DAĞLIK KARABAĞ SORUNU’NUN GÜVENLİKLEŞTİRME TEORİSİ ÇERÇEVESİNDE ANALİZİ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 1 - 22, 15.11.2017

Selim Kurt

https://doi.org/10.28956/gbd.354086

Cited By: 3

Öz

Geçmişi çok eskilere dayanan Dağlık
Karabağ Sorunu SSCB’nin dağılmasını takiben eski-Sovyet arazisinde sıcak
çatışmaya dönüşen anlaşmazlıklardan biridir. Esasen 1992 yılında Azerbaycan’a
bağlı olan Dağlık Karabağ Özerk bölgesinin kontrolü için Ermenistan ile
Azerbaycan arasında patlak veren savaş nedeniyle, toprakl temelli bir
anlaşmazlık olarak görülmektedir. Bu nedenle de günümüze kadar sorunun çözümüne
yönelik olarak ortaya atılan çözüm önerilerinin tamamının odak noktası, toprak
paylaşımı olmuştur. Ancak bu çabalar sorunun temel gerekçesini gözden kaçırdığı
için olumlu bir şekilde sonuçlanmadığı gibi, son yıllarda taraflar arasındaki
sıcak çatışma yeniden hız kazanmıştır. Bu nedenle Dağlık Karabağ çatışmasının
temel nedenlerinin ortaya çıkarılması, soruna kalıcı bir çözüm bulunması adına
büyük bir önem arz etmektedir. Dağlık Karabağ örneğinde de görüldüğü üzere,
eski SSCB coğrafyasında yaşanan toprak temelli anlaşmazlıkların tamamı büyük
ölçüde Rus İmparatorluğu ve takiben de SSCB döneminde uygulanan iskân
politikalarının sebebiyet verdiği kimliksel temelli anlaşmazlıklara
dayanmaktadır. Bu noktada Güvenlikleştirme
teorisi bağlamındaki alt sektörlerden
biri olan ve “göç”, “yatay rekabet”, “dikey
rekabet” ve “nüfusun azalması” gibi tehditlerin, “kimlik”, “din” ve “toplumsal
cinsiyet” gibi farklı referans nesneleri üzerindeki olası etkilerini inceleyen Toplumsal Güvenlik,
Dağlık Karabağ benzeri Sovyet sonrası çatışma alanlarının incelenmesinde önemli
bir araç işlevi görmektedir. Güvenlikleştirme teorisine göre amaç, bir sorunun
normal politik süreçlerde müzakereler yoluyla çözümlenmesi (güvenlikdışılaştırılması)
olsa da sorunun temelinde yatan tehditlerin süreç içerisinde iyi bir şekilde
analiz edilememesi sorunun sürekli olarak güvenlikleştirilerek, normal politik
süreçlerde müzakere yoluyla çözümlenmesini engellemektedir.

Anahtar Kelimeler

Dağlık Karabağ Sorunu, Toplumsal Güvenlik, Göç, Güvenlikleştirme

Kaynakça

• Akgül-Açıkmeşe, S. (2011). “Algı mı, Söylem mi? Kopenhag Okulu ve Yeni Klasik Gerçekçilikte Güvenlik Tehditleri”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 8 (30), 43-73.
• Akgül-Açıkmeşe, S. (2014), “Güvenlik, Güvenlik Çalışmaları ve Güvenlikleştirme”, Evren Balta (Ed.), Küresel Siyasete Giriş: Uluslararası İlişkilerde Kavramlar, Teoriler, Süreçler, 1. Baskı içinde (241-257), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aksiyon (2002), “Aliyev: Sabrımız tükenmek üzere”, http://www.aksiyon.com.tr/dunya /aliyev-sabrimiz-tukenmek-uzere_511493 (Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2015).
• Alexandrova-Arbatova, N. (2008), “Troubled Strategic Partnership: The Black Sea Dimension of Russia’s Relations with the West”, Daniel Hamilton ve Gerhard Mangott (Ed.), The Wider Black Sea Region in the 21st Century: Strategic,
• Economic and Energy Perspectives, 1. Baskı içinde (293-319), Washington, D.C.: Center for Transatlantic Relations.
• Altmann, F. L. ve diğerleri (2010), “Democracy and Good Governance in the Black Sea region”, Southeast European and Black Sea Studies, 10 (3), 303-321.
• Amerika’nın Sesi (2004), “Aliyev: ‘Dağlık Karabağ’ı Geri Alacağız’”, http://www.amerikaninsesi.com/content/a-17-a-2004-04-15-7-1-87931207/818766.html (Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2015).
• ANI Armenian Research Center (2015), “Robert Kocharian: “Our relationship with Russia is very good but it’s not a relationship where they can dictate things to us.””, http://www.aniarc.am/2015/08/31/ robert-kocharian-our-relationship-with-russia-is-very-good-but-its-not-a-relationship-where-they-can-dictate-things-to-us/ (Erişim Tarihi: 01 Eylül 2015).
• Armenia News (2010), “Nagorno-Karabakh international entity, Armenian Deputy FM says”, http://news.am/eng/news/42104.html (Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2015).
• Armenian Life (2014), “Kocharyan: Karabakh’s reunification with Armenia “ultimate goal””, http://www.armenianlife.com/2014/06/13/kocharyan-karabakhs-reunification-with-armenia-ultimate-goal/ (Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2015).
• Aslanlı, A. (2011), “Kafkasya’da Güvenlik ve İstikrara En Büyük Tehdit”, Güney Kafkasya: Toprak Bütünlüğü, Jeopolitik Mücadeleler ve Enerji, 1. Baskı içinde (153-193), Ankara: Berikan Yayınevi.
• Azatutyun (2003), “Kocharian Says Armenians, Azeris ‘Ethnically Incompatible’”, http://www.azatutyun.am/content/article/1570666.html (Erişim Tarihi: 02 Eylül 2015).
• Bilgin, P. (2010), “Güvenlik Çalışmalarında Yeni Açılımlar: Yeni Güvenlik Çalışmaları”, Stratejik Araştırmalar, 8 (14).
• Broers, L. (2016), “The Nagorny Karabakh Conflict: Defaulting to War”, Chatham House - The Royal Institute of International Affairs, Russia and Eurasia Programme, Research Paper, Temmuz 2016.
• Buzan, B. ve diğerleri (1998), Security: A New Framework for Analysis, London: Lynne Rienner Publishers, Inc.
• Cavanaugh, Carey (2017), “Renewed Conflict Over Nagorno-Karabakh”, The Council on Foreign Relations - Center for Preventive Action, Contingency Planning Memorandum No. 30.
• Cornell, S. E. (1999), “Geopolitics and Strategic Alignments in the Caucasus and Central Asia”, Perceptions, 4 (2), 100-125.
• Cornell, S. E. ve diğerleri (2006), “The Wider Black Sea Region: An Emerging Hub in European Security”, Silk Road Studies.
• Ensonhaber (2016), “İlham Aliyev’den zafer açıklaması”, http://www.ensonhaber.com/ilham-aliyevden-zafer-aciklamasi-2016-04-03.html (Erişim Tarihi: 11 Nisan 2016).
• Euronews (2010), “Aliyev: “Sabrımızın da bir sınırı var””, http://tr.euronews.com/2010/02/02/aliyev-sabrimizin-da-bir-siniri-var/ (Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2015).
• Freitag-Wirminghaus, R. (2008), “Prospects for Armenia and Azerbaijan Between Eurasia and the Middle East”, Daniel Hamilton ve Gerhard Mangott (Ed.), The Wider Black Sea Region in the 21st Century: Strategic, Economic and Energy Perspectives, 1. Baskı içinde (53-87), Washington, D.C.: Center for Transatlantic Relations.
• Heywood, A. (2013), Küresel Siyaset, Nasuh Uslu ve Haluk Özdemir (Çev.), İstanbul: Adres Yayınları.
• Horizon Weekly (2014), “Aliyev Says Armenia’s ‘Fate Will Be Very Dark’ If it Does Not ‘Withdraw’”, http://www.horizonweekly.ca/news/details/39325 (Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2015).
• Huysmans, J. (2006), The Politics of Insecurity: Fear, Migration and Asylum in the EU, New York: Routledge Publishing.
• Milliyet (2016), “Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan'dan itiraf gibi açıklama!”,http://www.milliyet.com.tr/ermenistan-cumhurbaskani/ dunya/detay/2222500 /default.htm (Erişim Tarihi: 11 Nisan 2016).
• Milliyet (2016), “Sarkisyan’dan Dağlık Karabağ tehdidi”, http://www.milliyet. com.tr/sarkisyan-dan-daglik-karabag/dunya/detay/2221258/default. htm (Erişim Tarihi: 11 Nisan 2016).
• Oğan, S. (2009), “Münih’te Yapılan Dağlık Karabağ Görüşmeleri ve Savaş İhtimali”, Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Analizler Merkezi, http://www.turksam.org/tr/makale-detay/161-munih-te-yapilan-daglik-karabag-gorusmeleri-ve-savas-ihtimali (Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2015).
• Özdamar, Ö. (2010), “Security and Military Balance in the Black Sea Region”, Southeast European and Black Sea Studies, 10 (3), 341-359.
• Sabah (2016), “İlham Aliyev’den flaş açıklamalar!”, http://www.sabah. com.tr/dunya/2016/04/09/ilham-aliyevden-flas-aciklamalar (Erişim Tarihi: 11 Nisan 2016).
• Sandıklı, A. ve Emeklier, B. (2012), “Güvenlik Yaklaşımlarında Değişim ve Dönüşüm”, Atilla Sandıklı (Ed.), Teoriler Işığında Güvenlik, Savaş, Barış ve Çatışma Çözümleri içinde (3-71), İstanbul: BİLGESAM Yayınları.
• Slaq.am (2015), “Serzh Sargsyan: Nagorno Karabakh has no relation whatsoever to Azerbaijan’s territorial integrity”, http://www.slaq.am/ eng/news/1024103/ (Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2015).
• Tanrısever, O. F. (2002), “Sovyet Sonrası Dönemde Rusya’nın Kafkasya Politikası”, Mustafa Türkeş ve İlhan Uzgel (Ed.), Türkiye’nin Komşuları, 1. Baskı içinde (377-411), Ankara: İmge Kitabevi.
• Ural, S. ve Çaykıran, G. (2011), “Robert Koçaryan Döneminde Ermenistan Dış Politikası”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (8), 107-136.
• Waever, O. (1995), “Securitization and Desecuritization”, Ronnie D. Lipschutz (Ed.), On Security içinde (46-87), New York: Columbia University Press.
• Waever, O. (2008), “Toplumsal Güvenliğin Değişen Gündemi”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5 (18).
• Williams, M. C. (2003), “Words, Images, Enemies: Securitization and International Politics”, International Studies Quarterly, (47).
• Yalquzaq (2011), “Dağlık Karabağ Sorunu Bizim de Sorunumuzdur”, http://www.yalquzaq.com/?p=21326 (Erişim Tarihi: 31 Ağustos