Digital Game Addiction and Social Skills in 60-72 Month-Old Children: Analysis Based on Demographic Variables

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 225 - 259, 01.08.2025

Büşra Buzacık , Suat Kol

Öz

This study examines the relationship between digital game addiction and social skills in preschool children aged 60-72 months. Additionally, the levels of digital game addiction and social skills in this age group were determined, and whether these levels showed significant differences based on various demographic variables was analyzed. The research was conducted within the framework of the relational survey model. It included the participation of 267 preschool students enrolled in schools in the Hendek, Adapazarı, and Serdivan districts of Sakarya province. Data were collected through the Personal Information Form, the Digital Game Addiction Tendency Scale for Preschool Children (DOBE), and the Social Skills Scale (SBÖ), administered to parents. The findings of the study revealed that the withdrawal, conflict, and persistent playing sub-dimensions of digital game addiction were negatively associated with children's cooperation and self-control skills. Furthermore, the reflection on life sub-dimension was found to have a weak negative relationship with self-control skills. It was determined that children's digital game addiction tendencies were at a moderate level, while their social skill levels were above average. Analyses conducted in terms of demographic variables demonstrated that gender, parental education level, parental occupation, and family income level had significant effects on children's digital game addiction tendencies. In contrast, social skill levels were significantly influenced by fathers’ education levels, parental occupations, and family income levels. Overall, the findings indicate that digital game addiction may negatively affect the social skill development of preschool children. In this context, ensuring conscious parental guidance regarding digital game use and supporting social skills education from an early age are crucial for fostering healthy cognitive and social development in children.

Anahtar Kelimeler

Preschool Period , Child , Technology , Social Competence , Social Skills

Etik Beyan

This research has been deemed ethically acceptable by the Ethics Committee of Gazi University Rectorate in its decision No. 2023 – 333 taken at its meeting No. 04 on 09.03.2023.

60-72 Aylık Çocuklarda Dijital Oyun Bağımlılığı ve Sosyal Beceriler: Demografik Değişkenler Açısından Bir İnceleme

Öz

Bu çalışmada, 60-72 aylık okul öncesi dönem çocuklarının dijital oyun bağımlılığı ile sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, bu yaş grubundaki çocukların dijital oyun bağımlılığı ve sosyal beceri düzeyleri belirlenmiş ve bu düzeylerin çeşitli demografik değişkenlere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği analiz edilmiştir. Araştırma, ilişkisel tarama modeli çerçevesinde yürütülmüş olup, Sakarya ilinin Hendek, Adapazarı ve Serdivan ilçelerinde öğrenim gören toplam 267 okul öncesi öğrencisinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler, ebeveynlere uygulanan Kişisel Bilgi Formu, Okul Öncesi Dönem Çocukları Dijital Oyun Bağımlılık Eğilimi Ölçeği (DOBE) ve Sosyal Beceri Ölçeği (SBÖ) aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma bulguları, dijital oyun bağımlılığının hayattan kopma, çatışma ve sürekli oynama alt boyutlarının, çocukların iş birliği ve öz kontrol becerileri ile negatif yönde ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Bunun yanı sıra, hayata yansıtma alt boyutunun öz kontrol becerisi ile düşük düzeyde negatif bir ilişkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Çocukların dijital oyun bağımlılığı eğilimlerinin orta düzeyde, sosyal beceri düzeylerinin ise ortalamanın üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Demografik değişkenler açısından yapılan analizler, cinsiyet, anne ve babaların eğitim düzeyi, meslekleri ve ailelerin gelir düzeyinin, çocukların dijital oyun bağımlılığı eğilimi üzerinde anlamlı etkilerinin olduğunu ortaya koymuştur. Sosyal beceri düzeyi ise baba eğitim düzeyi, anne ve babanın meslekleri ile ailenin gelir düzeyinden anlamlı düzeyde etkilenmiştir. Genel olarak, araştırma bulguları dijital oyun bağımlılığının okul öncesi dönem çocuklarının sosyal beceri gelişimini olumsuz yönde etkileyebileceğini göstermektedir. Bu bağlamda, dijital oyun kullanımına ilişkin bilinçli ebeveyn rehberliğinin sağlanması ve erken yaşlardan itibaren sosyal beceri eğitimlerinin desteklenmesi, çocukların bilişsel ve sosyal gelişimlerinin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi açısından kritik bir öneme sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi dönem , Çocuk , Teknoloji , Sosyal yeterlik , Sosyal beceri

Etik Beyan

Bu araştırma Gazi Üniversitesi Rektörlüğü Etik Komisyonu’nun 09.03.2023 tarihinde 04 sayılı toplantısında alınan 2023 – 333 nolu karar ile etik yönden uygun bulunmuştur.

Kaynakça

• Akçay, D., & Özcebe, H. (2012). Okul öncesi eğitim alan çocukların ve ailelerinin bilgisayar oyunu oynama alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Journal of Child, 12(2), 66-71.
• Aküzüm, C., Baran, E., & Çelebi, S. (2022). Okul öncesi dönemde ebeveyn tutumları ile dijital oyun bağımlılığı eğilimi arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 17(3), 427-439. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.61958
• Anme, T., Shinohara, R., Sugisawa, Y., Tanaka, E., Watanabe, T., & Hoshino, T. (2013). Validity and reliability of the social skill scale (sss) as an index of social competence for preschool children. Journal of Health Science, 3(1), 5-11.
• Aral, N., Kandır, A., & Can-Yaşar, M. (2002). Okul öncesi eğitim ve okul öncesi eğitim programı. Ya-Pa Yayınları.
• Atak, M. (2020). Sanal dünya sarmalında gençlik. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(9), 199-209.
• Bağcı-Çetin, B. (2024). 4-6 yaş aralığındaki çocukların dijital oyun bağımlılığı eğilimlerinin öz-düzenleme becerilerini yordayıcı rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(1), 1-14.
• Bahadır, G. (2020). 60-72 aylık çocukların akran oyun davranışları ve sosyal becerilerinin incelenmesi (Tez No: 656768) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Bakar, İ. (2023). Okul öncesi dönemde çocukların özbakım ebeveyn destek düzeyleri ile sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 817125) [Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Bao, K., Zhang, X., & Cai, L. (2024). The closed loop between parental upbringing and online game addiction: A narrative study of rural children’s growth in China. Psychology Research and Behavior Management, 1703-1716. https://doi.org/10.2147/PRBM.S457068
• Bilek, M. H. (2011). Okul öncesi dönem çocuklarının ev ile okul ortamındaki sosyal becerilerinin karşılaştırılması (Tez No: 321029) [Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Bomb, P. (2004). Social skills and siblings in India [Unpublished master thesis]. Missouri University.
• Budak, K. S. (2020). Okul öncesi dönem çocukları için dijital oyun bağımlılık eğilimi ölçeğinin ve dijital oyun ebeveyn rehberlik stratejileri ölçeğinin geliştirilmesi, problem davranışlarla ilişkisinin incelenmesi (Tez No. 630581) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Budak, K. S., & Işıkoğlu, N. (2023). Erken çocuklukta dijital oyun bağımlılık eğilimi: Çocuk ve ebeveyn özelliklerinin etkileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (66), 1-25. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1081497
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (11. Baskı). Pegem Akademi.
• Cirhinlioğlu, F. G. (2015). Çocuk gelişimi ve ruh sağlığı. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Çelik, H., & Kahyaoğlu, M. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının teknolojiye yönelik tutumlarının kümeleme analizi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(4), 571-586.
• Çetin, N. (2024). 60-72 aylık çocukların dijital oyun bağımlılığı ile duygusal davranışsal problemleri arasındaki ilişkisinin incelenmesi (Tez No: 873903) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Çubukçu, Z., & Gültekin, M. (2006). İlköğretimde öğrencilere kazandırılması gereken sosyal beceriler. Bilig, (37), 155-174.
• Çukurluöz, Ö. (2016). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılıklarının incelenmesi: Ankara ili Çankaya ilçesi örneği (Tez No. 450084) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Ding, K., & Li, H. (2023). Digital addiction intervention for children and adolescents: a scoping review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(6), 4777. https://doi.org/10.3390/ijerph20064777
• Dokumacı, C. (2023). Okul öncesi dönemdeki çocukların dijital oyun bağımlılığı eğilimlerinin sosyal becerileriyle ilişkisinin incelenmesi (Tez No: 777603) [Yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Durualp, E., & Aral, N. (2010). A study on the effects of play-based social skills training on social skills of six-year-old children. Hacettepe University Journal of Education, 39, 160-172.
• Erboy, E., & Vural, R. (2010). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin bilgisayar oyun bağımlılığını etkileyen faktörler. Ege Eğitim Dergisi, 11(1), 39-58.
• Gözüm, A. İ. C. (2022). Digital games for STEM in early childhood education: Active co-playing parental mediation and educational content examination. In STEM, robotics, mobile apps in early childhood and primary education: Technology to promote teaching and learning (pp. 489-523). Springer Nature Singapore.
• Gözüm, A. İ. C., & Kandır, A. (2020). Okul öncesi çocukların dijital oyun oynama sürelerine göre oyun eğilimi ile konsantrasyon düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 82-100. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.777424
• Gözüm, A. İ. C., & Kandır, A. (2021). Digital games pre-schoolers play: parental mediation and examination of educational content. Education and Information Technologies, 26(3), 3293-3326. https://doi.org/10.1007/s10639-020-10382-2
• Gülay, H. (2009). 5-6 yaş çocuklarının sosyal konumlarını etkileyen çeşitli değişkenler. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 104-121.
• Güllü, M., Arslan, C., Dündar, A., & Murathan, F. (2012). İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar oyun bağımlılıklarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 89-100.
• Han, T. S., Cho, H., Sung, D., & Park, M. H. (2022). A systematic review of the impact of COVID-19 on the game addiction of children and adolescents. Frontiers in Psychiatry, 13, 976601. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2022.976601
• Hazar, Z., Demir, G., Namlı, S., & Türkeli, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ve fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(3), 320-332.
• Horzum, M. B. (2011). İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar oyunu bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(159), 56-68.
• Kara, D. (2023). Okul öncesi dönem çocuklarının dijital oyun bağımlılığı eğilimleri ile akran oyun davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No: 845710) [Yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Karabulut, H., & Şendil, G. (2018). Okul öncesi dönemdeki baba katılımının ebeveyn tutumlarına göre incelenmesi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(3), 143-154. https://doi.org/10.31461/ybpd.428414
• Karaca, N. H., Gündüz, A., & Aral, N. (2011). Okul öncesi dönem çocuklarının sosyal davranışının incelenmesi. Journal of Theoretical Educational Science, 4(2), 65-76.
• Karaşahin, H. (2016). Sosyal beceri ölçeğinin Türkçe formunun alternatif modellerinin incelenmesi (Tez No: 446326) [Yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Karoğlu, H., & Ünüvar, P. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının gelişim özellikleri ve sosyal beceri düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (43), 231-254. https://doi.org/10.21764/efd.12383
• Mangiafico, S. S. (2016). Summary and analysis of extension program evaluation in R, version 1.18.1. Rutgers Cooperative Extension.
• Memduhoğlu, H. B. (2008). Örgütsel sosyalleşme ve Türk eğitim sisteminde örgütsel sosyalleşme süreci. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 137-153.
• Monette, D. R., Sullivan, T., & De Jong, C.R. (1990). Applied social research. Harcourt Broce Jovanovich, Inc.
• Özbey, S. (2009). Anaokulu ve Anasınıfı Davranış Ölçeği’nin (Pkbs-2) geçerlik ve güvenirlik çalışması ve destekleyici eğitim programının etkisinin incelenmesi (Tez No: 227837) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Özdil-Öztürk, A. (2023). 60-72 aylık çocukların sosyal becerileri ile annelerinin bilinçli farkındalık düzeylerinin incelenmesi (Tez No: 819525) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Özgür, U. E., Kulemen, E., Boyuneğmez, İ., Abdurahman, M., Ulusoy, D., & Şahin, E. (2024). Çocuklarda ekran kullanımına bağlı gelişen davranış bozuklukları ve işitsel dikkat bozukluğu. Aydın Sağlık Dergisi, 10(2), 169-188.
• Öztürk, Ö., Kalyoncu, A., Genç, Y., Odabaşıoğlu, G., & Eraslan, D. (2007). İnternet bağımlılığı: Klinik ve tedavisi. Bağımlılık Dergisi, 8(1), 36-41.
• Paslı, H. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin iletişimci biçimleri ile çocukların sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No: 485991) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Pekdoğan, S. (2016). 5-6 yaş çocukların sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1946-1965.
• Polat-Ün, E. (2024). 4-6 yaş arasındaki çocukların dijital oyun bağımlılığı, sosyal beceri ve erken okuryazarlık becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No: 873469) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. YÖK Tez
• Samancı, O. (2016). Okul ve hayat başarısında ailenin rolü. Nitel Yayınları.
• Samancı, O. ve Uçan, Z. (2017). Çocuklarda sosyal beceri eğitimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 281-288.
• Şahin, C., & Tuğrul, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar oyunu bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Zeitchrift für die Welt Türken/Journal of World, 4(3), 115-130.
• Tagay, Ö., Baydan, Y., & Acar, N. V. (2010). Sosyal beceri programının (blocks) ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sosyal beceri düzeyleri üzerindeki etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (3), 19-28.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayıncılık.
• Turhan, B., & Özbay, Y. (2016). Erken çocukluk eğitimi ve nöroplastisite. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(2), 54-63.
• Tutumlu, R. (2024). Okul öncesi dönem çocuklarının dijital oyun bağımlılığı eğilimleri ile yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No: 870914) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Uras, N. (2022). Pandemi sürecinde okul öncesi dönemdeki çocukların teknoloji bağımlılığı ve ekran maruziyetinin davranışları üzerinde etkisi (Tez No: 745563) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Kent Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Vuran (2007). Sosyal yeterliklerin geliştirilmesi. İçinde S. Eripek (Ed.), İlköğretimde kaynaştırma (ss. 221-242). Anadolu Üniversitesi AçıköğretimYayınları.
• Wong, W. I., & Sui, P. Y. (2019). Early gender differences in spatial and social skills and their relations to play and parental socialization in children from hong kong. Archives of Sexual Behavior, 48, 1589-1602. https://doi.org/10.1007/s10508-019-1415-8
• Yılmaz, K. (2024). Okul öncesi dönem çocuklarının dijital oyun bağımlılığı ve iletişim becerilerinde annelerinin sosyal medya bağımlılıklarının aracı rolü (Tez No: 894569) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Yiğit, R., & Yılmaz, H. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin sosyal beceri düzeyleri ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 335-347.