek daha popüler hale gelen açık plan ofisler, fiziksel ortamlarının üretkenlik üzerindeki etkileri nedeni ile tartışma konusu olmaktadır. Açık plan ofislerde fiziksel ortam kullanıcı verimliliğini önemli ölçüde etkileyebilir ve bu etki çeşitli faktörlere bağlı olarak olumlu veya olumsuz olabilir.
Ofis ortamında çalışan sayısı arttıkça, ortamın havalandırılmasında oluşabilecek aksaklıklar veya hedeflenen konforun sağlanamaması; kullanıcılar üzerinde hastalık veya memnuniyetsizlik gibi sorunlara neden olabilmektedir. Bu sorunlar işletmeye, iş kaybı veya üretkenlik düşüşü gibi yansımaktadır. Günümüz rekabetçi iş ortamında, işletmelerin iş kaybını önleme, verimi arttırma konusunda çalışanına sağlıklı ve konforlu ortam sunma yaklaşımı gayrimenkul tercihini etkilemektedir.
Çalışmanın amacı bu doğrultuda; açık plan ofislerde fiziksel ortamın üretkenlik üzerindeki etkilerini inceleyerek, ofis yenilemeleri veya yeni inşaatları planlarken kullanıcı memnuniyetini sağlayacak bir karar aracı geliştirilmesi ihtiyacını vurgulamaktır.
Literatür, ofislerde fiziksel çevre faktörleri ile verimlilik ilişkisinin bulunduğunu ortaya koymaktadır. Çalışma aynı varsayım üzerine; Türkiye’de İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan Kayseri şehrinde, kamusal alanda hizmet veren belediye yapıları örnekleminde test edilmiştir. Elde edilen sonuçlar; çalışanın ofis ortamında kendini rahat hissettiğinde, çalıştığı kurum tarafından kendisine değer verildiğini ve önemsendiğini hissettiğinde, özellikle konforu kontrol edip kişiselleştirebildiğinde tatmin olduğunu, işine daha çok bağlandığını ve verimliliğinin arttığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Fiziksel çevre, açık plan ofis, konfor, kullanıcı memnuniyeti, verimlilik

Teşekkür

Çalışmayı değerli bularak destek veren belediyelerin yönetiminde olan idari başkanlara ve destek amacıyla zaman ayırıp ankete katılan çalışanlara teşekkür ediyoruz.

Kaynakça

• 1. Salama, A. M., The Changing Patterns of Work Environments in a Global Society: Toward an Employee-Centered Framework for Workplace Design, Proceedings of the 2nd International Conference of Administration Sciences – Meeting the Challenges of the Globalization Age, Dhahran-KSA, 309-320, 2004.
• 2. Jaakkola, J., J., K., The Office Environment Model: A Conceptual Analysis of the Sick Building Syndrome, Indoor Air, Suppl., 4, 7-16, 1998.
• 3. Leaman, A., Probe 10: Occupancy Survey Analysis, Building Services, The CIBSE Journal, 21–25, 1997.
• 4. Zimmerman, A., Martin, M., Post Occupancy Evaluation: Benefits and Barriers. Building Research and Information, 29 (2), 168-174, 2001.
• 5. Kamarulzaman, N., Saleh, A. A., Hashim, S. Z., Hashim, H., Abdul-Ghani, A. A. (2011). An Overview of the İnfluence of Physical Office Environments Towards Employees, Procedia Engineering, 20, 262–268, 2011.
• 6. Keyvanfar, A., Shafaghat, A., Abd Majid, M. Z., Lamit, H., Ali, Kh. N. (2014). Correlation Study on User Satisfaction from Adaptive Behavior and Energy Consumption in Office Buildings, Jurnal Teknologi, 70 (7), 89–97, 2014.
• 7. Leaman, A., Productivity and Office Quality, Facilities, 8 (4), 12-14, 1990.
• 8. Leaman, A., Dissatisfaction and Office Productivity, Facilities, 13 (2), 3-19, 1995.
• 9. Brill, M. M., Konar, E., Using Office Design to Increase Productivity, 1-2, Workplace Design and Productivity, Buffalo, N.Y., 1984.
• 10. Cao, B., Quyang, Q., Zhu, Y., Huang, L., Hu, H., Deng, G., Development of a Multivariate Regression Model for Overall Satisfaction in Public Buildings Based on Field Studies in Beijing and Shanghai, Building and Environment, 47, 394-399, 2012.
• 11. Kim, J., de Dear, R., Workspace satisfaction: The Privacy-Communication Trade-off in Open-Plan Offices, Journal of Environmental Psychology, 36, 18-26, 2013.
• 12. Bluyssen, P. M., Aries, M., van Dommelen, P., Comfort of Workers in Office Buildings: The European HOPE Project, Building and Environment, 46 (1), 280-288, 2011.
• 13. Veitch, J. A., Workplace Design Contributions to Mental Health and Well-being, Healthcare Papers, 11, 38-46, 2011.
• 14. Lee, S. Y., Expectations of Employees Toward the Workplace and Environmental Satisfaction, Facilities 24 (9/10), 343-353, 2006.
• 15. Mitchell, W., City Of Bits, MIT Press, London, 1995.
• 16. Hedge, A., The Open-Plan Office: A Systematic Investigation of Employee Reactions to Their Work Environment, Environment and Behavior, 14 (5), 519-542, 1982.
• 17. Heerwagen, J.H., Kampschroer, K., Powell, K.M., Loftness, V., Collaborative Knowledge Work Environments, Building Research & Information, 32 (6) 510-528, 2004.
• 18. Bailey, C., The Productivity Project: Accomplishing More by Managing Your Time, Attention and Energy, Crown Business, New York, 2016.
• 19. ASHRAE (American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers), Standard 55: Thermal Environmental Conditions for Human Occupancy, The Society, Atlanta, USA, 2017.
• 20. Wargocki, P., Wyon, D. P., (2017). Ten Questions Concerning Thermal and Indoor Air Quality Effects on the Performance of Office Work and Schoolwork, Building and Environment, 112, 359-366, 2017.
• 21. WHO, İç Ortam Hava Kirleticileri: Maruz Kalma ve Sağlık Etkileri, EURO Raporları ve Çalışmaları, 78, DSO Avrupa Bölge Ofisi, Kopenhag, 1983.
• 22. Jaakkola J. J. K., Miettinen P., Type Of Ventilation System İn Office Buildings And Sick Building Syndrom, Am J Epidemiol, 141, 755-765, 1995.
• 23. Mendell, M. J., Heath, G. A., Do Indoor Pollutants and Thermal Conditions in Schools Influence Student Performance? A Critical Review of the Literature, Indoor Air, 15, 27–52, 2005.
• 24. ASHRAE (American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers), Standard 90-1: Energy Standard for Buildings Except Low-Rise Residential Buildings, The Society, Atlanta, USA, 2019.
• 25. Heschong, L., Windows and Offices: A Study of Office Worker Performance and the Indoor Environment, New Buildings Institute, Inc., Heschong Mahone Group, Calinornia, 2003.
• 26. Yararel, B., Arslan, K., Kılıç, S., Arpacı, G. S., Ofis Tasarımında Ergonomik Koşulların Sağlanmasının Önemi, Ergonomi, 5 (2), 84-97, 2022.
• 27. Frontczak, M., Schiavon, S., Goins, J., Arens, E., Zhang, H., Wargocki, P., Quantitative Relationships Between Occupant Satisfaction and Satisfaction Aspects of Indoor Environmental Quality and Building Design, Indoor Air, 22 (2), 119-131, 2012.
• 28. Mehta, R., Zhu, R. J., Cheema, A., Is Noise Always Bad? Exploring the Effects of Ambient Noise on Creative Cognition, Journal of Consumer Research, 39 (4), 484-799, 2012.
• 29. Stansfeld, S., Matheson, M., Noise Pollution: Non-Auditory Effects on Health, British Medical Bulletin, 68 (1), 243-257, 2003.
• 30. Szalma, J. L., Hancock, P. A., Noise Effects on Human Performance a Meta-Analytic Synthesis, Psychological Bulletin, 137, 682-707, 2011.
• 31. EPA (United States Environmental Protection Agency), Indoor Air Quality, 2018.
• 32. EPA (United States Environmental Protection Agency), The Inside Story: A Guide to Indoor Air Quality, 2020.
• 33. Sundell, J., Levin, H., Nazaroff, W. W., Cain, W. S., Fisk, W. J., Grimsrud, D. T., Gyntelberg, F., Li, Y., Persily, A. K., Pickering, A. C., Samet, J. M., Spengler, J. D., Taylor, S. T. (2011). Ventilation Rates and Health: Multidisciplinary Review of The Scientific Literature, Indoor Air, 21 (3), 191-204, 2011.
• 34. Hedge, A., Stapleton, J., Work Environments, Health, And Productivity: A Review of the Literature, AIHAJ - American Industrial Hygiene Association, 57 (3), 204-218, 1996.
• 35. Engvall, K., Norrby, C., Sandstedt, E., The Stockholm Indoor Environment Questionnaire: A Sociologically Based Tool for The Assessment of Indoor Environment and Health in Dwellings, Indoor Air, 14, 24-33, 2004.
• 36. Elzeyadi, I., Designing for Indoor Comfort: A Systemic Model for Assessing Occupant Comfort in Sustainable Office Buildings, Solar 2002 Proceedings ASES National Solar Energy Conference, Reno-Nevada, 15-20 June, 2002.
• 37. Hedge, A., Effects of Temperature on Productivity and Office Work, ASHRAE Journal, 46 (10), 55-59, 2004.
• 38. Kumar, G. R., Bezawada, S. T., The Impact of Ergonomics on Employees’ Productivity in the Architectural Workplaces, International Journal of Engineering and Advanced Technology, 8 (5C), 1122-1132, 2019.
• 39. John, E., The Pros and Cons of Open-Plan Offices, Harvard Business Review, Journal of Environmental Research and Public Health, 15 (10), 2019.
• 40. TS EN (Türk Standartları European Norm), TS EN 12464-1: Işık ve aydınlatma - Çalışma yerlerinin aydınlatılması - Bölüm 1: Kapalı çalışma alanları, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2021.
• 41. TS EN (Türk Standartları European Norm), TS EN ISO 7730: Isıl Çevrenin Ergonomisi – PMV Ve PPD İndislerinin Hesabını ve Bölgesel Isıl Konfor Kriterlerini Kullanarak Isıl Konforun Analitik Olarak Belirlenmesi Ve Yorumu, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2006.
• 42. Bekar, İ., Sofuoğlu D. Ü., Konakoğlu, Z. N., Yalçınkaya, Ş., Mekân Örgütlenmesinde Bireyin Tavrı: Akademik Ofisler, Artium, 10 (2), 84-93, 2022.
• 43. Kahya, E., Çakır, S., Tetik, S., Büyük Ölçekli Bir Metal Sanayi İşletmesinin Ofislerinde İşyeri Koşullarının Değerlendirilmesi, Endüstri Mühendisliği, 33 (1), 75-95, 2022.
• 44. Ergün, B., Yıldırım, K., Hidayetoğlu, M., L., The effects of colors used in wall and equipment elements of open offices on perceptual evaluations of users, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 38 (4), 2465-2476, 2023.
• 45. Kaushik, A. K., Arif, M., Syal, M. M. G., Rana, M. Q., Oladinrin, O. T., Sharif, A. A., Alshdiefat, A. S., Effect of Indoor Environment on Occupant Air Comfort and Productivity in Office Buildings: A Response Surface Analysis Approach, Sustainability, 14 (23), 15719, 2022.
• 46. Gerçek, M., Çalışanların Gözünden Açık Ofis Deneyimi: Nitel Bir Araştırma, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 23 (1), 149-163, 2022.
• 47. Yardımcı, Y. C., Erbil, Y., Mimarların Çalışma Ortamındaki Konfor Koşulları ile Verimlilik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, GRID- Mimarlık Planlama ve Tasarım Dergisi, 7 (1), 223-244, 2024.
• 48. Mehmood, A., Siddique, H. M. A., Ali, A., Impact of health on Worker Productivity: Evidence from South Asia, Bulletin of Business and Economics (BBE), 11 (2), 1-8, 2022.
• 49. Guo, X., Wu, H., Chen, Y., Chang, Y., Ao, Y., Gauging The Impact Of Personal Lifestyle, Indoor Environmental Quality And Work-Related Factors On Occupant Productivity When Working From Home, Engineering, Construction and Architectural Management 30, (8), 3713-3730, 2022.
• 50. Erkan, Ş., M., Ozanözgü, E. N., Ofis Yapılarındaki Ortak Mekanlar ve Kullanıcı İlişkisi, Sanat ve Tasarım Dergisi, 12 (2), 399-408, 2022.
• 51. Tosun, S., Ofis Çalışanlarının Çalışma Koşullarının İyileştirilmesine İlişkin Kritik Başarı Faktörlerinin Belirlenmesi, OHS Academy, 5 (3), 186-197, 2022.
• 52. Solmaz, Z., Yüksek Yapılarda Çift Cidarlı Cephe Sistemlerinin İç Ortam Konforuna Etkisi, International Journal of Mardin Studies, 2 (2), 57-74, 2021.
• 53. Hedge, A., Hewitt, A., Noyes, J., The Benefits of Personal Control Over Office Workspace on Perceived Productivity and Well-Being, Ergonomics, 47 (6), 623-631, 2004.
• 54. Tanaçan, L., Kaya, K., Yıldırım, E., Sürdürülebilir Yapı Malzemesi ve Teknoloji, İTÜ Vakıf Dergisi, 90, 14-23, 2022.
• 55. Güngör, S., Özcan, U., Karar Kuramı ve Karar Verme, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi (33), 119-125, 2022.
• 56. Akköse G., Duran A., Gürsel Dino İ., Meral Akgül Ç., Machine Learning Based Evaluation of Window Parameters on Building Energy Performance and Occupant Thermal Comfort Under Climate Change, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 38 (4), 2069-2084, 2023.
• 57. Özcan, U., Yapıda HVAC Sistem Seçimi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23 (1), 212-217, 2019.
• 58. Tuğrul Okbaz F., Sev A., A Model for Determining the Space Efficiency in Non-Orthogonal High Rise Office Buildings, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 38 (1), 113-126, 2022.