ULUSAL DİL İNŞASI SÜRECİNDE ÖZ TÜRKÇE İLK ROMAN: SAVAŞTAN BARIŞA

Yıl 2019, Sayı: 24, 141 - 150, 30.06.2019

Betül Bülbül Oğuz

Öz

1932 yılında Atatürk’ün Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin kurulmasına öncülük etmesi; bir ulusdevlet politikası ile Öz Türkçe ve/veya Öz Türkçeye uygun yeni kelimelerin türetilmesini ve bu
kelimelerin yaygınlaştırılmasını da başlatmıştır. Bu süreçte ele alınan dil politikalarının en büyük destekçileri, devrin aydın, akademisyen ve edebiyatçı kimlikleri ile öne çıkan kişileridir.

Atatürk devri dil politikalarının öz Türkçeleşme yolunda ilginç bir örneği, Vâla Nureddin ve eşi Çüruksulu Meziyet’in “1934 Dil Bayramı’na Armağan” olarak sunduğu “Savaştan Barışa” isimli romandır. Eserin yazarları romanı; “Kendi çeşidinde şimdilik ilk okuş” olarak tanımlamakta ve romanda “bir tek yabancı söz” kullanmadıklarını ve romanın “su katılmamış Türk” olduğunu iddia etmektedirler. Romanın dili oluşturulurken; Tarama Dergisinde yer alan kelimelerden ve Türk dilinin lehçelerinden faydalanıldığı belirtilmektedir. Yazarlar kendileri tarafından uydurulmuş yeni sözcüklere de romanda yer vermiştir. Dönemin ölçünlü Türkçesinin dışında kalan ve yazarların kendi teklifi olan sözcükler eserin sonunda; “Kullandığımız Yeni Öz Türkçe Sözler” başlığı altında bir sözlükçede toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Vâla Nureddin, Türk Dil Kurumu, Savaştan Barışa, Öz Türkçe

Kaynakça

• AKSOY, Ömer Asım (1963), Atatürk ve Dil Devrimi (Dil Alanındaki Çalışmalara Genel Bir Bakış). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• ALTHUSSER, Louis (1995), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. İstanbul: İthaki Yayınları
• ATAY, Falih Rıfkı (1969), Çankaya –Atatürk’ün Doğumundan Ölümüne Kadar. İstanbul: Doğan Kardeş Matbaacılık Sanayii A.Ş Basımevi.
• ÇÜRÜKSULU MEZİYET – VÂ-NÛ (1934), Savaştan Barışa. İstanbul: Vakıt Matbaası
• İMER, Kamile (1972), Dilde Değişme Gelişme Açısından Türk Dil Devrimi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• KORKMAZ, Zeynep (1985), Dil İnkılabının Sadeleşme ve Türkçeleşme Akımları Arasındaki Yeri. Ankara: Türk Tarih Kurumu
• NAZIM, Nabizade (2015), Karabibik. İstanbul: Dergâh Yayınları
• SADOĞLU, Hüseyin (1972), Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay.
• SADOĞLU, Hüseyin (2003), Türkiye’de Ulusçuluk ve Dil Politikaları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
• VARDAR, Berke yönetiminde (1999). XX. Yüzyıl Dilbilimi (Kuramcılardan Seçmeler). İstanbul: Multilingual Yay.