TÜRKİYE’DE YEREL SU GÜVENLİĞİ

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 55 - 84, 13.05.2019

Hasibe Körbalta

https://doi.org/10.28956/gbd.562965

Cited By: 2

Öz

Değişen güvenlik
olgusu sonucunda otaya çıkan su güvenliği, su kaynaklarının giderek tükenmesi,
kirlenmesi ve buna karşılık dünya nüfusunun hızla artmasından dolayı günümüzün
en önemli güvenlik unsurlarından birisi haline gelmiştir. Suyun insan yaşamı,
çevresel sürdürülebilirlik ve kalkınma açılarından vazgeçilmez özelliğe sahip
oluşu, onu uluslararası ve yerel ölçeklerde bir paylaşım unsuru haline
getirmektedir. Uluslar, fiziksel olarak su kaynaklarını işgal edebildikleri
gibi suyun ticari bir meta olarak algılanması sebebiyle küresel şirketler
tarafından da ekonomik kazancın bir kaynağı olarak görülmektedir. Su, dolaylı
olarak gıda güvenliği, ekonomik güvenlik ve çevresel güvenliğin odak noktasına
yerleşmektedir. Türkiye’nin içerisinde bulunduğu coğrafya hâlihazırda fiziksel
ve ekonomik su kıtlığının yaşandığı bir bölge olmakla birlikte, ilerleyen zaman
diliminde bu kıtlık olgusunun daha da derinleşeceği öngörülmektedir. Yakın
çevresinde suyla ilgili ihtilafların arttığı Türkiye’de yerel su güvenliğini
tehdit edebilecek gelişmeler yaşanmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’nin sınırları
içerisindeki su güvenliği konusu miktar, kalite, erişilebilirlik ve yönetim
açılarından incelenerek yerel su güvenliğini olumsuz yönde etkileyen unsurlara
değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Su Güvenliği, Su Çatışmaları, Su Paylaşımı, Su Tahsisi, Türkiye

LOCAL WATER SECURITY IN TURKEY

Öz

As a result of
the changing security phenomenon, water security has become one of the most
important security elements of our time due to the decreasing water resources,
pollution and the rapid increase in the world population. The fact that water
has an indispensable feature in terms of human life, environmental
sustainability and development makes water a component of sharing on
international and local scale. As nations can occupy water resources
physically, water is perceived as a commercial commodity, which can be seen as
a source of economic gain by global companies. Water is indirectly located at
the focal point of food, economic and environmental safety. The geography,
where Turkey is located in, is already a region where physical and economic
water scarcity is experienced and it is foreseen that the phenomenon of
scarcity will deepen and deepen in the future. Developments that may threaten
the local water security are emerging in Turkey whose surroundings has started
to experience more water related conflicts. In this study, the water security
issues within Turkey's borders will be examined in terms of the quantity,
quality, accessibility, management and negative factors affecting the local
water security will be analyzed.

Anahtar Kelimeler

Water Security, Water Conflicts, Water Sharing, Water Allocation, Turkey

Kaynakça

• Allan, J.A., (1994). Overall perspectives on countries and regions. In: Rogers, P., Lydon, P. (Eds.), Water in the Arab World: perspectives and prognoses. Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, ss: 65-100.
• Arslan, H. Demir, Y. (2011). Bafra Ovasında Deniz Suyu Girişiminin Yeraltı Suyu Kalitesi Üzerine Etkisi, Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 2011,26(2):136-144.
• ASKİ (Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi). (2014). ASKİ Yönetim Kurulu’nda kabul edilen 2015 yılı Su ve Kanal Hizmet Tarifeleri, Bağlantı Kalite Kontrol Ruhsat Bedelleri hakkında Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 11.12.2014 tarih ve 2270 sayılı kararı hakkında duyuru.
• Başkan, M. B. ve Pala, A.(2009). İçme Sularında Arsenik Kirliliği: Ülkemiz Açısından Bir Değerlendirme, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11(1), 69-79.
• Brauch, H.G. (2008). Güvenliğin Yeniden Kavramsallaştırılması: Barış, Güvenlik, Kalkınma ve Çevre Kavramsal Dörtlüsü, Uluslararası İlişkiler, 5(18) (ss: 1-47).
• Bozloğan, R. (2005). Sürdürülebilir Gelişme Düşüncesinin Tarihsel Arka Planı, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50. ss:1011-1028.
• Buzan, B.(1991). New Patterns of Global Security in the Twenty-First Security, International Affairs 67 (3), ss: 431-51.
• Carius, A., Dabelko, G.D., Wolf, A.T. (204). Water, Conflict, and Cooperation, Envıronmental Change And Securıty Project Report, Issue 10, Washington, DC 20004-3027. ss:60-65.
• Caşın, M. H. (2001). Ege Adalarında Çevresel Güvenlik (Environmental Security in the Aegean Islands), Ö. Bayram, V.Aysel (Ed), Ulusal Ege Adaları 2001 Toplantısı Bildiriler Kitabı içinde,ss:282-299. TÜDAV. ISBN-975-97132 İstanbul.
• Chapagain, A.K., Hoekstra, A.Y. (2004). Water Footprints of Nations, Volume 1: Main Reports, Value of Water Research Report Series No: 16, UNESCO-IHE, Delft, The Netherland.
• Çolakoğlu, E. (2012). NATO’nun Çevreye İlişkin Rolü, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 33,ss: 101-112.
• Dedeoğlu, Ç. (2010).Türkiye’de Çevre-Güvenlik İlişkisinin Ergene Havzası Örneği Üzerinden İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Harp Akademileri Komutanlığı, Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Müdürlüğü. İstanbul.
• Falkenmark, M. (1989). The massive water scarcity threatening Africa-why isn't it being addressed, Ambio, 2, 112-118.
• Fitch, M. ve Price, H.(2002). The Poverty in England and Wales, Chartered Institute of Environmental Health, 35.
• Gleick, P. H. (1996). Basic Water Requirements for Human Activities: Meeting Basic Needs, Water International, 21, 83-92.
• Gökdemir, M., Kömürcü, M. İ. ve Evcimen, T.U. (2012). Türkiye’de Hidroelektrik Enerji ve HES Uygulamalarına Genel Bakış, Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi, 471(57/2012-1), 18-26.
• Hoekstra, A.Y. (2003), Virtual Water Trade Proceedings of the International Expert Meeting on Virtual Water Trade, Value of Water Research Report Series No:12.
• Hürriyet (1). http://www.hurriyet.com.tr/ankara-suyu-alirsa-sulama-krizi-yasariz-7505927 Son erişim:28.11.2018 (18.10.2007 tarihli “Ankara su alırsa sulama krizi yaşarız” başlıklı Erhan Gögem/DHA’ ya ait haber).
• Hürriyet (2). http://www.hurriyet.com.tr/sanliurfada-tarla-sulama-kavgasi-3-olu-3-yar-40895813 Son erişim: 13.12.2018 (13.07.2018 tarihli “Şanlıurfa'da tarla sulama kavgası: 3 ölü, 3 yaralı” başlıklı DHA kaynaklı haber).
• Hürriyet (3). http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/suruclu-ciftcilerden-su-protestosu-40907210 Son erişim: 13.12.2018 (25.07.2018 tarihli “Suruçlu Çiftçilerden Su Protestosu” isimli DA kaynaklı haber).
• International Water Management Institute. (2007).Water For Food Water For Life AComprehensive Assesment of Water Management in Agriculture, Edited by David Molden. ISBN: 978-1-84407-396-2. Earthscan.London.
• Kaman, H., Sönmez, N.M. Çetin, M., Kurunç, A., Aslan, G.E., Yetgin, B. (2011), Denizle İrtibatlı Akarsularda Deniz Suyu Girişiminin İrdelenmesi: Antalya Acısu Deresi Örneği, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 4 (2): 43-47.
• Karakılçık, Y., Gökdemir, L. (2012). 21. Yüzyılda Suyun Ekonomi Politiği ve Küresel Su Şirketlerinin “Küresel Ekonomik Kriz”i Fırsata Dönüştürme Olanakları, İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, ss: 81-96.
• Koçer, G. (2005). Soğuk savaş Sonrasında Uluslararası Güvenlik Ortamı ve Türkiye’nin Ulusal Güvenliği, Stratejik Araştırmalar Dergisi, 3 (5), ss.287-304.
• Körbalta, H. (2015). Türkiye’de Bölgesel ve Kentsel Düzeyde Su Yoksulluğunun Ölçülebilmesi İçin Bir Yöntem Önerisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kreamer, D.K. (2012). The Past, Present and Future of Water Conflict and International Security, Journal of Contemporary Water Research & Education, Issue 149, pages 88-96.
• Molle, F., Mollinga, P.(2003). Water poverty indicators: conceptual problems and policy issues”, Water Policy, 5, 529–544.
• OECD (2000a). State-of-the-Art Review of Environment, Security and Development Co-operation, Working paper Conducted on behalf of the OECD DAC Working Party on Development Co-operation and Environment.
• OECD. (2000b). Global Trends in Urban Water Supply and Waste Water Financing and Management: Changing Roles for the Public and Private Sectors, Paris:43.
• OECD (2005). Water and Violent Conflict, Development Assistance Committee (DAC) Maninstreaming Conflict Prevention Issues Brief. (https://www.eda.admin.ch/dam/deza/en/documents/themen/fragile-kontexte/92767-water-violent-conflict_EN.pdf. Son erişim:12.12.2018)
• OSİB (Orman ve Su İşleri Bakanlığı). (2017). Gediz Havzası Koruma Eylem Planı, Ankara: Orman ve Su İşleri Bakanlığı.
• OSİB (Orman ve Su İşleri Bakanlığı). (2010). Marmara Havzası Koruma Eylem Plan, Ankara: Orman ve Su İşleri Bakanlığı.
• OSİB (Orman ve Su İşleri Bakanlığı). (2010). B. Menderes Havza Koruma Eylem Planı, Ankara: Orman ve Su İşleri Bakanlığı.
• OSİB (Orman ve Su İşleri Bakanlığı). (2010). Kızılırmak Havzası Koruma Eylem Planı, Ankara: Orman ve Su İşleri Bakanlığı.
• OSİB (Orman ve Su İşleri Bakanlığı). (2010). Konya Havzası Koruma Eylem Planı, Ankara: Orman ve Su İşleri Bakanlığı.
• OSİB (Orman ve Su İşleri Bakanlığı). (2013). Sakarya Havzası Koruma Eylem Planı, Ankara: Orman ve Su İşleri Bakanlığı.
• Public Citizen (2002), “Dünya Bankasının Su Politikaları: Değişen Yaklaşımlar”, Profit Streams The World Bank & Greedy Global Water Companies, New York-USA.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2014). Belediye Su İstatistikleri Veritabanı, Ankara.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2016). Belediye Su İstatistikleri Veritabanı, Ankara.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2018). Belediye Su İstatistikleri Veritabanı, Ankara.
• UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization). (2003). Water for People, Water for Life, The United Nations World Water Development Report, World Water Assessment Programme, Executive Summary.
• UN Water (2013).Water Cooperation in Action: Approaches, Tools And Processes. UN-Water Decade Programme on Advocacy and Communication (UNW-DPAC).
• Ünlü, İ. M., Bilen, M. ve Gürü, M. (2011). Kütahya-Emet Bölgesi Yeraltı Sularında Bor ve Arsenik Kirliliğinin Araştırılması, Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 26 (4), 753-760.
• Yazıcı, M., Değirmenci, M., Sözüdoğru, O. Ekmekçi, M. Atmaca, E., Tezcan, L., Namkhai, O.B. (2015). Kayseri Kenti Yer Altı Sularının Arsenik Kirliliği Açısından Değerlendirilmesi, Karaelmas Science and Engineering Journal, 5(1), 16-25.
• Yılmaz, M. (2010). Karapınar Çevresinde Yeraltı Suyu Seviye Değişimlerinin Yaratmış Olduğu Çevre Sorunları, Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi 2(2), 145-160.
• Yorulmaz, M. (2014). Değişenˮ Uluslararası Güvenlik Algılamaları Bağlamında Türkiye-Yunanistan İlişkilerinde “Değişmeyenˮ Güvenlik Paradoksu. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, ss.103-135.
• Yüce, N., Hasenpusch, C. ve Erdoğan, E. (2012). Türkiye’de Suyun Özelleştirilmesi ve Su Hakkı, (Birinci Baskı). İstanbul: Sosyal Değişim Derneği, 33.
• Wolf, A.T. (1998). Conflict And Cooperation Along İnternational Waterways, Water Policy. vol. 1 #2, pp. 251-265.
• World Bank. (1993). Water Resources Management Policy Paper, Washington DC:40-47.
• World Bank. (2014). World Development Indicators. Washington, D.C.:Green Press.
• WWAP (United Nations World Water Assessment Programme). (2015). The United Nations World Water Development Report 2015: Water for a Sustainable World. Paris, UNESCO.
• WWF (World Wild Foundation). (2012). Çılgın Rüyalar, Boş Umutlar Havzalar Arası Su Transferi Görüş Bildirisi, 1.
• https://www.aksam.com.tr/guncel/iki-koyun-su-kavgasi/haber-187423. Son erişim:13.12.2018.
• https://bianet.org/bianet/toplum/6196-su-faturalarina-dilekceli-protesto Son erişim:29.11.2018 (17.11.2001 tarihli “Su Faturalarına Dilekçeli Protesto” başlıklı haber).
• https://www.birgun.net/haber-detay/pinarkaya-da-su-kavgasi-29175.html Son erişim:29.11.2018 (23.09.2006 tarihli “Pınarkaya’da Su Kavgası” isimli haber).
• http://www.bolugundem.com/mudurnuda-su-kavgasi-buyuyor-27988h.htm. Son erişim:13.12.2018 (19.06.2008 tarihli “Mudurnu’da Su Kavgası Büyüyor” isimli haber).
• http://www.dsi.gov.tr/toprak-ve-su-kaynaklari Son erişim:13.12.2018.
• http://www.fao.org/fileadmin/user_upload/faowater/images/graphs_maps/maps_waterscarcity.gif, son erişim:26.10.2018.
• http://www.gercekbandirma.com/bandirmalilar-baski-su-faturalarindan-dolayi-isyanda (Erişim Tarihi: 13.12.2018 (13.11.2014 tarihli “Bandırmalılar BASKİ Su Faturalarından Dolayı İsyanda...” isimli haber).
• https://www.haberdenizli.com/guncel/su-tartismasina-cok-sayida-jandarma-sevk-edildi-h39791.html (Erişim Tarihi: 13.12.2018).
• https://www.haberler.com/gediz-kurtulmazsa-tarim-bitecek-6176711-haberi/ (Erişim Tarihi: 28.11.2018 (20.06.2014 tarihli Erdoğan Bektaş’a ait “Gediz Kurtulmazsa Tarım Bitecek” isimli haber).
• https://www.haberturk.com/gundem/haber/1133667-suru-sahiplerinin-su-kavgasi-1-olu-2-yarali.
• http://inweh.unu.edu/water-security-experts-propose-a-un-definition-on-which-much-depends/ (Erişim Tarihi: 08.11.2018.
• http://www.milliyet.com.tr/ankara-da-su-fiyatlari--kirli-camasir-ve-bulasikla--protesto-edilecek-gundem-1122475/ 29.11.2018 (28.07.2009 tarihli “Ankara'da su fiyatları "kirli çamaşır ve bulaşıkla" protesto edilecek” başlıklı haber).
• https://www.olay.com.tr/samandagda-su-zammi-protesto-edildi-25747h.htm 29.11.2018 (24.05.2015 tarihli “Samandağ’da Su Zammı Protesto Edildi” başlıklı İHA kaynaklı haber).
• https://sites.duke.edu/icbdata/project-info/. (Erişim Tarihi: 23.10.2018.
• https://sswm.info/sswm-university-course/module-8-water-and-sanitation-future-challenges/further-resources-water-and/water-conflicts (Erişim Tarihi: 15.11.2018).
• http://www.radikal.com.tr/mugla-haber/muglada-esnaftan-su-fiyati-protestosu-2427009/ (Erişim Tarihi: 29.11.2018 (12.08.2016 tarihli “Muğla’da esnaftan su fiyatı protestosu” isimli haber).
• http://www.sonhaber.com.tr/su-isyani-97958.html. (Erişim Tarihi: 29.11.2018) (21.07.2018 tarihli “Su İsyanı” isimli haber).
• https://www.start.umd.edu/careers/international-crisis-behavior-project-icb-spring-2019, (Erişim Tarihi: 23.10.2018).
• http://www.tgdf.org.tr/turkce/index.php?option=com-content&view=article &id= 12&Itemid=65. (Erişim Tarihi: 08.11.2012).
• http://www.turkiyegazetesi.com.tr/editorunsectikleri/63849.aspx (Erişim Tarihi: 13.12.2018).
• http://www.unwater.org/publications/water-security-infographic/ (Erişim Tarihi: 09.08.18).
• http://www.who.int/water_sanitation_health/water-quality/en/ (Erişim Tarihi: 09.08.18.)
• http://www.worldwater.org/conflict/list/ (Erişim Tarihi: 26.10.2018).
• https://www.wri.org/blog/2015/08/ranking-world-s-most-water-stressed-countries-2040 (Erişim Tarihi: 26.10.2018).