Yükseköğretim Sistemleri Sıralamaları ve Türk Yükseköğretimi Üzerine Değerlendirmeler

Yıl 2022, , 2721 - 2755, 30.12.2022

Mustafa Bulut , Servet Özdemir

https://doi.org/10.17152/gefad.1073314

Cited By: 1

Öz

Bilgi toplumuna geçiş süreci ile birlikte yaşam boyu öğrenme ve farklı öğrenme kaynakları önem kazanmış, yükseköğretimden beklentiler artmış, değişmiş ve tüm dünyada üniversiteler toplumların ilgi odağı hâline gelmiştir. Üniversitelere artan bu ilgileye ek olarak eleştiriler de başlamış, klasik üniversitenin sonunun geldiği; iş dünyası, akademisyenler, politika yapıcılar ve öğrenciler tarafından da sıklıkla vurgulanmıştır. Bu süreçte üniversitelerin kitleselleşmesi, küreselleşmesi, piyasalaşması ve yükseköğretimde kalite ve performans vurgularının artması neticesinde üniversitelerin konumlarına ilişkin ölçülebilir ve karşılaştırılabilir verilere talep artmış, sonuç olarak hem uluslararası hem de ulusal düzeyde sıralama ve derecelendirme sistemleri ortaya çıkmıştır. Yükseköğretim sıralama ve derecelendirme sistemleri üzerine yapılan araştırmalar, çalışmalar ve yazılan tezler genel olarak bireysel yükseköğretim kurumları ve üniversitelerin sıralanması boyutuna odaklanmış, ülkelerin genel yükseköğretim sistemlerini ele alan, inceleyen sıralamalar üzerinde çok fazla durulmamıştır. Bu çalışmada; küresel yükseköğretim sıralama sistemlerinden U21 Ulusal Yükseköğretim Sistemleri Sıralaması ve QS Dünyanın En Güçlü Yükseköğretim Sistemleri Sıralaması ele alınmış, kullandıkları metodolojiler detaylı bir şekilde incelenip karşılaştırılmış, diğer uluslararası sıralama ve derecelendirme sistemleriyle benzerlikleri ve farklılıkları tartışılmış ve bu sistemlere ilişkin yapılan değerlendirmeler paylaşılmıştır. Ayrıca, Türk yükseköğretiminin bu sistemlerdeki geçmişten günümüze konumuna değinilmiş, süreç içindeki değişimi ele alınmış ve durum değerlendirmeleri yapılmıştır. Çalışmanın, bir bütün olarak yükseköğretim sistemlerinin durumuna ve bu yönde gerçekleştirilen sıralamalara dikkat çekmesi ve politika yapıcılara, yükseköğretim araştırmacılarına farklı bir bakış açısı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Üniversite Sıralamaları, Yükseköğretim sistemleri sıralamaları, Türk yükseköğretim sistemi, Sıralama ölçütleri

Rankings of Higher Education Systems and Evaluations on Turkish Higher Education

Öz

With the transition to the information society, lifelong learning and different learning resources have gained importance, expectations from higher education have increased and changed, and universities all over the world have become the focus of attention. In addition to this increasing interest in universities, criticism has also begun and it has been frequently emphasized by the business world, academics, policy makers and students that the end of the classical university has come. In this process, as a result of the massification, globalization, marketization of universities and the increase in emphasis on quality and performance in higher education, the demand for measurable and comparable data on the positions of universities has increased, and as a result, both international and national level ranking and rating systems have emerged. Researches, studies and theses on higher education ranking and rating systems have generally focused on the ranking of individual higher education institutions and universities, and the rankings that deal with and examine the general higher education systems of countries have not been emphasized much. In this study; U21 Ranking of National Higher Education Systems and QS System Strength Rankings, which are among the global higher education ranking systems, were discussed, the methodologies they used were examined and compared in detail, their similarities and differences with other international ranking and rating systems were discussed, and the evaluations of these systems were shared. What is more, the position of Turkish higher education in these systems from the past to the present was mentioned, the change in the process was discussed and evaluations were made. The study is expected to draw attention to the state of higher education systems as a whole and the rankings carried out in this direction, and to present a different perspective to policy makers and higher education researchers.

Anahtar Kelimeler

University rankings, Rankings of higher education systems, Turkish higher education system, Ranking criteria

Kaynakça

• Aguion, P., Dewatripont, M., Hoxby, C. C., Mas-Colell, A., & Sapir, A. (2010). The governance and performance of universities: Evidence from Europe and the US. Economic Policy, 25(61), 8–59.
• Akça, H. (2012). Yükseköğretimin finansmanı ve türkiye için yükseköğretim finansman modeli önerisi. Journal of Management & Economics, 19(1).
• Altbach, P.G. (2011). The past, present and future of the research university. Economic and Political weekly, 65-73.
• Altbach, P. G., & Salmi, J. (Eds.). (2011). The road to academic excellence: the making of world-class research universities. (pp. 11–32). Washington, DC: World Bank.
• Asunakutlu, T. (2017) Üniversite sıralamaları (Rankings): Dünyadaki gelişimi ve Türkiye’de yükseköğretim alanı için çıkarımlar, YÖK Yükseköğretim Dergisi, (1), 6.
• Balaban, U. (2012). Türkiye'de yükseköğretim reformu ve abd'de endüstri-üniversite ilişkisinin tarihi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(04), 25-61.
• Benito, M., Gil, P., & Romera, R. (2019). Funding, is it key for standing out in the university rankings? Scientometrics, 121(2), 771-792.
• Benito, M., Gil, P., & Romera, R. (2020). Evaluating the influence of country characteristics on the Higher Education System Rankings’ progress. Journal of Informetrics, 14(3), 101051.
• Birliği, A. Ü. (2008). Türkiye’de yükseköğretim: Eğilimler, sorunlar ve fırsatlar. (Visakorpi et al.)
• Çakır, S. ve Perçin, S. (2013). AB ülkeleri’nde bütünleşik entropi ağırlık-topsıs yöntemiyle ar-ge performansının ölçülmesi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 77-95.
• Çelik, Z. ve Gür (2014). Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (1), 18-27.
• Center for Higher Education Policy Studies (CHEPS) and the University of London. (2010). Progress in higher education reform across Europe 3 . Enschede: University of Twente.
• Doğramacı, İ. (2000). Günümüzde rektör seçimi ve atama krizi (türkiye’de ve dünyada yükseköğretim yönetimine bakış). Ankara: Meteksan.
• Dura, C. (1994). Üniversite-sanayi işbirliği üzerine bir deneme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49(03), 101-117.
• Enders, J., de Boer, H., & Weyer, E. (2013). Regulatory autonomy and performance: The reform of higher education re-visited. Higher Education, 65(1), 5–23.
• Erdem, A. R. (2006). Dünyadaki yükseköğretimin değişimi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 299-314.
• Estermann, T., Nokkala, T., & Steinel, M. (2011). University autonomy in Europe II. The Scorecard. Brussels: European University Association.
• Guellec, D., & van Pottelsberghe, B. (2004). From R&D to productivity growth: Do the institutional settings and the source of funds of R&D matter? Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 66 (3), 353–378.
• Gülmez, D., & Yavuz, M. (2019). Türkiye, amerika birleşik devletleri ve birleşik krallık yükseköğretim kurumlarının amaç ve yapı boyutları bakımından değerlendirilmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (1), 144-155.
• Gür, B. S. (2016). Egemen üniversite. EDAM.
• Guri-Rosenblit, S. (2015). Internationalization of higher education: Navigating between contrasting trends. In The European higher education area (pp. 13-26). Springer, Cham.
• Gürüz, K, (Koordinatör) & Şuhubi, E. A. M. & Şengör, C. & Türker, K. & Yurtsever, E. (1994).Türkiye’de ve dünyada yükseköğretim, bilim ve teknoloji, İstanbul: Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD)
• Gürüz, K. (2001). Dünyada ve Türkiye’de Yükseköğretim (Tarihçe ve Bugünkü Sevk ve İdare Sistemleri). Ankara: ÖSYM Yayınları 4.
• Hazelkorn, E., Loukkola, T., & Zhang, T. (2014). Rankings in Institutional Strategies and Processes: Impact or Illusion?. European University Association. Avenue de l’Yser, 24, 1040 Brussels, Belgium.
• Kalkınma Bakanlığı, (Temmuz, 2019). Türkiye Cumhuriyeti Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023).
• Kavak, Y. (2011). Türkiye'de yükseköğretimin görünümü ve geleceğe bakış. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (2), 55-58.
• Knight, J. (2004). Internationalization remodeled: definition, approaches, and rationales. Journal of Studies in International Education, 8(1), 5–31.
• Kondakçı, Y. (2003). Avrupa’da yüksek öğretim için yeni bir vizyon. Eğitim ve Bilim, 28(129).
• Korkut, H. (2001). Sorgulanan Yükseköğretim. Ankara: Nobel Yayınları, Yayın No: 237
• Kováts, G. (2015). “New” rankings on the scene: the u21 ranking of national higher education systems and u-multirank. In The European higher education area (pp. 293-311). Springer, Cham.
• Küçükcan, T. & Gür, B (2009). Türkiye’de yükseköğretim karşılaştırmalı bir analiz. Ankara: Siyaset, Eğitim, Toplum Araştırmaları (SETA) Vakfı.
• Küçükcan, T., & Gür, B. S. (2010). Türkiye’de yükseköğretim karşılaştırmalı bir analiz. Ankara: Seta Yayınları.
• Kurt, T. (2015). Yükseköğretimin Yönetiminde Mütevelli Heyetleri (SETA Analiz). Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
• Kurt, T., & Gümüş, S. (2015). Dünyada yükseköğretimin finansmanına ilişkin eğilimler ve Türkiye için öneriler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (1), 14-26.
• Martin, M., Sauvageot, C., & Tchatchoua, B. (2011). Constructing an ındicator system or scorecard for higher education: a pratical guide. Paris: International Institute for Educational Planning.
• Mehmet, A. K., & Gülmez, A. (2006). Türkiye’nin uluslararası yayın performansının analizi. Akademik İncelemeler Dergisi, 1(1), 22-49.
• Michavila, F., & Martínez, J. (2018). Excellence of universities versus autonomy, funding and accountability. European Review, 26(1), 48–56.
• Millot, B. (2014). Top universities or top higher education systems? International Higher Education, (75), 7-8.
• Millot, B. (2015). International rankings: Universities vs. higher education systems. International journal of educational development, 40, 156-165.
• Özdemir, S., Boyacı, A., Kılınç, A. Ç., & Koşar, S. (2019). Türk yükseköğretim sistemi bağlamında girişimci üniversite modelinin incelenmesi: Nitel bir araştırma. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 989-1027.
• Özkan, M., & Gedikoğlu, T. (2014). Türk yükseköğretim finansmanına ilişkin görüşler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (2), 99-111.
• Özkan, M., & Özgan, H. (2015). Bireysel ve Sosyal Getirileri Işığında Yükseköğretime Yatırım Yapmanın Gerekliliği. Yükseköğretim Dergisi, 5(1), 44-54.
• Pietrucha, J. (2018). Country-specific determinants of world university rankings. Scientometrics, 114, 1129–1139.
• Pruvot, E. B., Claeys-Kulik, A. L., & Estermann, T. (2015). Strategies for efficient funding of universities in Europe. In The European Higher Education Area (pp. 153-168). Springer, Cham.
• QS Top Universities (2021). https://www.topuniversities.com/system-strength-rankings/2018?utm_source=topnav
• Salmi (Eds.), The road to academic excellence: The making of world-class research universities (pp. 323–347). Washington, DC: World Bank.
• Salmi, J. (2011). The road to academic excellence: Lessons of experience. The road to academic excellence: The making of world-class research universities, 323-347.
• Salmi, J. (2015). Evidence-based policies in higher education: data analytics, impact assessment and reporting [overview paper]. In The European Higher Education Area (pp. 807-813). Springer, Cham.
• Şenses, F. (2007). Uluslararası gelişmeler ışığında türkiye yükseköğretim sistemi: temel eğilimler, sorunlar, çelişkiler ve öneriler. Economic Research Center Working Papers in Economics, 7(5), 1-32.
• Soh Kay Cheng (2012) U21 Ranking of National Higher Education Systems: a project sponsored by Universitas21, European Journal of Higher Education, 2:1, 104-107, DOI: 10.1080/21568235.2012.702475
• Soh, K.C. 2012. Profiling universities, not only ranking them: Maximizing the information of predictors. Higher Education Review 44, no. 2: 2742.
• Tanış, F. (2008). Üniversite-sanayi işbirliği, Dicle üniversitesi, www.emo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=46183&tipi=21&sube=0&od=3-48k-
• Telli, S. G. (2018). Türkiye’de yükseköğretim sistemi üzerine düşünceler. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 1(3), 132-138.
• Toprak, M., Kolat, D., Şengül, M., & Erdoğan, A. (2019). Türk Yükseköğreniminin Görünümü: Betimsel Bir Analiz. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 2(2), 113-130.
• Türkmen, F. (2009). Yükseköğretim sistemi için bir finansman modeli önerisi. Ankara: DPT.
• U21 Ranking of National Higher Education Systems (2021). https://universitas21.com/rankings Usher, A., & Savino, M. (2007). A global survey of university league tables. Higher Education in Europe, 32, 1, 5–15.
• Williams, R. (2016). National Systems of Higher Education: The U21 Rankings. International Higher Education, (84), 6-7.
• Williams, R. (2019). Connectivity of National Systems of Higher Education: Evidence from the U21 Rankings. International Higher Education, (98), 2-3.
• Williams, R., & Leahy, A. (2020). U21 ranking of national higher education systems. https://universitas21.com/sites/default/files/202004/U21_Rankings%20Report_0320_Final_LR%20Single.pdf
• Williams, R., de Rassenfosse, G., Jensen, P., & Marginson, S. (2013). The determinants of quality national higher education systems. Journal of Higher Education Policy and Management, 35(6), 599-611.
• Writer, S. (2021). QS Higher Education System Strength Rankings – Methodology. https://www.topuniversities.com/system-strength-rankings/methodology
• Yavuz, M. (2012). Neden Yükseköğretim Reformu? Journal of Higher Education and Science, 2(3), 001-005.
• YÖK, Yükseköğretim Politikalarında Yeni YÖK, Ankara, 2018, https://istatistik.yok.gov.tr/http://www.yok.gov.tr/documents/10279/43653871/ Yuksekogretim_pilitikalarinda_yeni_yok
• Yükseköğretim Reformunda Öncelikler Hakkında TÜSİAD Görüş ve Önerileri (2021). https://tusiad.org/tr/egitim-cg/item/5241-yuksekogretim-reformunda-oncelikler hakkinda-tusiad-gorus-ve-onerileri