ABDIKADIR OROZBEKOV: KIRGIZ SOVYET CUMHURİYETİNİN İLK YÖNETİCİSİ

Yıl 2018, Sayı: 22, 111 - 125, 30.06.2018

Zuhra Altmışova

Öz

Kırgızistan’ın, 1920-1930’lu yıllardaki tanınmış şahsiyetlerin biri olan Abdıkadır Orozbekov (1889-1938) önemli bir siyaset ve devlet adamıdır. Abdıkadır Orozbekov Sovyet yönetimi kurulduktan sonra çeşitli görevlerde çalışmıştır. O, 1925’te Kara Kırgız Muhtar Vilayetinin İcra Komitesi başkanlığına tayin edilmiştir. 1927-1936 yılları arasında Kırgız Muhtar Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin ve sonradan 1936-1937’de Kırgız Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin Merkezi İcra Komitesi başkanlığını yürütmüştür. Yani A. Orozbekov 1925 yılından 1937’ye kadar Sovyet döneminde Kırgızistan’ın ilk devlet başkanı olarak görev yapmıştır.

Abdıkadır Orozbekov SSCB’de Repressiyanın doruk noktasına ulaştığı 1937 yılında tutuklanarak 1938’de ölüme mahkûm edilmiştir. Sovyet döneminde üst düzey devlet yöneticisi A. Orozbekov, Kırgızistan’ın siyasi, ekonomik ve kültürel yönden gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Makalede Kırgız Sovyet Cumhuriyeti’nin ilk yöneticisi olan Abdıkadır Orozbekov’un hayatı ve faaliyetleri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Abdıkadır Orozbekov, Kırgızistan, Devlet Adamı, “Aksakal”, Repressiya

Kaynakça

• ABDIKADIROV, K. (1989), “Kırgızstandın Birinçi Prezidenti”, Sovettik Kırgızstan gazetesi, 24 Ekim Sayı.245.
• ABDRAHMANOV, B. (2012), Deyatelnost Organov Gosudarstvennoy Bezopasnosti Kırgızstana v 1918- 1953 gg. Doktora Tezi, Bişkek.
• ASANKANOV A. – OSMONOV Ö. (2003), Kırgızstan Tarıhı, Bişkek: Erkin-Too Yayınevi.
• ASANKANOV A. - SAMİYEVA C. (2009), “Аbdıkadır Orozbekov-Mamlekettik İşmer cana Uluttuk İntelligentsiyanın Körünüktüü Ökülü”, Abdıkadır Orozbekov Kırgızstandın Birinçi cana Çıgaan Mamleket Başçısı, (Editör K.Abdıkadırov), Bişkek: Biyiktik Yayınevi.
• BABEROWSKİ, J. (2014), Vıjjennaya Zemlya Stalinskoe Tsarstvo Nasiliya, (Almancadan Rusçaya çeviren L. Pantina), Moskova: Politiçeskaya Entsiklopediya Yayınları.
• EŞATOV, C. (2009), “Аbdıkadır Orozbekov-Mamlekettik İşmer cana Uluttuk İntelligentsiyanın Körünüktüü Ökülü”, Abdıkadır Orozbekov Kırgızstandın Birinçi cana Çıgaan Mamleket Başçısı, (Editör K.Abdıkadırov), Bişkek: Biyiktik yayınevi.
• GOLFO, A. (2008), “Stalin and the Politics of Kinship: Practices of Collective Punishment, 1920s1940s”, Comparative Studies in Society and History, Vol. 50, No. 1
• KUNİN, A. (1987), “Revolyutsiyanın Soldatı”, Oktaybrdın işin ulantıp. (Editör P. Kazıbaev), Frunze: Kırgızistan Matbaası.
• KURMANOV, Z. (1997), Politiçeskaya Borba v Kırgızstane: 20-e Godı, Bişkek: İlim Yayınevi.
• PARÇUKOV, D. (1990), “Politiçeskiy Portret Abdıkadıra Orozbekova”, Kommunist Kirgizstana Dergisi, Sayı.4.
• SAALAEV, Ö. 30-cc. Repressiyanın Kurmandıktarı, Bişkek, Arip Press, 2016.
• SEMENOV, İ. (1987), “Pervıy Predsedatel KirTSİKa”, Kommunist Kirgizstana Dergisi, Sayı. 9.
• YAKUSHKO, O. (2008), “The Impact of Social and Politıcal Changes on Survivors of Politıcal Persecutions in Rural Russia and Ukraine”, Political Psychology, Vol. 29, No. 1