VI. HAÇLI SEFERİ’Nİ SONA ERDİREN 1299 YÂFÂ ANTLAŞMASI’NIN ŞARTLARI VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Sayı: 31, 169 - 190, 30.12.2022

Şehri Karakaş

Öz

Kutsal Roma-Alman İmparatoru II. Friedrich liderliğinde başlayan Altıncı Haçlı Seferi, birçok yönüyle Haçlı seferleri tarihinde bir istisnayı oluşturur. Nerdeyse hiç kan dökülmeyen 1228-1229 yıllarında gerçekleşen sefer sonunda Mısır ve Sicilya arasında bir diplomasi örneği sergilenmiş, uzun ve çetin geçen müzakereler neticesinde 1229 yılında maddeleri en az sefer kadar ilginç olan Yafa Sulhu akdedilmiştir. Bu antlaşmayla Haçlılar yıllardan beri büyük uğraş ve kayıp verdikleri Kudüs ve çevresini kılıç sallamadan elde ettiler. Antlaşmanın en önemli maddeleri; Kubbetü’s Sahrâ ve Mescidü’l Aksâ’nın içinde bulunduğu Haremü’ş-Şerif dışında Kudüs’ün Hıristiyanlara bırakılması ve Kudüs’ün surlarında mütareke müddetince onarım yapılamayacağıydı. Kudüs’ün savaşmadan Hıristiyanlara teslimi nedeniyle İslâm kamuoyunda büyük yankı uyandıran bu antlaşma, Kutsal Roma-Alman İmparatoru II. Friedrich ve yandaşları tarafından bir diplomasi zaferi olarak kabul edilmesine rağmen Müslümanlar ile Hıristiyanların ittifakının bir sonucu olduğundan ne İslâm dünyasında ne de Papalık nezdinde kabul görmemiştir. Yafa mütarekesi maddeleri, İslâm kaynakları ve Haçlı kronikleri arasında büyük bir tutarsızlık göstermektedir. Bu cihetle özellikle muasır kaynakları karşılaştırarak yapılan değerlendirme üzerine, antlaşma maddeleri üzerine bir yargıya ulaşmak, çalışmamızın çerçevesini oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Melik Kâmil, II. Friedrich, Altıncı Haçlı Seferi, Kudüs, Yafa Antlaşması

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

2214-A Yurt Dışı Doktora Sırası Araştırma ve 2211-A Genel Yurt İçi Doktora Burs Programı

Teşekkür

2214-A Yurt Dışı Doktora Sırası Araştırma ve 2211-A Genel Yurt İçi Doktora Burs Programları kapsamında çalışmaya sunulan büyük katkılardan dolayı TÜBİTAK'a derinden teşekkürlerimizi sunarız.

Kaynakça

• Kaynakça ABDEL, H.& SELİM, W. (1997). “The Legal Status of The Truce Between al-Kamil Mohamed and Frederick The Second 1229 A.C./ 629 A.H”. Uluslararası Haçlı Seferi Sempozyumu. (ss. 133-146). Ankara:TTK.
• AMADİ, (2015). The Chronicle of Amadi. (From The Italian to Eng. trc. Coureas. N. and Edbury. P. Translated).Nicosia.
• BARBER, M. AND BATE, K. (2010). Letters from the East, Crusaders Pilgrims and Settlers in the 12th-13th Centuries.(Trans). Ashgate.
• ÇELİK, S. (2018). Beşinci Haçlı Seferi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• DE NOVARE, P. (1936). The Wars of Frederick II Against The Ibelins In Syria And Cyprus. New York: Columbia University Press.
• DEMİRKENT, I. (1997). Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık.
• EBÜ’L-FİDÂ, İ. (1286). el-Muhtasar fî Ahbâr el-Beşer. C. III. Kahire.
• EL-HAMEVÎ, YÂKÛT. (1995). Mu’cemü’l-Büldân. Beyrût: Dârü Sâdr.
• EL-HATÎB, İ. Y. (2001). el-Kudüs beyne etmâ’ es-salibiyyîn ve tefrît el-melik kâmil el-Eyyûbiyyî. Amman: Dârü’l Menâhic li’l-Neşr ve’l-Tevzî’.
• EL-MAKRÎZÎ, T. A. (1956). Kitâb el-Sülûk li-Ma’rifeti Düveli’l- Mülûk. C. I/I. (Ziyâde M. M., Yay.), Kahire.
• EL-MUSÂRVA, M. S. (2020) eş-Şevbek fî el-Asrîn el-Eyyûbî ve’l-Memlûkî el-Evvel (M. 1189-1383 / H. 585-784). Yüksek Lisans Tezi, Yermük Üniversitesi, İrbid.
• ERNOUL. (2019). Ernoul Kroniği. (Altınbaş A. D., Çev.). İstanbul: Kronik Kitap.
• EZ-ZEHEBÎ, Ş. M. (1998). Târîhü’l İslâm. C.XLIV, XLV. (Temurî A., thk.). Beyrut: Dârü’l-Kitâbü’l Arabî.
• GERMANO, S. R. (1864). Chronica. (Pertzs, R. G. H., Neşr). Harvard Üniversitesi.
• GİLES, K. R. (1987). The Emperor Frederick II’s Crusade 1215-1231, (Yayınlanmamış doktora tezi). Keele University, England.
• HEYD, W. (2000). Yakın-Doğu Ticaret Tarihi. (Karal, E. Ziya, çev.). Ankara: TTK.
• HİLLENBRAND, C. (2012). Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri. (N. Elhüseyni, çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• HUMPHREYS, R. S. (1977). From Saladin to Mongols the Ayyubids of Damascus (1193-1260). New York: State University of New York Press Albany.
• İBN AYBEK, ED-DEVÂDÂRÎ. (1976). Kenzü’d-Dürer ve Câmiʿu’l-Gurer. (C. V). (Said ‘Abdülfettah ‘Âşûr Thk.). Kahire.
• İBN NAZÎF, EL-HAMEVÎ. (1981). et-Târîhü’l Mansûrî. (Ebü’l-‘İd Dûdû., neşr.). Dımaşk.
• İBN VÂSIL, C. M. (1960-1972). Müferricü’l-Kürûb fî Ahbâr-ı Benî Eyyûb, C. III. (eş-Şeyyâl, C. thk.) C.IV. (er-Rabie, H.- ‘Âşûr, A., thk.) Kahire.
• İBNÜ’L AMÎD. (tarihsiz). Ahbârü’l-Eyyûbiyyîn. Port Said: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye,
• İBNÜ’L ESÎR. (1987). İslâm Tarihi. C. XII. (Özaydın, A., Çev.). İstanbul: Bahar Yayınları.
• İBNÜ’L KESÎR, E. (1995). el-Bidâye ve en-Nihâye. XIII. (Keskin, M. Çev.). İstanbul: Çağrı Yay.
• KANTAROWİCZ, E. (1957). Frederick The Second (1194-1250). (Lorimer, E. O., English Version). New York: Frederick Ungar Publıshing Co.
• KARAKAŞ, Ş. & ÖZBEK, S. (2021). “VI. Haçlı Seferi Gölgesinde Kutsal Roma İmparatoru II. Frıedrıch ve Eyyûbî Sultanı Melik Kâmil Dostluğu”. USAD. Güz 2021; (15). (ss. 63-86).
• KÎRLİ’S-SÂLİS, İBN LAKLAK. (1974). Târîh Batârikiyye’l-Kinîsiyye’l-Mısriyye. C. IV/I, (Doktor Antuvan Henatr ve Doktor Azuld Burmester neşr. ). Kahire: Matba’a el-Ma’hed el-İlmiyye el Fransa li’l-Âsâr eş-Şarkiyye.
• MAALOF, A. (2012). Arapların Gözünden Haçlı Seferleri. (Berktay, A., çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• NOMİKU, H.A. (1997). Haçlı Seferleri. (Dinçmen, K., Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• O’NEAL, M. J. (2005). The Crusades Almanac. (Means, M. M.- Schlager, N., edit.). Printed in the United States of America.
• ÖZBEK, S. (2018). Selçuklu-Eyyûbî İlişkileri (1175-1250). Ankara: Berikan Yayınevi. ÖZBEK, S. (1999). Türkiye Selçukluları-Eyyûbîler Arası Siyasi Münasebetler Üzerine 1175-1250. Prof. Dr. İsmail Aka Armağanı. İzmir. ss 427-448.
• ÖZBEK, S. & ÇIPLAK, E. (2017). “Memluklerin Haçlılarla anlaşmalarında 10 yıl kuralı”. Kerkük Çok Irak Değil Prof. Dr. Eşref Buharalı’ya Armağan Türk Tarihine Dair Yazılar II (ss. 57- 70). Ankara: Gece Kitaplığı
• PATERBORN, O.(1971). The Capture of Damietta. (Gavigan, J. J. Translated from the Latin). Philadelphia: University of Pennsylvania Press. RAHİMLİ, İ. (2022) Altıncı Haçlı Seferi. İstanbul: Dönem Yayıncılık.
• ROTHELİN C.(1999). Crusader Syria in the Thirteenth Century. (İng. trc. J. Shirley), The Rothelin Continuation of the History of William of Tyre with part of the Eracles or Acre Text, Aldershot. Ashgate.
• RUNCİMAN, S. (2008). Haçlı Seferleri Tarihi. C. III. (Işıltan, F., Çev.). Ankara: TTK.
• SIBT İBNÜ’L-CEVZÎ. (1371/ 1952). Mir’at el-Zaman fî Tarihü’l-Ayân. C. VIII /II. Haydarabad.
• STEVENSON, M. A. (1907). The Crusaders in the East. Cambridge University Press.
• ŞEŞEN, R. (2007). Salahaddin’den Baybars’a (Eyyûbîler-Memluklar 1193-1260). İstanbul: İsar Yayınları.
• ŞEŞEN, R. (2012). Eyyûbiler ( 1169-1260). İstanbul: İsam Yayınları.
• VAN CLEVE, T. C. (1975). “The Crusade of Frederick II”, A History of the Crusades, II. (Setton K. M., ed.), A Hıstory Of The Crusades, Vol: 2., (ss. 377-429). London: The Unıversıty Of Wısconsın Press.
• WENDOVER, R. (1849). Flowers of History. (Comprising the History of England From the Descent of the