AHMED IRSOY’UN MÜSTEAR MEVLEVİ AYİNİ İLE ZEKÂİ DEDE’NİN MÂYE MEVLEVİ AYİNİ ARASINDAKİ BENZERLİKLER ÜZERİNE İNCELEME

Yıl 2022, Sayı: 31, 151 - 167, 30.12.2022

Ömer Faruk Bayrakçı

Öz

Bu çalışmada Türk Mûsikîsi’nde temel öğretim yöntemi olan meşk sistemi ile hoca-talebe etkileşiminin Mevlevi Ayini formu özelinde etkisi üzerine genel bir sonuç elde etmek amaçlanmıştır. Bestelenmiş tüm Mevlevi Ayinleri bu araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Örneklem grubu ise Zekâi Dede’nin Mâye Mevlevi Ayini ve Ahmed Irsoy’un Müstear Mevlevi Ayinleri’nden oluşmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerine göre yapılandırılmış bu çalışma tekli durum çalışması çerçevesinde desenlenmiş ve teorik çerçevenin oluşturulması bağlamında kitap, tez, dergi, makale ve benzeri kaynaklarla veri toplama tekniklerinden yararlanılmıştır. Çalışma için Zekâi Dede’nin Mâye Mevlevi Ayini, Ahmed Irsoy’un Müstear Mevlevi Ayini ile makamsal ve güfte, usûl-vezin yönününden karşılaştırılarak benzerlikler tespit edilmiş, böylece Türk Mûsikîsi’nde hoca-talebe etkileşiminin Mevlevi Ayini besteciliğindeki etkisi ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Din Mûsikîsi, Mevlevi Ayini, Zekâi Dede, Ahmed Irsoy, Mevlevi Ayini Besteciliği

Kaynakça

• Aksüt, S. (1993), Türk Musikîsinin 100 Bestekârı, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Barkçın, S. (2019), 40 Makam - Anlam, İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Ergun, S. N. (1942), Türk Musikisi Antolojisi Dini Eserler, İstanbul: Rıza Koşkun Matbaası. Gölpınarlı, A. (1963), Mevlevî Adab ve Erkânı, İstanbul: Yeni Matbaa.
• İnal, İ. M. K. (2018), Hoş Sadâ, Son Asır Türk Musikişinasları, İstanbul: Ketebe Yayınları.
• İnançer, Ö. T. (1994), “Mevlevi Musikisi ve Sema”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.
• Karadeniz, M. E. (2013), Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Konuk, A.A. (2007), 119 Makamlı Fihrist-i Makamat, (M.Kemal Karaoğmanoğlu, Haz.). İstanbul: Nota Yayıncılık.
• Özalp, N. (1986), Türk Musikisi Tarihi 1, Ankara: TRT Yayınları.
• Özcan, N. (1999), “Irsoy, Ahmet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 19: 131-133.
• Özkan, İ. H. (2003), “Maye” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 28: 186-188.
• Rızvanoğlu, M. İ. (1997), Eyyubî Mehmet Zekâî Dede Hayatı ve Dînî Eserleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tanrıkorur, C. (2003), Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Turabi, A.H., Koca, F. (2017), “Türk Din Mûsikîsi Formları”, Turabi, A.H. (Ed.), Türk Din Mûsikîsi, Ankara: Grafiker Yayınları.
• Yekta, R. (1902), Esâtîz-i Elhan, İstanbul: Mahmut Bey Matbaası.
• Yüksel, H. İ. (2001), Rauf Yekta Bey’in ‘Esâtiz-i Elhân’ Adlı Eseri ve İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.