Tarih-i Reşidi: Tercümeleri ve El Yazma Nüshaları Hakkında

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 14, 21 - 27, 01.03.2014

İslam Jemeney

Öz

Mirza Haydar Duwlat’ın Tarih-i Reşidi adlı eseri Orta Asya Türkleri için Çengiz Han, Coçi ve ondan sonra gelen hükümdarların tarihini anlatan önemli bir eserdir. Mirza Haydar Duwlat’ın Farsça olarak yazdığı eser, ilk olarak Muhammed Sadık Kaşgarî tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. Tarih-i Reşidi hem Orta Asya’daki âlimler hem de Avrupa ve Rusya’daki Doğu bilimcilerin dikkatini çekmiştir. Onları esere yönlendiren sebep de eserin geniş bir coğrafyada bilinmesi ve pek çok nüshaya sahip olmasıdır. Bu yazıda Türk tarihine büyük katkıda bulunan Tarih-i Reşidi adlı eser Farsça ve Türkçe nüshalarıyla birlikte tanıtılacaktır

Anahtar Kelimeler

Tarih-i Reşidi, Mirza Haydar Duwlat, Orta Asya Tarihi, Hindistan Tarihi

Tarih-i Reşidi: On Translations and Manuscript Copies

Öz

Tarih-i Reşidi is a work of Mirza Haydar Duwlat which tells the history of Genghis Khan, Jochi and following emperors in Central Asia Turks’ history. This work was written in Persian originally and Muhammed Sadık Kaşgari translated it into Turkish for the first time. Tarih-i Reşidi caught attention of both scholars from central Asia and orientalists from Russia and Europe. The reason why they were interested is that work is known in a wide geography and has a lot of copies. In this article, Tarih-i Reşidi which made a huge contribution to Turkish history will be represented with its Persian and Turkish copies

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• ELLIOT, H. M. (Henry Miers), Sir. Ed. John Dowson (1871). The History of India, as Told by Its Own Historians, The Muhammadan Period, London: Trübner & Co.
• ERSKINE, William (1854), A History of India Under the Two First Sovereigns of the House of Taimur Báber and Humáyun, London: Longman, Brown, Green, And Longmans.
• GROUSSET, René (1939), L’empire des steppes: Attila, Gengis-Khan, Tamerlan, Paris: Editions Payot.
• KARATAY, Osman (Çev.) (2006), Tarih-i Reşidî Geride Bıraktıklarımızın Hikâyesi Mirza Haydar Duğlat, İstanbul: Selenge Yayınları.
• Komisyon (Çev.) (2003), Muhammed Haydar Duwlati Tarih-i Raşidî (Hak Colındağılar Tarihi), M. H. Duwlati Koğamdık Koru, Almatı: “Turan” Baspası.
• MENGES, Karl (1966), "Report on the Second Excursion to Taşkent for Research in Cagataj Ma- nuscripts", Central Asiatic Journal, C. XI, s. 87-133.
• MUGİNOV, A. M. (1962), Uygurskih Rukopisey İnsituta Narodov Azii, Moskova.
• A. URUNBAYEVA- R.N. CALİLOVOY- L.M. EPİFONOVOY (Çev.) (1999), Muhammed Haydar Duğlati, Tarih-i Raşidi, Almatı: Sanat.
• SCHUYLER, E. (2003), Türkistan Seyahatnamesi, (Çev. Kolağası Ahmet; Yay. Haz. Ali Ahmetbeyoğ- lu-Kemal Özcan-İshak Keskin), İstanbul: Tatav Yayınları.
• SHAW, R. B. (1876), “A Prince of Kâshghar on the Geography of Eastern Turkistan”, [Read, June 26th, 1876], Journal of the Royal Geographical Society, Volume The Forty-Six, Edited by The Assistant-Secretary, London: John Murray, Albemarle Street, 277-298.
• THACKSTON, W. M. (1996), Mirza Haydar Dughlat’s Tarikh-i Rashidi A History of the Khans of Mog- hulistan, Harvard University.
• The Tharikh-i Rasihidi of Mirzā Muhammad Haydar Dughlat (1895). A history of Mongols in Central Asiā, translated by Denison Ross and edited by N. Elias, London.
• TOGAN, Z. V. (1937), “Ein unbekanntes Werk von Haydar Mirza Dughlat”, d. Bulletin of the School of Oriental Studies, VIII, p. 685-89.
• ZERNOV, Velyaminov (1864), İzsledovanya o Kasımıvskix Tsarix, II, St. Petersburg.
• Muhammad Haydar Mirzå Tarihi Raşidiy (2010). Tarcimånlar: Vahåb Rahmanov, Yangliş Ega- mova. Mas’ul muharrir: akademik Aziz Qayumov.- Т.: Sharq.
• JEMENEY, İslam (2007), Mırza Haydar Duwlattıŋ “Tarih-i Raşidiy” Ädebi Cädiger [Mätin] : Filol. ğılım. d-rı ğılımi derec. aluw üşin dayındal. diss. avtoreferatı, mamandığı boyınşa 10.01.02 – Kazak Ädebiyeti / Jemeney, İslam. – Almatı, - 54 b.
• JEMENEY, İslam (2007), Muhamed Haydar Duwlat (1499-1551) tarıyhşı-qalamger: (monografiya)/ Jemeney, İslam; . - 2-bas.. - Almatı : Zerde, - 359 b. - Bibliyogr.: 347-357 b.. - 2 000 dana. - ISBN 9965-472-46-7 (muq.) : 280 tg.
• JEMENEY, İslam (2009), «Tarih-i Raşidiy» Enbeginiŋ Edebiy Älemi // «Qazaq ädebiyeti cäne memle- kettik til» ğılımıy-ädistemelik jurnal, № 2-3, aqpan-nawrız.
• JEMENEY, İslam (2009), «Tarih-i Raşidiy» Enbeginiŋ Tarıyhıy Älemi//«Evraziya kz» gazeti, №18 (225). 15 mamır.
• JEMENEY, İslam (2009), Ğıybrattı Ğumır (Mırza Haydar Duwlattıŋ castıq şağı haqında) // «Universi- tet tınısı» gazeti M.X. Duwlatıy atındağı Taraz memlekettik universiteti № 8 (156) qazan, 2 b.
• JEMENEY, İslam (2009), «Tarih-i Raşidiy» enbeginiŋ edebiy älemi //«Universitet tınısı» gazeti M.X. Dulatıy atındağı Taraz memlekettik universiteti № 8 (156) qazan, 4-5 b.