Köl Tigin Inscription Based on Aristotle's Rhetoric

Yıl 2024, Sayı: 35, 163 - 180, 30.12.2024

Kubilay Fener

Öz

In its most general definition, rhetoric is the ability to find all methods of persuasion on any subject. In addition to containing the potential for manipulation in its essence, it extends to a natural instinct to keep the state alive, to control the environment, and to influence the actions of others in line with the interests of the society and the individuals and social and political groups that make up the society. On the other hand, although the Orkhon Inscriptions, which are one of the cornerstones of our national culture, are the focus of many disciplines such as language, literature, history and sociology, they have not been examined in detail in terms of rhetoric. Based on the relevant situation, in this study, Aristotle's Rhetoric will be examined in terms of Köl Tigin Inscription in terms of its rhetorical features. The aim of the study is to reveal the rhetorical features of the Köl Tigin Inscription from a diachronic perspective and to evaluate the relevant inscription in detail in terms of the rhetorical criteria established by Aristotle. In the introduction part of the study, information about the purpose, content and scope of the article will be given, then in the first part, the concept of rhetoric will be defined, in the second part, Aristotle's understanding of rhetoric will be emphasized, and in the third part, Findings and Interpretation, the Köl Tigin Inscription will be examined practically around Aristotle's thoughts and in the conclusion section, the propositions we reached will be stated.

Anahtar Kelimeler

Orkhon Inscriptions, Köl Tigin Inscription, Aristo, Rhetoric, Declamation

ARİSTO’NUN RETORİK ADLI ESERİ BAĞLAMINDA KÖL TİGİN YAZITI

Öz

En genel tanımıyla retorik, herhangi bir konuyla ilgili bütün inandırma veya ikna yöntemlerini bulma yetisidir. Özünde manipülasyon potansiyeli barındırmasının yanı sıra devleti ayakta tutma, çevreyi kontrol etme, toplum ve toplumu oluşturan bireylerle sosyal ve politik grupların çıkarları doğrultusunda başkalarının eylemlerini etkileme şeklinde doğal bir içgüdüye kadar uzanmaktadır. Öte yandan ulusal kültürümüzün temel taşlarından olan Orhun Yazıtları dil, edebiyat, tarih, sosyoloji gibi pek çok disiplinin odak noktası olmasına karşın retorik/belagat yönünden detaylı bir şekilde incelenmemiştir. İlgili duruma istinaden bu çalışmada Aristo’nun Retorik adlı eseri esasında Köl Tigin Yazıtı retorik özellikleri bakımından incelenecektir. Çalışmanın amacı, art zamanlı bakış açısı ile Köl Tigin Yazıtının retoriksel özelliklerini ortaya koymak ve ilgili yazıtı Aristo’nun oluşturduğu retorik kriterleri bakımından etraflıca değerlendirmektir. Çalışmanın giriş bölümünde yazının amacı, içeriği ve kapsamı hakkında bilgiler verilecek, ardından birinci bölümde retorik kavramı tanımlanacak, ikinci bölümde Aristo’nun retorik anlayışı üzerinde durulacak, üçüncü bölüm olan Bulgu ve Yorum kısmında ise Aristo’nun düşünceleri etrafında Köl Tigin Yazıtı uygulamalı olarak incelenecek ve sonuç kısmında da ulaştığımız önermeler belirtilecektir.

Anahtar Kelimeler

Orhun Yazıtları, Köl Tigin Yazıtı, Aristo, Retorik, Belagat

Kaynakça

• ALTINÖRS, A. (2011). “Platon ile Aristoteles’in Retorik Anlayışlarının Karşılaştırılması”. Ekec Akademi Dergisi, 49: 91-92.
• ARİSTOTELES. (2021). Retorik (çev. Ari Çokona). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• BABA, C. (2017). Retorik ve Kanıtlama, İkna Etme, İnandırma İlişkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Süleyman Demir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstisüsü.
• BAĞCI, O. (2013). Aristoteles Retoriği ve Siyasî Konuşmalardan Örnek Metinler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BAHÇECİOĞLU, E. H. (2021). “Retoriğin Temel Unsurları Olan Ethos-Pathos-Logos Perspektifinden İkna Sanatının Kullanılışı: Müge Anlı Örneği”. Aksaray İletişim Dergisi, 3/1: 16-42.
• BENJAMİN, J. (1997). Principles, Elements and Types of Persuasion. Pennsylvania: Wadsworth Publishing.
• BIÇAKÇI, A. B. (2012). “İkna Edici İletişim ve Retorik Analiz”. İletişim Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri Yazılı Metin Çözümleme (ed. Özlem Güllüoğlu). Ankara: Ütopya Yayınevi, 334-361.
• BERGER, A. A. (2000). Media ve Communication Research Methods. London: Sage.
• CEVİZCİ, A. (1999). Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• ÇÖREKÇİOĞLU, H. (2009). “Aristoteles’in Retorik Teorisi: Politik Yaşamı Savunmak”. Felsefe Dünyası, 50: 161-183.
• EMİROĞLU, İ. (2009). Klasik Mantığa Giriş. Ankara: Elis Yayınları.
• ERCİLASUN, A. B. (2016). Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları. İstanbul: Dergâh Yayınevi.
• GÜZEL, C. (2016). Kırşehir’den Derlenen Efsanelerin Retorik Analizi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KENNEDY, A. G. (1994). A New History of Classical Rhetoric. New Jersey: Princeton University Press.
• LARSON, C. U. (1998). Persuasion: Reception and Responsibility. Belmonth: Wadsworth Publishing.
• MEYER, M. (2013). Principia Rhetorica. Una teoría general de la argumentación. Buenos Aires: Amorrortu.
• ÖZEN, Ş., BATUR, Z. (2021). “Türklerde Hitabet: Orhun Yazıtları, Divanu Lugat-it Türk ve Nutuk”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(2): 413-431.
• PLATON (2016). Gorgias (çev. Furkan Akderin; haz. Ahmet Cevizci). İstanbul: Say Yayınları.
• PORTER, L. (2010). “Communication For The Good of The State: A Post-Symmetrical Polemic on Persuasion In Ethical Public Relations”. Public Relations Review, 36: 127-133.
• ROSS, W. D. (1993). Aristoteles. Hayatı ve Eserleri-Mantık-Doğa Felsefesi-Biyoloji-Psikoloji-Metafizik-Etik-Politika-Retorik ve Poetika. (haz. Ahmet Arslan). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• TÜRK DİL KURUMU (2019). Türkçe Sözlük (11. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• WEST, R., TURNER, L. H. (2010). Introducing Communication Theory: Analysis and Application. Singapore: Mcgraw-Hill.